Konstytucjonalizm - autorytaryzm. Tak daleko, a tak blisko

• Autorzy: Dobrochna Minich

Warianty tytułu

Constitutionalism - Authoritarianism. So Far, yet So Close

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Nowoczesna konstytucja jest rozumiana jako gwarant stabilności społecznej, sposób ustanawiania i ograniczania władzy. Zabezpiecza równowagę między liberalizmem a demokracją. Populizm można współcześnie uznać za zagrożenie i istotne wyzwanie dla konstytucjonalizmu. Stanowi perswazyjną deformację demokracji przedstawicielskiej. Aby lepiej zrozumieć to zjawisko, należy odwołać się do zaszłości i egzemplifikacji historycznych. Rzeczpospolita Polska jest przykładem, że bez kultury wyborczej i demokracji deliberatywnej demokracja przesiąknięta populizmem stopniowo przekształca się w tyranię większości. Idea populizmu stanowi destrukcyjny czynnik powodujący odchodzenie od liberalnego i demokratycznego konstytucjonalizmu w kierunku państwa autorytarnego. Analiza polskiego ustawodawstwa i działań rządu od 2015 r. jest świadectwem przekształcania rządów prawa w rządy autorytarne przy użyciu demokratycznych narzędzi.(abstrakt oryginalny)

EN

The modern constitution is understood as a guarantor of social stability, a way of establishing and limiting power. It safeguards the balance between liberalism and democracy. Populism can be seen today as a threat and a significant challenge to constitutionalism. It represents a persuasive deformation of representative democracy. In order to better understand this phenomenon, it is necessary to refer to historical background and exemplifications. The Republic of Poland is an example that without an electoral culture and deliberative democracy, a democracy imbued with populism gradually transforms into a tyranny of the majority. The idea of populism is a destructive factor causing a shift away from liberal and democratic constitutionalism towards an authoritarian state. The analysis of Polish legislation and government actions since 2015 is testimony to the transformation of the rule of law into authoritarian rule using democratic tools.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Autorytaryzm; Populizm; Konstytucja

EN

Authoritarianism; Populism; Constitution

• Czasopismo: Przegląd Prawa Publicznego
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 9
• Strony: 23--38

Twórcy

autor

Dobrochna Minich

• Uczelnia Łazarskiego

Bibliografia

• Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, Warszawa 2012.
• Atienza M., Konstytucjonalizm, globalizacja i prawo, Warszawa 2009.
• Bauman Z., Intimations of Postmodernity, London 1992.
• Blokker P., Populism as a constitutional project, "International Journal of Constitutional Law" 2019/17 (2).
• Blokker P., Populist Counter-Constitutionalism, Conservatism, and Legal Fundamentalism, "European Constitutional Law Review" 2019/15.
• Blokker P., The Imaginary Constitution of Constitutions, "Social Imaginaries" 2017/3 (1).
• Buchowski M., Czyściec. Antropologia neoliberalnego postsocjalizmu, Poznań 2017.
• Czarnota A., Krygier M., Po postkomunizmie - następny etap? Rozważania nad rolą i miejscem prawa [w:] Trudne rozliczenia z przeszłością, t. 1, red. K. Wigura, J. Kuisz, W. Sadurski, Warszawa 2018.
• Czarnota A., Populistyczny konstytucjonalizm czy nowy konstytucjonalizm?, "Krytyka Prawa" 2019/1.
• Dziadzio A., Ochrona konstytucyjności prawa w Europie XIX wieku, "Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego" 2008/11.
• Ferrajoli L., La democrazia constituzionale, Bologna 2016.
• Grabowski A., Naleziński B., Konstytucyjne prawo do niezawisłego i bezstronnego sądu w państwie pozornie praworządnym, "Państwo i Prawo" 2020/10.
• Grzybowski K., Dyktatura Prezydenta Rzeszy. Studium nad Art. 48, ust. II Konstytucji Weimarskiej i rozwojem państwa autorytatywnego w Niemczech, Kraków 1934.
• Guastini R., Lezioni di teoria del diritto e dello stato, Torino 2006.
• Halmai G., Populism, authoritarianism and constitutionalism, "German Law Journal" 2019/20.
• Hayek F.A., The Constitution of Liberty, Chicago 1960.
• Heller Á., Wykłady i seminaria lubelskie, Lublin 2006.
• Huntington S.P., Trzecia fala demokratyzacji, Warszawa 1995.
• Kotłowski T., Historia Republiki Weimarskiej (1919-1933), Poznań 1991.
• Kramer L.D., The People Themselves. Popular Constitutionalism and Judicial Review, Oxford 2006.
• Krasnodębski Z., Demokracja peryferii, Gdańsk 2003.
• Krygier M., The Challenge of Institutionalisation: Post-Communist 'Transitions', Populism, and the Rule of Law, "European Constitutional Law Review" 2019/15.
• Kubas S., Globalny nieład demokratyczny - wspołczesne perspektywy, "Studia Krytyczne" 2017/5.
• Kubas S., Autorytarna praworządność. Uwagi na ntle książki Jensa Meierhenricha "The Remnants of the Rechtsstaat. An Ethnography of Nazi Law", "Przegląd Konstytucyjny" 2019/1.
• Labijak M., Rozwiązania prawno-ustrojowe Republiki Weimarskiej w perspektywie historycznej i porównawczej, "Studia Iuridica Toruniensia" 2014/14.
• Lamentowicz W., Status prawny i dynamika porządku prawnego, Łódź 2017.
• Levitsky S., Ziblatt D., Tak umierają demokracje, Łódź 2018.
• Linz J.J., Totalitarian and Authoritarian Regimes, Colorado 2000.
• Mergel T., Dictatorship and Democracy (1918-1939) [w:] The Oxford Handbook of Modern German History, red. H.W. Smith, Oxford 2011.
• Minich D., Poszerzenie kompetencji organów władzy publicznej, "Przegląd Prawa Publicznego" 2020/12 (165).
• Mudde C., Kaltwasser C.R., Populism. A Very Short Introduction, Oxford 2017.
• Mudde C., On Extremism and Democracy in Europe, London - New York 2016.
• Mudde C., The populist radical right. A pathological normalcy [w:] The Populist Radical Right. A Reader, red. C. Mudde, London - New York 2017.
• Müller J.-W., Parsing populism: Who is and who is not a populist these days?, "Juncture" 2015/22 (2).
• Oklopcic Z., Imagined ideologies: Populist figures, liberalist projections, and the horizons of constitutionalism, "German Law Journal" 2019/20.
• Podgórecki J., Społeczeństwo polskie, Rzeszów 1995.
• Podkowik J., Wolność umów i jej ograniczanie w świetle Konstytucji RP, Warszawa 2015.
• Polanowska-Sygulska B. (red.), Społeczeństwo otwarte, społeczeństwo zamknięte. Eseje i szkice, Kraków 2020.
• Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 1-2, Warszawa 2006/2007.
• Radziewicz P., Kryzys konstytucyjny i paradygmatyczna zmiana konstytucji, "Państwo i Prawo" 2020/10.
• Rosanvallon P., Counter-Democracy: Politics in an Age of Distrust, Cambridge 2008.
• Runciman D., Jak kończy się demokracja, Warszawa 2019.
• Ryszka F., Państwo stanu wyjątkowego. Rzecz o systemie państwa i prawa Trzeciej Rzeszy, Wrocław 1985.
• Sadurski W., Polski kryzys konstytucyjny, Łódź 2020.
• Scheppele K.L., The Social Lives of Constitutions [w:] Sociological Constitutionalism, red. P. Blokker, Ch. Thornhill, Cambridge 2017.
• Sobczyk A., Prawo pracy w świetle konstytucji RP (T. 1 - Teoria publicznego i prywatnego indywidualnego prawa pracy; T. 2 - Wybrane problemy i instytucje prawa pracy a konstytucyjne prawa i wolności człowieka), Warszawa 2013.
• Sulikowski A., Trybunał Konstytucyjny a polityczność. O konsekwencjach upadku pewnego mitu "Państwo i Prawo" 2016/4.
• Staniszkis J., Postkomunizm. Próba opisu, Gdańsk 2001.
• Szczucki K., Wykładnia prokonstytucyjna prawa karnego, Warszawa 2015.
• Szuleka M., Wolny M., Kalisz M., Rządy prawem zamiast rządów prawa. Zagrożenia dla ochrony praw człowieka w Polsce w latach 2015-2019, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 2019, https://www.hfhr.pl/wp-content/uploads/2019/09/Rządy-prawem-FIN-web-1.pdf.
• Tończyk N.M., Konstytucja Republiki Weimarskiej z 11 sierpnia 1919 r. jako demokratyczna podstawa prawna totalitarnego państwa, "Studia Iuridica Toruniensia" 2014/14.
• Vullierme J.-L., Lustro zachodu. Nazizm i cywilizacja zachodnia, Warszawa 2016.
• Walker N., Populism and Constitutional Tension, "Jean Monnet Working Paper" 2017/15.
• Zakaria F., Przyszłość wolności. Demokracja nieliberalna w Stanach Zjednoczonych i na świecie, Warszawa 2018.