Kilka uwag o szkodliwości konstrukcji idealnego zbiegu przestępstwa skarbowego i przestępstwa - z perspektywy karnoprocesowej

• Autorzy: Sebastian Kowalski

Warianty tytułu

Comments on the Harmfulness of the Construction of Perfect Concurrence of a Tax Offence and a Criminal Offence - from a Procedural Perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule podjęto bardzo kontrowersyjny, zarówno w teorii, jak i w praktyce, problem zbiegu przestępstwa skarbowego i przestępstwa. Autor uważa tę konstrukcję za szkodliwą i naruszającą zasadę ne bis in idem. Wskazując na dominujący w orzecznictwie pogląd, że reguły wyłączania wielości ocen mają zastosowanie jedynie w wypadku zbiegu przepisów ustawy, natomiast nie stosuje się ich w razie idealnego zbiegu czynów zabronionych, o którym mowa w art. 8 § 1 k.k.s., autor przedstawia jego ujemne następstwa w perspektywie karnoprocesowej. Ujawniają się one przede wszystkim w możliwości dwukrotnego prowadzenia postępowania karnego przeciwko osobie uznanej za sprawcę czynu zabronionego, realizującego ustawowe znamiona czynu zabronionego stypizowanego w Kodeksie karnym skarbowym i w innej ustawie karnej. Może to mieć szczególne negatywne skutki dla osób, które przyznają się do popełnienia przestępstwa skarbowego dlatego, że chcą skorzystać z instytucji zaniechania ukarania sprawcy i tym samym jak najszybciej zakończyć prowadzone przeciwko nim postępowanie. Osobami takimi mogą być zaś nie tylko podatnicy lub osoby zarządzające podatnikami będącymi jednostkami organizacyjnymi, lecz także księgowi czy doradcy podatkowi.(abstrakt oryginalny)

EN

The paper addresses the highly controversial problem, both in theory and in practice, of the confluence of a tax offence and a crime. The author considers this construction as harmful and violating the ne bis in idem principle. Pointing to the view, dominant in case law, that the rules of exclusion of plurality of assessments apply only in the case of a coincidence of provisions of an act, while they do not apply in the case of an ideal coincidence of offences referred to in Article 8 § 1 of the Fiscal Penal Code, the author points to its negative consequences in the procedural perspective. They manifest themselves primarily in the possibility of conducting criminal proceedings twice against a person recognised as the perpetrator of a prohibited act realising the statutory attributes of a prohibited act stipulated both in the Fiscal Penal Code and in another criminal law. This may have particularly negative consequences for persons who admit to having committed a tax offence only in order to benefit from the institution of abandoning the punishment of the perpetrator and thus end the proceedings against them as soon as possible. In turn, such persons may not only be taxpayers or managers of taxpayers that are organisational units, but also accountants or tax advisors.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przestępstwa skarbowe; Postępowanie karne; Oszustwa podatkowe

EN

Fiscal offence; Criminal procedure; Tax fraud

• Czasopismo: Kwartalnik Prawa Podatkowego
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 4
• Strony: 215--237

Twórcy

autor

Sebastian Kowalski

• Uniwersytet Zielonogórski

Bibliografia

• Ananicz S., Kadry kluczem do kontroli prokuratury, b.d., https://www.batory.org.pl/blog_wpis/kadry-kluczem-do-kontroli-prokuratury/ (dostęp: 25.03.2022).
• Artymiak G., O konstrukcji zbiegu idealnego - uwagi na tle uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, "Wojskowy Przegląd Prawniczy" 2015, nr 1.
• Błachnio-Parzych A., Zbieg odpowiedzialności karnej i administracyjno-karnej jako zbieg reżimów odpowiedzialności represyjnej, Warszawa 2016.
• Błaszczyk M., Idealny zbieg czynów karalnych, [w:] Interdyscyplinarność - w nauce najciekawsze rzeczy dzieją się na styku różnych dziedzin. Księga Jubileuszowa Profesor Małgorzaty Król-Bogomilskiej, red. M. Błaszczyk, A. Zientara, Warszawa 2021.
• Doda Z., Rewizja nadzwyczajna w polskim procesie karnym, Warszawa 1972.
• Duda J., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, "Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych" 2013, z. 1.
• Gabriel-Węglowski M., Kmieciak R., Refleksje nad przyszłością prokuratury, b.d., https://lexso.org.pl/2020/05/26/refleksje-nad-przyszloscia-prokuratury/ (dostęp: 25.02.2022).
• Gmurek M., Polityczność "apolityczności". Policja, CBA i prokuratura w "IV RP", Warszawa 2018.
• Gryziak B., O quasi-karnej ewolucji sankcji podatkowych na przykładzie dodatkowego zobowiązania podatkowego oraz odsetek za zwłokę (polsko-włoska analiza porównawcza), "Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych" 2020, nr 7.
• Grzegorczyk T., Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2006.
• Jezusek A., Należność publicznoprawna uszczuplona przestępstwem skarbowym jako korzyść majątkowa podlegająca przepadkowi, "Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych" 2017, z. 1.
• Kanarek J., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, "Orzecznictwo Sądów Polskich" 2013, z. 12.
• Kardas P., Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna, Warszawa 2011.
• Kardas P., Łabuda G., Zbieg przepisów kryminalizujących klasyczne oszustwo oraz oszustwa skarbowe, [w:] Zbieg przepisów oraz zbieg przestępstw w polskim prawie karnym, red. J. Majewski, Toruń 2006.
• Kardas P., Łabuda G., Razowski T., Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2017, Lex/el.
• Kowalski S., Uwagi o karnoprawnych kwalifikacjach wystawienia faktury w sposób nierzetelny, "Państwo i Prawo" 2019, z. 2.
• Liszewska A., Odpowiedzialność karna za wystawienie faktury w sposób nierzetelny lub używanie takiej faktury po nowelizacji Kodeksu karnego, "Przegląd Podatkowy" 2017, nr 9.
• Majewski J., Reguły wyłączania wielości ocen a konstrukcja idealnego zbiegu czynów zabronionych (przestępstw lub wykroczeń), "Palestra" 2015, nr 11-12.
• Majka P., Sankcje w prawie podatkowym, "Toruński Rocznik Podatkowy" 2010.
• Majka P., Zbieg sankcji podatkowych i karnych w świetle Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, "Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu" 2021, nr 4, https://doi.org/10.12775/PBPS.2021.021
• Maruchin W., Sankcje podatkowe i karne - razem czy osobno?, "Jurysta" 2004, nr 6.
• Mik B., Idealny zbieg czynów karalnych. Kilka refleksji na temat uwarunkowań i reperkusji uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, "Prokuratura i Prawo" 3013, nr 12.
• Nowak K., Działalność tzw. słupów w oszustwach VAT, Katowice 2017, niepublikowana rozprawa doktorska.
• Nowak P., Zbieg sankcji penalnej z sankcją administracyjną - de lege lata i postulaty de lege ferenda, "Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych" 2012, z. 1.
• Pohl Ł., Zbieg przepisów ustawy i zbieg przestępstw - próba uporządkowania pojęć, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2005, nr 1.
• Rogalski M., Odpowiedzialność karna a odpowiedzialność administracyjna, "Ius Novum" 2014, nr specjalny.
• Sakowicz A., Zasada ne bis in idem w prawie karnym, Białystok 2011.
• Siwik Z., Systematyczny komentarz do ustawy karnej skarbowej. Część ogólna, Wrocław 1993.
• Spotowski A., Pomijalny (pozorny) zbieg przepisów ustawy i przestępstw, Warszawa 1976.
• Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia, Królowie życia w prokuraturze "dobrej zmiany", Warszawa 2019, https://obserwatoriumdemokracji.pl/wp-content/uploads/2019/08/Kr%C3%B3lowie-%C5%BCycia-w-prokuraturze.pdf (dostęp: 25.03.2022).
• Szałkiewicz A., Administracyjne prawo karne - realna koncepcja czy złudna wizja?, "Studia Prawa Publicznego" 2014, nr 3.
• Szumiło-Kulczycka D., Prawo administracyjno-karne, Kraków 2004.
• Szwarc M., Łączne zastosowanie sankcji administracyjnych i karnych w świetle zasady ne bis in idem (uwagi na tle orzecznictwa ETPCz), "Państwo i Prawo" 2017, z. 12.
• Wilk L., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, "Orzecznictwo Sądów Polskich" 2013, z. 7-8.
• Wilk L., Kwalifikacje prawne przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych związanych z obrotem fakturami i rachunkami, [w:] Problematyka obrotu fakturami wystawionymi w sposób nierzetelny. Zagadnienia prawa karnego materialnego i procesowego, red. S. Kowalski, H. Paluszkiewicz, O. Włodkowski, Warszawa 2019.
• Wincenciak M., Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania, Warszawa 2008.
• Wolter W., Reguły wyłączania wielości ocen, Warszawa 1961.
• Zagrodnik J., Hierarchia odmian rodzajowych przebiegu procesu karnego skarbowego w świetle noweli wrześniowej, "Prokuratura i Prawo" 2015, nr 5.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.18778/1509-877X.2022.04.08