Cywilnoprawne dylematy odpłatności za usługi komunalne z zakresu użyteczności publicznej

• Autorzy: Rafał Szczepaniak

Warianty tytułu

Civil Law Dilemmas of Payment for Public Service Municipal Services

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł jest kompleksowym opracowaniem poświęconym zasadzie odpłatności za usługi z zakresu użyteczności publicznej, a zwłaszcza jej cywilnoprawnym aspektom. Problematyka ta stała się w ostatnich latach bardzo aktualna, gdy po 1.01.2018 r. weszła w życie nowa ustawa - Prawo wodne i nowelizacja ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Toczą się na tym tle spory sądowe zwłaszcza między gminami lub spółkami komunalnymi a spółdzielniami mieszkaniowymi. Używane w prawie polskim pojęcie usług z zakresu użyteczności publicznej można uznać za synonim używanego w prawie unijnym pojęcia usług w ogólnym interesie gospodarczym. Specyfika tego rodzaju usług jest podkreślana w prawie polskim oraz unijnym. W szczególności głównym celem ich świadczenia nie jest generowanie zysku, lecz zaspokajanie zbiorowych potrzeb danej społeczności, np. kanalizacja, dostarczanie wody, utylizacja odpadów i ścieków. Zdaniem autora specyfika świadczenia usług z zakresu użyteczności publicznej nie prowadzi jednak do przełamania naczelnej cywilistycznej zasady, że usługi są odpłatne. (abstrakt oryginalny)

EN

This article is a comprehensive study of the principle of payment for public utility services, especially its civil law aspects. These issues have become very topical in recent years, namely after 1 January 2018, when the new Water Law and the amendment to the Act on collective water supply and collective sewage disposal entered into force. Legal disputes are taking place about this, especially between municipalities or municipal companies and housing associations. The term 'public services' used in Polish law can be considered synonymous with the term 'services of general economic interest' used in EU law. The specificity of such services is emphasized in both Polish and EU law. In particular, the main objective of providing these services is not to generate a profit, but to satisfy the collective needs of a given community, e.g. sewerage, water supply, waste and sewage treatment. However, according to the author, the specificity of providing public services does not lead to abreach of the overriding civil law principle that services are chargeable. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gospodarka komunalna; Usługi komunalne; Opłaty komunalne; Prawo cywilne; Sektor publiczny

EN

Public utilities; Communal services; Utility bills; Civil law; Public sector

• Czasopismo: Samorząd Terytorialny
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 10
• Strony: 7--35

Twórcy

autor

Rafał Szczepaniak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Alexy R., On the structure of legal principles, "Ratio Juris" 2000/3.
• Alexy R., Teoria praw podstawowych, Warszawa 2010.
• Banasiński C., Jaroszyński K.M., Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz, Warszawa 2017, LEX/el..
• Bagińska E., Węzłowe problemy odpowiedzialności deliktowej jednostek samorządu terytorialnego w świetle najnowszego orzecznictwa, "Gdańskie Studia Prawnicze" 2015/34.
• Biernat S., Prywatyzacja zadań publicznych. Problematyka prawna, Warszawa-Kraków 1994.
• Chróścielewski W., Imperium a gestia w działaniach administracji publicznej, "Państwo i Prawo" 1995/6.
• Doczekalska A., Comparative law and legal translation in the search for functional equivalents - Intertwind or separate domains?, "Comparative Legilinguistics" 2013/16.
• Drapała P., Komentarz do art. 753 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018, LEX/el.
• Dubis W., Komentarz do art. 405 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Legalis 2017.
• Gawlik B., Kubas A., Odpowiedzialność cywilna Skarbu Państwa - prezydium Rady narodowej za szkody wynikłe z braku należytej troski o zapewnienie bezpieczeństwa na terenie objętym działalnością Rady Narodowej, "Studia Cywilistyczne" 1971/17.
• Gutowski M., Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2008.
• Jagielski J., Gołaszewski P., W sprawie władczości działań niewładczych administracji [w:] Władztwo administracyjne. Administracja publiczna w sferze imperium i w sferze dominium, red. J. Łukasiewicz, Rzeszów 2012.
• Janowicz Z., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa-Poznań 1992.
• Karaszewski G., Komentarz do art. 405 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2022, LEX/el.
• Kokocińska K., Administracyjne prawo prywatne (Verwaltungsprivatrecht) [w:] R. Szczepaniak (red.), K. Kokocińska, M. Krzymuski, Konstytucyjne bariery stosowania prawa prywatnego w sektorze publicznym, Poznań 2020.
• Kołakowski K., Komentarz do art. 405 [w:] Komentarz do Kodeksu cywilnego, Księga trzecia. Zobowiązania, t. 1-2, red. G. Bieniek, Warszawa 2011.
• Kosiński E., Usługi w ogólnym interesie gospodarczym a reguły ochrony konkurencji w UE, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2005/4.
• Kostecka-Jurczyk D., Usługi w ogólnym interesie gospodarczym a wspólnotowe reguły konkurencji, "Acta Universitatis Wratislaviensis" No 3244, "Ekonomia" 2009/17.
• Krebs W., Höchstrichterliche Rechtsprechung zum Verwaltungsrecht - Zum Koppelungsverbot in der Verwaltungsvertragsdogmatik [w:] Liber amicorum Hans - Uwe Erichsen zum 70. Geburtstag am 15. Oktober 2004, red. W. Krebs, Köln-München 2004.
• Księżak P., Komentarz do art. 405 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3A, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
• Łętowska E., Bezpodstawne wzbogacenie, Warszawa 2000.
• Łętowski J., Prawo administracyjne. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1990.
• Maroń G., Formuła ważenia zasad prawa jako mechanizm usuwania ich kolizji na przykładzie koncepcji Roberta Alexego, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego" 2009/53.
• Matan A., Komentarz do art. 9 [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2021, LEX/el.
• Mattert J., Valentukeviciute L., Waßmuth C., Gemeinwohl als Zukunftsaufgabe Öffentliche Infrastrukturen zwischen Daseinsvorsorge und Finanzmärkten, Berlin 2017.
• Moska M., Przybył M., Charakter prawny opłaty dodatkowej za brak odpowiedniego dokumentu przewozu, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2021/3.
• Ohanowicz A., Niesłuszne wzbogacenie, Warszawa 1956.
• Podgórska-Rykała J., Samodzielność prawotwórcza jednostek samorządu terytorialnego, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2021/4.
• Radwański Z., Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 2009.
• Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 2015.
• Radwański Z., Treść czynności prawnej [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne - część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2002.
• Rauba E., Eliminacja subsydiowania skrośnego w usługach wodociągowo-kanalizacyjnych, "Inżynieria Ekologiczna" 2012/30.
• Redelbach A., Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa 1994.
• Rivero J., Existe-t-il un critère du droit administratif?, "Revue du droit public et de la science politique en France et à l'étranger" 195/2.
• Rudzka J., Aktualności: NSA o statusie spółki komunalnej dla potrzeb VAT, https://taxadvisorypoland.com/2020/08/04/aktualnosci-nsa-o-statusie-spolki-komunalnej-dla-potrzeb-vat/.
• Safjan M., Pojęcie i funkcje zasad prawa prywatnego [w:] W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana Prof. Jerzemu Rajskiemu, red. A. Brzozowski, W. Kocot, K. Michałowska, Warszawa 2007.
• Sancewicz P., Teoria dwóch stopni w doktrynie niemieckiego prawa publicznego, "Studia Prawa Publicznego" 2013/4.
• Starościak J., Prawne formy i metody działania administracji [w:] System prawa administracyjnego, t. 3, red. T. Rabska, J. Łętowski, Ossolineum 1978.
• Stec P., Umowy w administracji. Studium cywilnoprawne, Warszawa 2013.
• Stelkens U., Le développement de la responasabilité administrative en droit allemand [w:] Droit comparé de la responsabilité administrative. Table ronde organisée par La Chaire, "Mutations de l'Action Publique du Droit Public", Science Po., 13 novembre 2009.
• Stelkens U., Schröder H., Allemagne/Germany [w:] Droit comparé des Contrats Publics, red. R. Noguellou, U. Stelkens, Bruxelles 2010.
• Szczepaniak R., Charakter relacji między gminą a deweloperem (wybrane problem cywilnoprawne), "Studia Prawa Prywatnego" 2018/3.
• Szczepaniak R., Komentarz do art. 1 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. M. Gutowski, Warszawa 2021.
• Szczepaniak R., Koncepcja Verwaltungsprivatrecht oraz teoria dwóch stopni [w:] R. Szczepaniak (red.), K. Kokocińska, M. Krzymuski, Konstytucyjne bariery stosowania prawa prywatnego w sektorze publicznym, Poznań 2020.
• Szczepaniak R., Odpowiedzialność odszkodowawcza gminy, Warszawa 2018.
• Szpunar A., Odpowiedzialność Skarbu Państwa za funkcjonariuszy, Warszawa 1985.
• Szydło M., Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz, Warszawa 2008, LEX/el.
• Trzaskowski R., Komentarz do art. 58 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, cz. 2, red. J. Gudowski, Warszawa 2021, LEX/el.
• Trzaskowski R., Komentarz do art. 405 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018, LEX/el.
• Wolff H.J., Verwaltungsrecht I. Ein Studienbuch, t. 1, München 1956.
• Zakrzewski P., Komentarz do art. 753 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Zobowiązania, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018, LEX/el.