Starogrecka filozofia przyrody jako podstawowe źródło wiedzy o świecie ożywionym niezbędne dla rozwoju nauk przyrodniczych

• Autorzy: Kamila Magdalena Musiał

Warianty tytułu

Ancient Greek Philosophy as a Basic Source of Knowledge about the Living World, Necessary for the Development of Natural Sciences

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Poznanie świata jako takiego było procesem rozpoczętym właściwie już od czasu "uczłowieczenia" Homo sapiens, co miało miejsce około 200 tysięcy lat temu. Filozofia przyrody lub kosmologia filozoficzna to najczęściej używane nazwy osadzone w tradycji filozoficznej odnoszące się do tzw. "nauk naturalnych", a zatem skupiających się na świecie ożywionym. Początki filozofii przyrody sięgają starożytności, kiedy to wniosła ona do myśli ludzkiej nowy sposób analizowania faktów, podkreślający możliwości ludzkiego rozumu. Dotyczyło to refleksji nad miejscem człowieka w środowisku przyrodniczym oraz nad relacjami świata ludzkiego i przyrody. Myśl filozoficzna była ważna w kształtowaniu się protonaukowej fazy rozwoju przyrodoznawstwa. Współcześni przedstawiciele różnych gałęzi wiedzy w obrębie nauk indukcyjnych, jak np. biolodzy czy fizycy, są świadomi istnienia w obszarze nauk przyrodniczych problematyki filozoficznej, która niejako dała podstawy dla ich wyodrębnienia się i rozwoju. (abstrakt oryginalny)

EN

Gaining some knowledge about the surrounding world was a complicated process that has begun practically since "humanization" of the Homo sapiens, which took place about 200,000 years ago. Ionian School philosophy or philosophical cosmology are the most frequently used names embedded in philosophical tradition referring to so-called "natural sciences", and therefore focusing on nature. Origins of that philosophy go back to the ancient world, when it brought to human thought the possibility of using intellect. It concerned reflection on the place of man in the nature, and relationships between the humans and nature. Philosophical thought was important in shaping the protoscientific phase of the development of natural science. Contemporary representatives of various fields of knowledge within inductive sciences, such as biologists or physicists, are aware of the existence of philosophical issues in the natural sciences, which, in a way, gave grounds for their separation and further development. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nauki przyrodnicze; Filozofia przyrody; Systemy filozoficzne; Tworzenie wiedzy

EN

Natural sciences; Philosophy of nature; Philosophical systems; Creating knowledge

• Czasopismo: Rozprawy Społeczne
• Rocznik: 2022
• Tom: 16
• Numer: nr 1
• Strony: 261--272

Twórcy

autor

Kamila Magdalena Musiał

• Instytut Zootechniki PIB, Polska

Bibliografia

• Barański S. (1981). Teofrast z Erezu - twórca botaniki (ok. 370-296 p.n.e.). Sylwan, (7/8/9), 223-227.
• Bartoszewski, J. (2010). Filozofia przyrody, Kartezjuz i porządek życia społecznego. Lublin: Portal Wiedza i Edukacja.
• Dłubacz W. (2017). U źródeł koncepcji absolutu: od Homera do Platona. Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
• Dyakowska J. (1962). Badania nad roślinami Teofrasta z Erezu. Wszechświat Pismo Przyrodnicze, Organ Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2.
• Gondek P. (2013). Problem rozumienia przyczyny u presokratyków. Filozofia. Studia Ełckie, 15 (4), 467-481.
• Grabińska T. (2006). Filozofia przyrody a metafizyka szczegółowa. Roczniki Filozoficzne, 54 (1), 329-334.
• Hajduk Z. (2000/2001). Filozofia przyrody: preliminaria. Roczniki Filozoficzne, 48/49 (3), 5-46.
• Heller M. (1992). Filozofia nauki. Wprowadzenie. Seria podręczników 3. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej.
• Heller M. (2004). Filozofia przyrody. Zarys historyczny. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Heller M. (2013). Zarys filozofii przyrody. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Herbut J. (1997). Leksykon filozofii klasycznej. Prace Wydziału Filozoficznego, 70. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Hryniewiecki B. (1927). Historia botaniki powszechnej. W: Botanika II. Poradnik dla samouków, 7, Warszawa.
• Jodkowski K. (2005). Filozofia przyrody jako warunek sine qua non powstania i rozwoju nauki. Roczniki Filozoficzne. Dyskusje i Sprawozdania, 53 (2), 424-427.
• Kazibut R. (2019). Filozofia przyrody i przyrodoznastwa Roberta Boyle'a. Filozoficzna geneza nauki laboratoryjnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Kirk G.S., Raven J.E., Schofield M. (1999). Filozofia przedsokratejska. Studium krytyczne z wybranymi tekstami (przeł. J. Lang). Warszawa-Poznań: Wydawnictwo PWN-Axis.
• Kolbuszewski J. (2000). Dzieje motywów roślinnych w literaturze polskiej. Prolegomena: od średniowiecza do romantyzmu. W: B. Zemanek (red.), Przyroda - Nauka - Kultura. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 129-147, Kraków.
• Krąpiec M. (1985). Przedmiot filozoficznych dociekań. Roczniki Filozoficzne, 33 (1), 14-17.
• Kuhn T.S. 1985. Dwa bieguny, tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Kuhn T.S. (2001). Struktura rewolucji naukowych. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Lubański M., Ślaga Sz. (1982). Zagadnienie teorii filozofii przyrody. Analecta Cracoviensia, 14, 61-77.
• Makowski P. (2012). Ogień w filozofii Heraklita. Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna, 1 (2), 130-138.
• Maritain J. (1988). Pisma filozoficzne, (tł. J. Fenrychowa). Kraków: Wydawnictwo SIW ZNAK.
• Mazierski S. (1972). Elementy kosmologii filozoficznej i przyrodniczej. Poznań-Warszawa- Lublin, 35.
• Melsen van A.G. (1968). Filozofia przyrody (tł. S. Zalewski). Warszawa: Wydawnictwo IW PAX.
• Musiał K. (2017). Rośliny lecznicze w najwcześniejszych dokumentach wiedzy medycznej. Rozprawy Społeczne, 11 (4), 56-63 DOI: https://doi.org/10.29316/rs.2017.39.
• Musiał W., Musiał K. (2021). Zastosowanie metody analogii dla poszukiwania wspólnych obszarów poznania w biologii i ekonomii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.
• Nagel E. (1970). Struktura nauki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Popper K. (1992). Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Romanowicz W. (2017). Wybrane teorie i koncepcje cywilizacji. Rozprawy Społeczne, 11 (4), 7-13.
• Roskal Z.E. (2000/2001). Filozofia przyrody w europejskiej tradycji filozoficznej. Roczniki Filozoficzne, 48/49 (3), 47-70.
• Schnayder J. (1964). Studia nad Teofrastem. Archeologia, 15, 43-65.
• Sobczyńska D. (2011). O mentalnym i zmysłowym odbiorze przyrody. W: W. Ługowski, I.K. Lisiejew (red.), Filozofia przyrody - dziś - Philosophy of nature today. Warszawa: IFIS PAN.
• Stępień A.B. (1975). Wstęp do filozofii. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, wyd. IV.
• Szczuciński A. (2006). Filozofia przyrody nie tylko dla przyrodoznawców. Roczniki Filozoficzne, 54 (1), 334-337.
• Tatarkiewicz W. (1978). Historia filozofii. Filozofia starożytna i średniowieczna, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Teofrast (1961). Badania nad roślinami (opracował i tłumaczył z języka greckiego J. Schnayder). Kraków: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Oddział w Krakowie.
• Tyburski W. (2011). Człowiek - środowisko przyrodnicze w świetle wybranych stanowisk filozoficznych i ekofilozoficznych. Pedagogika Christiana 28 (2), 41-63.
• Zając A. (2000). Humanistyczne aspekty badań przyrodniczych. W: B. Zemanek (red.), Przyroda - Nauka - Kultura. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 13-20.
• Van der Meer J.M. (2016). Przekonania towarzyszące, ideologia i nauka. Filozoficzne Aspekty Genezy, 13, 153-194.
• Wojciechowski T. (1976). Elementy kosmologii filozoficznej i przyrodniczej, Stanisław Mazierski, Poznań/Warszawa/Lublin 1972: recenzja. Studia Philosophiae Christianae, 12 (1), 224-227.
• Woleński J. (2014). Filozofia nauki a historia nauki. Prace Komisji Historii Nauki PAU, 13, 99-115.
• Zon J. (2003). O niektórych rolach, w jakie powinien angażować się także filozof przyrody. Materiały konferencyjne: V Konferencja Filozofia Przyrody i Nauk Przyrodniczych, referat 5 (7 listopada 2003 r., KUL), Lublin.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.29316/rs/152366