Istota koncepcji corporate governance na tle różnorodności definicyjnej - wybrane problemy

• Autorzy: Katarzyna Olejko
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rozwój gospodarczy i związana z nim narastająca złożoność procesów zachodzących w przedsiębiorstwach sprawiają, że coraz trudniejsza jest skuteczna kontrola i ocena skomplikowanych oraz wieloaspektowych działań realizowanych przez spółki. Zjawiska te dają asumpt do poszukiwania takich rozwiązań organizacyjnych i prawnych, które pozwolą na lepsze zabezpieczenie przed narastającym ryzykiem utraty kontroli nad kapitałem powierzonym spółce przez właściciela (pryncypała), a w tym przed ryzykiem braku realizacji zakładanych przez pryncypała korzyści. Wprowadzanie w przedsiębiorstwie nowych i doskonalenie dotychczas stosowanych, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych mechanizmów kompleksowej ochrony interesów pryncypała oraz innych interesariuszy, określanych mianem mechanizmów corporate governance, pozwala na zminimalizowanie zagrożeń wynikających z niekorzystnego zjawiska asymetrii informacyjnej. Zjawisko to jest efektem tzw. wypchnięcia właściciela kapitału z organizacji i powierzenia uprawnień decyzyjnych profesjonalnym zarządom (agentom). Wzrastająca świadomość zagrożeń wynikających z przywołanej wyżej asymetrii, a w rezultacie również uświadomienie roli sprawnego nadzoru nad spółkami zwiększa zainteresowanie obszarem corporate governance i jego mechanizmami. Pomimo licznych publikacji i prowadzonych w nich rozważań, do tej pory nie wskazano jednak dominującej definicji pojęcia corporate governance. W polskiej literaturze przedmiotu jest ono najczęściej uznawane za angielski odpowiednik określenia "nadzór korporacyjny". Na zasygnalizowane problemy definicyjne wpływa zmienność i zróżnicowanie w zakresie postrzegania zbioru rozwiązań (mechanizmów) nadzoru obniżających poziom wymienionego wyżej ryzyka oraz ewolucja podejścia do kwestii kontroli i nadzoru, widoczna zarówno w doktrynie prawnej, jak i w zmieniającej się koncepcji organizacji samego procesu nadzoru. Celem niniejszego rozdziału jest przedstawienie niejednoznaczności pojęciowej i odmiennej perspektywy postrzegania koncepcji corporate governance. Zaprezentowano tu podstawowe propozycje definicji i przeprowadzono rozważania na temat typologii omawianej koncepcji, odnosząc ją przy tym do zakresu problematyki objętej dominującymi w literaturze polskiej pojęciami.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

PL

Ład korporacyjny; Gospodarka; Typologia; Typologia systemów gospodarczych

EN

Corporate governance; Economy; Typology; Typology of economic system

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2022
• Tom: Corporate governance w teorii i praktyce - wybrane problemy
• Strony: 12--25

Twórcy

autor

Katarzyna Olejko

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Aluchna M. (2007), Mechanizmy corporate governance w spółkach giełdowych, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Bogacz-Miętka O. (2011), Kompendium wiedzy o nadzorze i kontroli nad przedsiębiorstwem, CEDEWU.pl.
• Cadbury A. (2000), The Corporate Governance Agenda, "Corporate Governance: An International Review", Vol. 8(1), s. 7-15, https://doi.org/10.1111/1467-8683.00175.
• Czerniawski R., Rapacka A. (2007), Pomiędzy prawem a finansami, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
• Donaldson T., Presto L.E. (1995), The Stakeholder Theory of the Corporation: Concepts, Evidence and Implications, "Academy of Management Review", Vol. 14(1), s. 65-91, https://doi.org/10.5465/amr.1995.9503271992.
• Dunlop A. (1998), Corporate Governance and Control, CIMA Publishing, Kogan Page, London [za:] S. Rudolf, P. Urbanek, T. Janusz, D. Stos (2002), Efektywny nadzór korporacyjny, PWE, Warszawa.
• Gad J. (2019), Mechanizmy ładu korporacyjnego a system kontroli nad sprawozdawczością finansową, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Herdan A. (2007), Przesłanki i warunki funkcjonowania nadzoru korporacyjnego, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Bochni nr 6, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Bochni, Bochnia.
• Hessel M. (1995), Rady spółek akcyjnych: kontrola poprzez reprezentację [w:] W poszukiwaniu skutecznej rady nadzorczej, red. M. Hessel, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków.
• Hill C.W.L., Jones T.M. (1992), Stakeholder - Agency Theory, "Journal of Management Studies", Vol. 29(2), s. 131-154, https://doi.org/10.1111/j.1467-6486.1992.tb00657.x.
• Jerzemowska M. (2002), Nadzór korporacyjny, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Jensen M.C., Meckling W.H. (1975), Theory of the Firm: Managerial Behavior, Agency Costs and Ownership Structure, "Journal of Financial Economics", Vol. 3(4), s. 305-360, https://doi.org/10.1016/0304-405X(76)90026-X.
• Jeżak J. (2004), Rola i funkcje rady nadzorczej w przeciwdziałaniu sytuacjom kryzysowym w przedsiębiorstwie [w:] Ekonomiczne i społeczne problemy nadzoru korporacyjnego, red. S. Rudolf, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Jeżak J. (2010), Ład korporacyjny. Doświadczenia oraz kierunki rozwojowe, C.H. Beck, Warszawa.
• Jones T.M. (1995), Instrumental Stakeholder Theory: A Synthesis of Ethics and Economics, "Academy of Management Review", Vol. 20(2), s. 404-437, https://doi.org/ 10.2307/258852.
• Keasey K., Wright M. (1997), Issues in Corporate Accountability and Governance: An Editorial, "Accounting and Business Research", Vol. 23(91a), s. 291-303, https:// doi.org/10.1080/00014788.1993.9729897.
• Koładkiewicz I. (2002), Nadzór korporacyjny w Narodowych Funduszach Inwestycyjnych, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa.
• Lis K., Sterniczuk H. (2005), Nadzór korporacyjny, Oficyna Ekonomiczna, Warszawa. Marcinkowska M. (2014), Corporate governance z bankach. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Marcinkowska M. (2014), Corporate governance z bankach. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Mayer C. (1995), Nadzór nad działalnością spółek w gospodarce rynkowej i gospodarce okresu transformacji [w:] W poszukiwaniu skutecznej rady, czyli o kontroli spółek akcyjnych w gospodarce rynkowej, red. M. Hessel, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków.
• Mesjasz C. (2004), Teoria nadzoru korporacyjnego [w:] Ekonomiczne i społeczne problemy nadzoru korporacyjnego, red. S. Rudolf, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Mesjasz C. (2006), Nadzór, władanie czy ład korporacyjny: problem nie tylko semantyczny [w:] Tendencje zmian w nadzorze korporacyjnym, red. S. Rudolf, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• OECD Principles of Corporate Governance (2004), OECD Publications Service, Paryż.
• Opalski A. (2005), Monistyczny i dualistyczny system organizacyjny spółki akcyjnej - ewolucja, problemy, perspektywy (cz. I), "Prawo Spółek", nr 11.
• Opalski A. (2006), Prawo gospodarcze i handlowe. Rada nadzorcza w spółce akcyjnej, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Oplustil K. (2010), Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance) w spółce akcyjnej, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Rudolf S. (1999), Nadzór właścicielski w spółkach prawa handlowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Turnbull S. (2000), Corporate Governance: Theories, Challenges and Paradigms, Social Science Research Network, Electronic Paper Collection, https://www.academia. edu/30782600/Corporate_Governance_Theories_Challenges_and_Paradigms (dostęp: 24.08.2022).
• Urbanek P. (2005), Nadzór korporacyjny a wynagrodzenia menedżerów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Wawrzyniak B. (2000), Nadzór korporacyjny: perspektywy badań, "Organizacja i Kierowanie", nr 2, s. 17-38.
• Weimer J., Pape J.C. (1999), A Taxonomy of Systems of Corporate Governance, "Corporate Governance. International Perspective", Vol. 7(2), s. 152-166, https://doi.org /10.1111/1467-8683.00143.
• Woodward R. (2000), Refleksje nad pojęciem corporate governance i jego rola w zarządzaniu firmą [w:] Efektywność nadzoru właścicielskiego w spółkach kapitałowych, red. S. Rudolf, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Identyfikatory

DOI

10.22367/uekat.9788378758167