Wyniki badań genetycznych a obowiązek informacyjny w umowie ubezpieczenia na życie

• Autorzy: Patryk Walczak

Warianty tytułu

Duty to disclose the results of genetic testing in life insurance

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Możliwość wykorzystywania w działalności ubezpieczeniowej wyników badań genetycznych potencjalnych czy rzeczywiście ubezpieczonych rodzi pytanie o granice obowiązku ich ujawniania ubezpieczycielowi. W polskim porządku prawnym granice w znacznej mierze wytyczone są przez ubezpieczyciela, który może zapytywać o wyniki badań przeprowadzonych przed zawarciem umowy ubezpieczenia, jednak nie są one objęte obowiązkiem notyfikacji ryzyka po zawarciu umowy. Ponadto, ubezpieczyciel nie może żądać przeprowadzenia badań przez potencjalnego i rzeczywiście ubezpieczonego. W polskim porządku prawnym jednak nie dokonano rozróżnienia na testy diagnozujące i prognozujące, co skutkuje nieuzasadnionym, w porównaniu do zagranicznych porządków prawnych, dostępem do danych osobowych potencjalnego ubezpieczonego. Co więcej, od wejścia w życie RODO napięcie między przepisami Kodeksu cywilnego, przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych czy wreszcie publicznoprawnymi przepisami związanymi z działalnością ubezpieczeniową wydaje się jeszcze większe niż dotychczas. Dwie równoległe procedury prowadzące do zawarcia umowy ubezpieczenia - prywatnoprawna i związana z wyrażeniem zgody na przetwarzanie danych osobowych - wzajemnie na siebie oddziałują i rodzą wiele pytań o konsekwencje różnic i napięć między nimi. Widać to szczególnie w przypadku rozbieżności między zakresem zgody na przetwarzanie danych a zakresem informacji przekazanych przez potencjalnego ubezpieczonego na etapie przedkontraktowym. Poniższy tekst przynosi próbę odpowiedzi na niektóre z zarysowanych wyżej wyzwań. Stanowi również apel o uchwalenie ustawy dotyczącej badań genetycznych, tak by postępująca komercjalizacja danych osobowych pozyskiwanych z badań genetycznych pozostała pod kontrolą polskiego ustawodawcy.(abstrakt oryginalny)

EN

The use of the results of genetic tests of potential or actual insured persons in the insurance activity raises the question about the limits of the obligation to disclose them to the insurer. The limits are, to a large extent, set by the insurer, who may ask for the results of tests conducted before the insurance agreement is concluded, but they are not covered by the obligation to notify the risk after the agreement is concluded. In addition, insurer is not allowed to request tests results provided by the potential and actual insured. The Polish legal order, however, does not distinguish between diagnostic and prognostic tests, which leads to unjustified, in comparison to foreign legal orders, access to personal data of the potential insured by insurers. Moreover, since the entry into force of the GDPR, the tension between the provisions of the Polish Civil Code, the provisions on personal data protection or finally the public law provisions related to the insurance activity, seems to be even greater than before. The two parallel procedures leading to the conclusion of an insurance contract - private law and those related to consent to the processing of personal data- interact and raise many questions about the consequences of the differences and tensions between these two paths. This is particularly evident in the event of differences between the scope of consent to data processing and the information provided by the potential insured at the pre-contractual stage. The following text attempts to respond to at least some of the challenges outlined above. It also constitutes an appeal to enact a law concerning genetic testing so that the progressive commercialization of personal data obtained from genetic testing remains under the control of the Polish legislator.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ubezpieczenia na życie; Umowa ubezpieczeniowa; Obowiązek informacyjny; Badania genetyczne

EN

Life insurance; Insurance contract; Information duty; Genetic test

• Czasopismo: Wiadomości Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 3
• Strony: 77--93

Twórcy

autor

Patryk Walczak

Bibliografia

• Barta P., Kawecki M., Litwiński P., Komentarz do art. 4 RODO, [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Wybrane przepisy sektorowe, Litwiński P. [red.], CH Beck, Warszawa 2021.
• Basedow J., Towards a European Insurance Contract Law? The Commission Expert Group, its Antecedents and Consequences, "Contratto e impresa / Europa" 2015(1), vol. 20.
• Dryla O., Dopuszczalność przeprowadzania testów genetycznych w ś wietle artykułu 12 Europejskiej Konwencji Bioetycznej, [w:] Prawa człowieka a wyzwania bioetyczne związane z nowymi technologiami, Białek A., Wróblewski M. [red.], Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2018.
• Fras M., Komentarz do art. 815 kodeksu cywilnego, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom V. Zobowiązania. Część szczególna (art. 765-921(16)), Habdas M. [red.], Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
• GDPR and Biobanking Individual Rights, Public Interest and Research Regulation across Europe, Slokenberga S., Tzortzatou O., Reichel J. [ed.], Springer 2021.
• Harper P.S., What do we mean by genetic testing?, "Journal of Medical Genetics" 1997; vol. 34.
• Khoury L., Blackett A., Vanhonnaeker L., Legal Aspects of Genetic Testing Regarding Insurance and Employment General Report, [in:] Genetic Testing and the Governance of Risk in the Contemporary Economy Comparative Reflections in the Insurance and Employment Law Contexts, Khoury L., Blackett A., Vanhonnaeker L. [ed.], Springer 2020.
• Kondek J.M., Komentarz do art. 816 Kodeksu cywilnego, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Tom III B, Osajda K., Borysiak W. [red.], CH Beck, Warszawa 2021.
• Machnikowski P., Komentarz do art. 58 kodeksu cywilnego, [w:] Gniewek E., Machnikowski P. [red.], Kodeks cywilny. Komentarz, CH Beck, Warszawa 2021.
• Malinowska K., Komentarz do art. 816 Kodeksu cywilnego, [w:] Kontrakty na rynku ubezpieczeń. Komentarz do przepisów i warunków ubezpieczenia, Fuchs D. [red.], Wolters Kluwer, Warszawa 2020.
• Merkin R., Gurses O., Insurance Act 2015: Rebalancing the Interests of Insurer and Assured, "Modern Law Review" 78, No. 6.
• Orlicki M., Umowa ubezpieczenia, [w:] System prawa prywatnego. Tom VIII. Prawo zobowiązań -część szczegółowa, Panowicz-Lipska J. [red.], CH Beck, Warszawa 2011.
• Principles of European Insurance Contract Law (PEICL), Basedow J. et al. [ed.], Verlag Dr. Otto Schmidt, Köln 2016.
• Reps S., Zawarcie umowy ubezpieczenia w świetle zmiany ustawy o działalności ubezpieczeniowej, "Prawo Asekuracyjne" 1997, nr 1.
• Spickhoff A., Fenger H., Medizinrecht, CH Beck, Münich 2018.
• Szczepańska M., Komentarz do art. 37 Ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej,[w:] Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Komentarz, Wajda P. [red.], Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
• Szczerbowski J., Komentarz do art. 815 kodeksu cywilnego, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz,Załucki M. [red.], CH Beck, Warszawa 2020.
• Tereszkiewicz P., Obowiązek informacyjny ubezpieczającego i skutki jego naruszenia z perspektywy prawno-porównawczej: zmierzch uberrimae fidei w epoce ochrony konsumenta?, [w:] Rozprawy cywilistyczne: księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Edwardowi Drozdowi, Pecyna M., Pisuliński J., Podrecka M. [red.], LexisNexis, Warszawa 2013.
• Wiącek M., Komentarz do art. 87 Konstytucji, [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87-243, Safjan M., Bosek L. [red.], CH Beck, Warszawa 2016.
• Zimmern R.L., Genetic testing: a conceptual exploration, "Journal of Medical Ethics" 1999, vol. 25.
• https://www.globenewswire.com/news-release/2022/01/06/2362697/0/en/Genetic-Testing- Market-Size-to-Hit-USD-15-8-Billion-by-2030.html [dostęp: 15.12.2021].
• https://www.uibk.ac.at/zivilrecht/forschung/evip/restatement/sprachfassungen/peicl-en.pdf
• https://www.coe.int/t/dg3/healthbioethic/texts_and_documents/ETS164Polish.pdf [dostęp: 15.12.2021].
• https://edpb.europa.eu/sites/edpb/files/files/file1/edpb guidelines 202005 consent en.pdf [dostęp: 15.12.2021].
• https://igcz.poznan.pl/wp-content/uploads/2016/08/Ustawa-o-testach-genetycznych.pdf [dostęp: 15.12.2021].
• https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/17/102/LWA/

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.33995/wu2022.3.5