Niedopuszczalność dowodu z prowokacji policyjnej w procesie amerykańskim i niemieckim w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego USA i ETPCz

• Autorzy: Cezary Kulesza

Warianty tytułu

Inadmissibility of Police Entrapment Evidence in the Us And German Trials in the Light of the Case-Law of the Us Supreme Court and the European Court of Human Rights

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest dokonanie próby porównania standardu amerykańskiego i standardu europejskiego w zakresie niedopuszczalności dowodów z nielegalnej prowokacji policyjnej. Mimo jakościowych różnic pomiędzy systemem common law i systemem civil law (opisywanym tu na przykładzie Niemiec) w obu systemach uznano prowokację policyjną za efektywną metodę zwalczania przestępczości, jednakże przyjęto różne standardy jej stosowania. W procesie amerykańskim, który dopuszcza aktywne formy prowokacji, Sąd Najwyższy USA i większość sądów federalnych przy ocenie zarzutu obrony stosują subiektywny test obrony opartej na zarzucie prowokacji, koncentrujący się na predyspozycjach prowokowanej osoby do popełnienia przestępstwa. Z kolei wypracowany przez orzecznictwo ETPCz (w tym w sprawach niemieckich) standard oceny dopuszczalności dowodów z nielegalnej (przede wszystkim aktywnej) prowokacji opiera się na stosowaniu dwóch testów: materialnego (badającego zarówno predyspozycje prowokowanej osoby, jak i legalność skierowanej wobec niej działań policji) oraz procesowego, polegającego na weryfikacji rzetelności rozpoznawania przez sądy krajowe zarzutu podżegania przez policję do przestępstwa. Podstawowej różnicy między analizowanymi standardami należy szukać w skutkach nielegalnej prowokacji. W systemie amerykańskim stanowi ona kontratyp odpowiedzialności sprawcy za przestępstwo popełnione wskutek prowokacji, zaś standard strasburski dopuszcza sanowanie negatywnych skutków takiego nielegalnego dowodu w postępowaniu sądowym wtedy, gdy Trybunał uznaje, że "proces sądowy oceniany jako całość był rzetelny", zaś dowód z nielegalnej prowokacji nie był istotny dla skazania oskarżonego. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this paper is to compare the American and European standards of the inadmissibility of evidence of unlawful police entrapment. In US criminal procedure, which permits active forms of entrapment, the US Supreme Court and most federal courts apply a subjective test for the entrapment defense, focusing on the predisposition of the person provoked to commit the crime and, less often, an objective test examining the legality of government agents' actions. The Strasbourg standard (including German cases) is based on two tests: a substantive one (examining both the predisposition of the person being provoked and the legality of the police actions) and a procedural one, which consists in verifying the reliability of the national courts' recognition of the charge of incitement to commit a crime by the police The basic difference between the analysed standards is to be found in the effects of illegal entrapment. In the US system, it is a justification to the perpetrator's responsibility for a crime committed as a result of entrapment, and the Strasbourg standard allows for sanctioning the negative effects of such illegal evidence to be convalidated in criminal trial when the Court considers that "the trial as a whole was fair". (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Orzecznictwo Sądu Najwyższego; Postępowanie sądowe

EN

Supreme Court jurisdiction; Legal proceedings

• Czasopismo: Ius Novum
• Rocznik: 2022
• Tom: 16
• Numer: nr 2
• Strony: 39--56

Twórcy

autor

Cezary Kulesza

• Uniwersytet w Białymstoku

Bibliografia

• Gontarski W., Granice legalności prowokacji policyjnej. Glosa do wyroku ETPC z dnia 5 lutego 2008 r., 74420/01, LEX/el. 2016.
• Hegmann S., w: J.P. Graf (org.), Strafprozessordnung. MitGerichtsverfassungsgesetz und Nebengesetzen. Kommentar, München 2010.
• Herzog F., Infiltrativ-provokatorische Ermittlungsoperationen als Verfahrenshindernis, "Strafverteidiger" 2003, no. 7.
• Hochberg J., The FBI Criminal Undercover Operations Review Committee, "United States Attorneys' Bulletin" 2002, vol. 50, no. 2.
• Krauß K., V-Leute im Strafprozeß und Menschenschrechtskonwention, Freiburg im Breisgau 1999.
• Kulesza C., Czynności operacyjno-rozpoznawcze a zasada rzetelnego procesu w orzecznictwie Trybunału w Strasburgu i sądów polskich, "Przegląd Policyjny" 2008, vol. 90, no. 2.
• Lach A., Rzetelne postępowanie dowodowe w sprawach karnych w świetle orzecznictwa strasburskiego, Warszawa 2018.
• Lippke R., A Limited Defense of What Some Will Regard as Entrapment, "Legal Theory" 2017, vol. 23, no. 4.
• McAdams R., Reforming Entrapment Doctrine in United States v Hollingsworth, "University of Chicago Law Review" 2007, vol. 74, Special Issue.
• Reindl-Krauskopf S., Strafmilderung bei unzulässiger Tatprovokation, "Juristische Blätter" 2009, no. 10.
• Roth J.A., The Anomaly of Entrapment, "Washington University Law Review" 2014, vol. 91.
• Roxin C., Schünemann B., Strafverfahrensrecht, München 2009.
• Schmitt B, Meyer-Goßer L., Strafprozessordnung. Gerichtsverfassungsgesetz, Nebengesetze und ergänzende Bestimmungen, München 2017.
• Schultz C., Victim or the Crime: The Government's Burden in Proving Predisposition in Federal Entrapment Cases, "DePaul Law Review" 1999, vol. 48, no. 4.
• Sherman J., A Person Otherwise Innocent: Policing Entrapment in Preventative, Undercover Counterterrorism Investigations, "University of Pennsylvania Journal of Constitutional Law" 2009, vol. 11, no. 5.
• Thaman S., Fruits of the Poisonous Tree in Comparative Law, "Southwestern Journal of International Law" 2010, vol. 16, no. 2.
• The Constitution of the United States of America: Analysis and Interpretation, Thomas Kenneth R. (editor in chief), Washington 2014.
• Wagner G., United States' Policy Analysis on Undercover Operations, "International Journal of Police Science & Management" 2007, vol. 9, no. 4.

Identyfikatory

DOI

10.26399/iusnovum.v16.2.2022.12/c.kulesza