Zastosowanie autokorelacji przestrzennej w badaniach migracji wewnętrznych

• Autorzy: Mateusz Długosz

Warianty tytułu

The Use of Spatial Autocorrelation in the Study of Internal Migration

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Redystrybucja przestrzenna ludności w Polsce powoduje odpływ migracyjny z jednych jednostek oraz napływ migracyjny do drugich. Nierównomierny rozkład przestrzenny tego procesu powoduje odmienną charakterystykę migracyjną gmin w Polsce. W literaturze zagadnienie to często było przedmiotem badań, a prace z tego zakresu bazowały na wykorzystaniu tradycyjnych metod badawczych opartych na analizie danych statystycznych. W poniższym opracowaniu autor opisuje możliwości prowadzenia badań migracyjnych, stosując metody autokorelacji przestrzennej. Powszechnie używane współczynniki obrotu migracyjnego oraz efektywności migracji zostały przeanalizowane z zastosowaniem statystyki globalnej i lokalnej I Morana. Uzyskane przez autora wyniki pozwalają stwierdzić, że stosowanie narzędzi autokorelacji przestrzennej umożliwia nowe spojrzenie w badaniach migracji wewnętrznych, ułatwiając określanie rozkładu przestrzennego badanego zjawiska w jednostkach przestrzennych przy uwzględnieniu sytuacji w jednostkach sąsiadujących z nimi. Analiza z wykorzystaniem narzędzi autokorelacji przestrzennej może zastępować lub uzupełniać dotychczas stosowane metody badawcze, głównie w zakresie wskazywania skupisk wysokich i niskich wartości danej cechy, co daje możliwość identyfikacji klastrów o określonym charakterze migracyjnym. Pozwala również jednoznacznie stwierdzić, czy podobieństwo gmin w zakresie zachowań migracyjnych jest istotne statystycznie czy też losowe. Dodatkowo zestawienie wyników z wnioskami płynącymi z kwerendy literatury umożliwiło też porównanie z tradycyjnymi metodami badań procesów migracyjnych. (abstrakt oryginalny)

EN

Spatial redistribution of the population in Poland results in migration outflow from some units and migration inflow to others. The uneaven spatial distribution of this process results in different migration characteristics of communes in Poland. In the literature this issue has often been the subject of research and works in this area were based on traditional research methods, based on statistical data analysis. In the paper below the author describes the possibilities of conducting migration studies using spatial autocorrelation methods. The commonly used coefficients of migration turnover and migration efficiency were analysed using Moran's global and local I statistics. The results obtained by the author lead to the conclusion that the application of spatial autocorrelation tools allows for a new perspective in the study of internal migration, making it possible to determine the spatial distribution of the phenomenon under study in spatial units, taking into account the situation in neighbouring units. The analysis with the use of spatial autocorrelation tools may replace or supplement the research methods used so far, mainly with regard to indicating clusters of high and low values of a given variable, which allows to identify clusters of a specific migration character. It also allows to unambiguously determine whether the similarity of municipalities in terms of migration behaviour is statistically significant or random. Additionally, the juxtaposition of the results with the conclusions drawn from the literature search also allowed for comparison with traditional methods of studying migration processes. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Migracja; Autokorelacja przestrzenna; Statystyka

EN

Migration; Spatial autocorrelation; Statistics

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2022
• Numer: z. 167
• Strony: 7--27

Twórcy

autor

Mateusz Długosz

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Anselin L., 1995, Local indicators of spatial association-LISA, Geographical Analysis, 27(2), 93-115. DOI: 10.1111/j.1538-4632.1995.tb00338.x.
• Antczak E., Lewandowska-Gwarda K., 2016, Zależności przestrzenne w kształtowaniu się procesów migracyjnych w wybranych miastach Europy, [w:] B. Dańska-Borsiak, I. Laskowska (red.), Regionalne analizy ekonomiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 27-42.
• Bartkowiak-Bakun N., Standar A., 2014, Zróżnicowanie sytuacji demograficznej obszarów wiejskich pogranicza zachodniego, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 16 (6), 27-31.
• Bell M., Charles-Edwards E., Ueffing P., Stillwell J., Kupiszewski M., Kupiszewska D., 2015, Internal migration and development: comparing migration intensities around the world, Population and Development Review, 41 (1), 33-58. DOI: 10.1111/j.1728-4457.2015.00025.x.
• Bivand R., 1980, Autokorelacja przestrzenna a metody analizy statystycznej w geografii, [w:] Z. Chojnicki (red.), Analiza regresji w geografii, PWN, Warszawa, 23-38.
• Bivand R., 1981, Modelowanie geograficznych układów czasoprzestrzennych, PWN, Warszawa-Poznań.
• Borjas G.T., 2006, Native internal migration and the labor market impact of immigration, The Journal of Human Resources, 41 (2), 221-258. DOI: 10.3368/jhr.XLI.2.221.
• Brzozowska Z., 2011, Przestrzenne zróżnicowanie urodzeń pozamałżeńskich w Polsce w latach 2002-2010, Studia Demograficzne, 2 (160), 59-83.
• Boots B., Tiefelsdorf M., 2000, Global and local spatial autocorrelation in bounded regular tessellations, Journal of Geographical Systems, 2, 319-348. DOI: 10.1007/PL00011461.
• Chen Y., 2013, New approaches for calculating Moran's Index of Spatial Autocorrelation, PLoS ONE, 8 (7), 1-14. DOI: 10.1371/journal.pone.0068336.
• Chou Y.H., 1991, Map resolution and spatial autocorrelation, Geographical Analysis, 23 (3), 228-246. DOI: 10.1111/j.1538-4632.1991.tb00236.x.
• Chun Y., 2007, Behavioral specifications of network autocorrelation in migration modeling: An analysis of migration flows by spatial filtering, The Ohio State University, Columbus.
• Chun Y., 2008, Modeling network autocorrelation within migration flows by eigenvector spatial filtering, Journal of Geographical Systems, 10, 317-344. DOI: 10.1007/s10109-008-0068-2.
• Chun Y., Griffith D.A., 2008, Modeling network autocorrelation in space-time migration flow data: An eigenvector spatial filtering approach, Annals of the Association of American Geographers, 101, 523-536. DOI: 10.1080/00045608.2011.561070.
• Czyż T., 1978, Metody generalizacji układów przestrzennych, PWN, Warszawa.
• Długosz Z., 2005, Population movements in large polish cities in 1988-2002, Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 4, 25-36.
• Długosz Z., 2006, Migration of population in big polish cities as compared to smaller cities and towns in the light of selected parameters of migration process, Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 6, 35-50.
• Dolińska A., Jończy R., Śleszyński P., 2020, Migracje pomaturalne w województwie dolnośląskim wobec depopulacji region i wymogów zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Wrocław.
• Dyszy M., 2017, Migracje wewnętrzne ludności w wybranych gminach wiejskich województwa śląskiego w latach 2002-2015, Acta Geographia Silesiana, 26, 17-29.
• Ellis M., 2012, Reinventing US internal migration studies in the age of international migration, Population, Place, Space, 18 (2), 196-208. DOI: 10.1002/psp.666.
• Gałka J., Warych-Juras A., 2018, Suburbanization and migration in Polish Metropolitan Areas during political transition, Acta Geographica Slovenica, 58(2), 63-72. DOI: 10.3986/AGS.2256.
• Garcia A., Pindolia D.K., Lopiano K.K., Tatem A.J., 2015, Modeling internal migration flows in Sub-Saharan Africa using census microdata, Migration Studies, 3 (1), 89-110. DOI: 10.1093/migration/mnu036.
• Getis A., 2007, Reflections on spatial autocorrelation, Regional Science and Urban Economics, 37 (4), 491-496. DOI: 10.1016/j.regsciurbeco.2007.04.005.
• Getis A., 2008, A history of the concept of spatial autocorrelation: A geographer's perspective, Geographical Analysis, 40, 297-309. DOI: 10.1111/j.1538-4632.2008.00727.x.
• Getis A., Ord J.K., 1992, The analysis of spatial association by use of distance statistics, Geographical Analysis, 24 (3), 189-206.
• Gołata E., 2012, Spis ludności i prawda, Studia Demograficzne, 1 (161), 23-55. DOI: 10.2478/ v10274-012-0002-y.
• Griffith D.A., 1992, What is spatial autocorrelation? Reflections on the past 25 years of spatial statistics, L'Espace Géographique, 21 (3), 265-280.
• Haining R., 2009, Spatial autocorrelation and the quantitative revolution, Geographical Analysis, 41, 364-374. DOI: 10.1111/j.1538-4632.2009.00763.x.
• Horolets A., Lesińska M., Okólski M., 2018, Raport o stanie badań nad migracjami w Polsce po 1989 roku, Komitet Badań nad Migracjami PAN, Warszawa.
• Huk J., 1995, Autokorelacja przestrzenna zjawisk geograficznych, Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Instytutu Geograficznego. Seria B: Geografia Społeczna i Ekonomiczna, 12, 5-18.
• Huk J., 2004, Migracje ludności na Dolnym Śląsku w latach 1988-1998. Kierunki i efektywność, Czasopismo Geograficzne, 75 (1-2), 33-64.
• Ilnicki D., Janc K., 2011, Zastosowanie lokalnych wskaźników zależności przestrzennej do określenia zróżnicowań przestrzennych preferencji wyborczych mieszkańców Wrocławia, Studia Miejskie, 4, 103-118. DOI: 10.25167/sm.1534.
• Ilnicki D., Janc K., 2021, Obszary intensywnych powiązań funkcjonalnych miast na prawach powiatu w Polsce - autorska metoda delimitacji, Przegląd Geograficzny, 92 (2), 141-160. DOI: 10.7163/PrzG.2021.2.1.
• Ilnicki D., Szczyrba Z., 2019, Migracje wewnętrzne na pobyt stały w makroregionie południowo-zachodnim w latach 2002-2017, Studia Miejskie, 36, 25-44.
• Jagielski A., 1974, Geografia ludności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Janc K., 2006, Zjawisko autokorelacji przestrzennej na przykładzie statystyki I Morana oraz lokalnych wskaźników zależności przestrzennej (LISA) - wybrane zagadnienia metodyczne, [w:] T. Komornicki, Z. Podgórski (red.), Idee i praktyczny uniwersalizm geografii, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, 76-83.
• Janicki W., 2006, Analiza migracji wewnętrznych i międzynarodowych na obszarze Unii Europejskiej - razem czy osobno?, Studia Demograficzne, 150 (1), 66-77.
• Jończy R., 2014, Problem nierejestrowanej emigracji definitywnej (emigracji zawieszonej) w badaniu procesów społeczno-gospodarczych na obszarach wiejskich, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 360, 11-18.
• Józefowicz K., 2020, Atrakcyjność migracyjna miast i obszarów wiejskich województwa dolnośląskiego, Space, Society, Economy, 31, 213-227. DOI: 10.18778/1733-3180.31.1.
• Kakaš A., Gruber E., 2016, Analysis of internal migration patterns: The example of Slovakia and Austria, Acta Geographica Universitatis Comenianae, 60 (2), 171-188.
• Kałuża-Kopias D., 2010, Migracje wewnętrzne w Łodzi na tle wybranych, największych miast w Polsce, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 35, 199-217.
• Kałuża-Kopias D., 2014, Atrakcyjność migracyjna wielkich miast - stan obecny, Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 27 (4), 41-54.
• Kałuża-Kopias D., 2020, Przestrzenny zasięg migracji a wiek migrantów na przykładzie największych miast w Polsce, Wiadomości Statystyczne, 65 (12), 9-22. DOI: 10.5604/01.3001.0014.57.
• Karwart-Woźniak B., Chmieliński P., 2013, Ludność wiejska oraz jej aktywność zawodowa i sytuacja na rynku pracy, [w:] M. Kiełkowska (red.), Rynek pracy wobec zmian demograficznych, Instytut Obywatelski, Warszawa, 64-93.
• King R., Skeldon R., 2010, Mind the gap: integrating approaches to internal and international migration, Journal of Ethnic and Migration Studies, 36(10), 1619-1646. DOI: 10.1080/1369183X.2010.489380.
• Koo H., Wong D.W.S., Chun Y., 2019, Measuring global spatial autocorrelation with data reliability information, The Professional Geographer, 71(3), 551-565. DOI: 10.1080/00330124.2018.1559652.
• Korcelli P., 1997, Alternatywne projekcje zmian demograficznych i migracji w aglomeracjach miejskich, [w:] P. Korcelli (red.), Aglomeracje miejskie w procesie transformacji, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, 5-21.
• Krzysztofik R., Kantor-Pietraga I., Runge A., Spórna T., 2017, Is the suburbanisation stage always important in the transformation of large urban agglomerations? The case of the Katowice conurbation, Geographia Polonica, 90 (2), 5-24. DOI: 10.7163/GPol.0082.
• Lisowska-Kierepka A., 2019, Przestępczość w przestrzeni - geograficzne badania zjawiska w wielkim mieście (przykład Wrocławia, Krakowa i Poznania), Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Wrocław.
• Lisowska-Kierepka A., 2022, How to analyse spatial distribution of crime? Crime risk indicator in an attempt to design an original method of spatial crime analysis, Cities, 120, 1-5. DOI: 10.1016/j.cities.2021.103403.
• Liu T., Qi T., Cao G., Liu H., 2015, Spatial patterns, driving forces, and urbanization effects of China's internal migration: County-level analysis based on the 2000 and 2010 censuses, Journal of Geographical Sciences, 25, 236-256. DOI: 10.1007/s11442-015-1165-z.
• Mielecka-Kubień Z., Dziembała M., 2010, Przestrzenna autokorelacja wybranych przyczyn zgonów w województwie śląskim w latach 2004-2006, Śląski Przegląd Statystyczny, 8(14), 55-80.
• Mitze T., 2009, The role of network autocorrelation in modelling German internal migration: Spatial regression versus filtering in a dynamic panel data approach, Technical Report, Department of Economics, Ruhr University Bochum, Bochum.
• Moran P.A.P.,1948, The interpretation of statistical maps, Journal of the Royal Statistical Society. Series B, 10, 243-51.
• Moran P.A.P., 1950, Notes on continuous stochastic phenomena, Biometrika, 37, 17-23.
• Mordwa S., 2011, Kradzieże w przestrzeni Łodzi, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 11, 1-21.
• Mordwa S., 2013a, Zastosowanie GIS w badaniach przestępczości, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 2, 77-92.
• Mordwa S., 2013b, Zastosowanie autokorelacji przestrzennej w badaniach przestępczości, Archiwum Kryminologii, 25, 61-77.
• Murgante B., Borruso G., 2012, Analyzing migration phenomena with spatial autocorrelation techniques, Lecture Notes in Computer Science, 7334, 670-685.
• Müller-Frączek I., Pietrzak M.B., 2008, Wykorzystanie narzędzi statystyki przestrzennej do identyfikacji kluczowych ośrodków rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Ekonomia, 38, 229-238.
• Nowotnik D., 2012, Przestrzenne zróżnicowanie migracji w Polsce w ujęciu miast i gmin na przełomie XX i XXI wieku, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Geographica, 3, 138-152.
• Ojrzyńska A., Twaróg S., 2011, Badanie autokorelacji przestrzennej krwiodawstwa w Polsce, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 253, 129-141.
• Pietrzak M.B., 2010, Problem identyfikacji struktury danych przestrzennych, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Ekonomia, 41, 83-98.
• Pietrzak M.B., Wilk J., Matusik S., 2013, Analiza migracji wewnętrznych w Polsce z wykorzystaniem modelu grawitacji, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 293, 27-37.
• Pośpiech E., 2015, Analiza przestrzenna bezrobocia w Polsce, Studia Ekonomiczne, 227, 59-74.
• Pośpiech E., Mastalerz-Kodzis A., 2015, Autokorelacja wybranych charakterystyk społeczno-ekonomicznych, Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, 16, 85-94.
• Roseman C.C., 1971, Migration as a spatial and temporal process, Annals of the Association of American Geographers, 61(3), 589-598. DOI: 10.1111/j.1467-8306.1971.tb00809.x.
• Rosner A., 2014, Migracje wewnętrzne i ich związek z przestrzennym zróżnicowaniem rozwoju społeczno-gospodarczego wsi, Wieś i Rolnictwo, 1 (162), 63-79.
• Rowe F., Bell M., Bernard A., Charles-Edwards E., Ueffing P., 2019, Impact of internal migration on population redistribution in Europe: Urbanisation, counterurbanisation or spatial equilibrium?, Comparative Population Studies, 44, 201-234. DOI: 10.48550/arXiv.1911.03795.
• Runge J., 2007, Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej - elementy metodologii, wybrane narzędzia badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Scardaccione G., Scorza F., Las Casas G., Murgante B., 2010, Spatial autocorrelation analysis for the evaluation of migration flows: The Italian case, [w:] D. Taniar, O. Gervasi, B. Murgante, E. Pardede, B.O. Apduhan (red.), ICCSA 2010: Computational science and its applications, Springer, Berlin-Heidelberg, 62-76.
• Suchecka J., 2014, Statystyka przestrzenna. Metody analizy struktur przestrzennych, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Sytuacja Demograficzna Polski. Raport 2019-2020, 2020, Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa.
• Szczuciński P., 2019, Autokorelacja przestrzenna wybranych cech rozwoju gmin w województwie lubuskim, Optimum. Economic Studies, 3, 164-176. DOI: 10.15290/oes.2019.03.97.11.
• Szymańska D., Biegańska J., 2011, Obszary podmiejskie dużych miast w Polsce w świetle migracji stałych, [w:] M. Soja, A. Zborowski (red.), Człowiek w przestrzeni zurbanizowanej, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 83-98.
• Śleszyński P., 2005, Różnice liczby ludności ujawnione w Narodowym Spisie Powszechnym 2002, Przegląd Geograficzny, 77 (2), 193-212.
• Śleszyński P., 2016, Współczesne i prognozowane uwarunkowania demograficzno-migracyjne w rozwoju miejskiego systemu osadniczego Polski, Konwersatorium Wiedzy o Mieście, 29 (1), 97-106. DOI: 10.18778/2543-9421.01.11
• Śleszyński P., 2020, Koncepcja nowego wskaźnika atrakcyjności migracyjnej i jego zastosowania, Czasopismo Geograficzne, 90 (1-2), 37-58.
• Tobler W.R., 1970, A computer movie simulating urban growth in the Detroit region, Economic Geography, 46, 234-240.
• Török I., 2014, From growth to shrinkage: The effects of economic change on the migration processes in rural Romania, Applied Agricultural and Forestry Research, 3/4, 195-206. DOI: 10.3220/LBF_2014_195-206.
• Vaishar A., 2006, Regional periphery: what does it mean?, [w:] T. Komornicki, K. Czapiewski (red.), Europa XXI regional periphery in Central and Eastern Europe, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, 7-12.
• Winiarczyk-Raźniak A., Raźniak P., 2012, Migracje wewnętrzne ludności w polskich obszarach metropolitalnych u progu XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
• Woźniak A., Sikora J., 2007, Autokorelacja przestrzenna wskaźników infrastruktury wodno-ściekowej woj. małopolskiego, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 4(2), 315-329.
• Yakar M., 2012, Türkiye'de iç göçlerin ilçelere göre mekânsal analizi: 1995-2000 dönemi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9 (1), 741-768.
• Zborowski A., Soja M., Łobodzińska A., 2012, Population trends in Polish cities - stagnation, depopulation or shrinkage?, Prace Geograficzne, 130, 7-28. DOI: 10.4467/20833113PG.12.017.0658.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.22.005.16218