Możliwość samodzielnego ustalenia przez sąd cywilny, że czyn niedozwolony jest przestępstwem - uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego domniemania niewinności

• Autorzy: Anna Grochowska-Wasilewska

Warianty tytułu

The Possibility for a Civil Court to Independently Determine That a Tort Is a Crime - Comments in The Light of Case Law of the European Court of Human Rights Regarding Presumption of Innocence

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego, sąd cywilny jest uprawniony do samodzielnego ustalenia, czy czyn niedozwolony stanowi przestępstwo, nawet w przypadku braku prawomocnego wyroku skazującego. Pogląd ten został wyrażony przez Sąd Najwyższy na potrzeby stosowania na podstawie art. 4421 § 2 k.c. wydłużonego terminu przedawnienia roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych stanowiących przestępstwo. Stanowisko Sądu Najwyższego budzi wątpliwości na gruncie zasady domniemania niewinności. Celem niniejszego artykułu jest w pierwszej kolejności przedstawienie standardu dotyczącego zakresu obowiązywania domniemania niewinności w postępowaniu cywilnym, wykreowanego przez Europejski Trybunał Praw Człowieka na gruncie art. 6 ust. 2 EKPC, zgodnie z którym każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą. Następnie jest nim ocena zgodności przyjętego przez Sąd Najwyższy poglądu dotyczącego możliwości zastosowania art. 4421 § 2 k.c. również w sytuacji braku prawomocnego wyroku sądu karnego, stwierdzającego winę konkretnej osoby, przez pryzmat standardu konwencyjnego. (abstrakt oryginalny)

EN

According to the well-established Supreme Court's case law, the civil court is entitled to determine independently whether a tort constitutes a criminal offence even in the absence of a final judgement of conviction. This opinion was expressed by the Supreme Court for the purpose of applying the extended limitation period under Article 4421 § 2 of the Civil Code for claims for a tort that is a crime. The Supreme Court's statement raises doubts on the grounds of the presumption of innocence. The purpose of this article is firstly to present the standard concerning the scope of the presumption of innocence in civil proceedings, created by the European Court of Human Rights on the basis of Article 6 § 2 of the ECHR, according to which everyone charged with a criminal offence shall be presumed innocent until proved guilty according to law. Then it is the assessment of the compatibility of the Supreme Court's opinion through the perspective of the Convention standard. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Orzecznictwo sądu; Sądownictwo; Przestępczość; Prawo cywilne

EN

Judicial decision; Judicature; Crime; Civil law

• Czasopismo: Ius Novum
• Rocznik: 2022
• Tom: 16
• Numer: nr 3
• Strony: 63--78

Twórcy

autor

Anna Grochowska-Wasilewska

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Gardocki L., Pojęcie przestępstwa i podziały przestępstw w polskim prawie karnym, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska" 2013, nr 2.
• Garlicki L. (red.), Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom I. Komentarz do artykułów 1-18, Warszawa 2010.
• Grochowska-Wasilewska A., Zakład ubezpieczeń jako podmiot uważany za pokrzywdzonego w procesie karnym, Warszawa 2021.
• Jasiński W., Prawo do nieobciążania się w procesie karnym w świetle standardów strasburskich, "Prokuratura i Prawo" 2015, nr 7-8.
• Kruszyński P., Zasada domniemania niewinności w świetle najnowszego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, "Gdańskie Studia Prawnicze" 2003, nr 2.
• Lach A., Glosa do wyroku ETPC w sprawie Diacenco przeciwko Rumunii z 7 lutego 2012 roku, skarga nr 1245/04, "Studia Iuridica Toruniensia" 2014, t. 14.
• Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1976.
• Reid K., A Practitioner's Guide to the European Convention on Human Rights, Londyn 2012.
• Tęcza-Paciorek A., Zasada domniemania niewinności w polskim procesie karnym, Warszawa 2012.
• Vitkauskas D., Dikov G., Protecting the Right to a Fair Trial Under the European Convention on Human Rights, Strasbourg 2017.
• Warciński M., Przedawnienie roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez nieznanego sprawcę wypadku komunikacyjnego wobec Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, "Przegląd Sądowy" 2015, nr 10, s. 9.

Identyfikatory

DOI

10.26399/iusnovum.v16.3.2022.26/a.grochowska-wasilewska