Kierunki naukowej debaty nad systemem planowania przestrzennego w latach 1970-1989

• Autorzy: Maciej Jacek Nowak

Warianty tytułu

Directions of the Scientific Debate on the Spatial Planning System between 1970 and 1989

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przeanalizowano kluczowe tezy wyrażone w dyskusji naukowej dotyczącej systemu planowania przestrzennego w czasach PRL. Wyodrębniono trzy okresy, w ramach których wybrano publikacje w najszerszym stopniu odnoszące się do spraw związanych z systemem planowania przestrzennego, w tym prawnym kontekstem tego planowania. W największym zakresie skupiono się na publikacjach wydanych w Biuletynach i Studiach Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk. Zaproponowano wyodrębnienie najbardziej istotnych opinii, z perspektywy dzisiejszej dyskusji (ale również syntetycznego spojrzenia na zmiany systemu planowania przestrzennego w Polsce). Wskazane tezy naukowe odniesiono do współczesnych, podejmując próbę odpowiedzi na pytanie, w jakim zakresie i w jaki sposób zachowały aktualność oraz czy mogą stanowić szerszy punkt odniesienia dla współczesnych analiz. Badanie potwierdza więc pewną powtarzalność części problemów systemu planowania przestrzennego. Do istotnych wartości w wyodrębnionych okresach dyskusji zaliczono: próby zdefiniowania prawnej roli planów zagospodarowania przestrzennego, dostrzeganie braku efektywności wybranych organów administracji publicznej odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne, a także określenie i klasyfikację roli konfliktów przestrzennych w systemie planowania przestrzennego, z przełożeniem na dyskusję na temat rozwiązań prawnych. Należy uznać, że zwłaszcza w ramach wyodrębnionych powyżej zagadnień analizowana literatura wciąż może i powinna stanowić istotny punkt odniesienia, poszerzający zakres prowadzonej dyskusji.(abstrakt oryginalny)

EN

The paper analyses key theses expressed in the academic discussion on the spatial planning system in the period of the People's Republic of Poland. Three periods were distinguished, within which publications were selected that referred most extensively to issues related to the spatial planning system, including the legal context of spatial planning. The focus was to the greatest extent on publications issued by the Bulletins and Studies of the Committee for National Spatial Planning of the Polish Academy of Sciences. It was proposed to extract the most relevant opinions, from the perspective of today's discussion (but also a synthetic look at the changes in the spatial planning system in Poland). The indicated scientific theses were referred to contemporary times, and an attempt was made to answer the question to what extent and in what way they have remained up-to-date, and whether they can constitute a broader point of reference for contemporary analyses. Significant values of the discussions carried out during the distinguished period of time included: attempts to define the legal role of spatial development plans, recognition of the inefficiency of selected public administration bodies responsible for spatial planning, as well as definition and classification of the role of spatial conflicts in the spatial planning system, also translated into a discussion of legal solutions. It should be recognized that, especially in the framework of the issues identified above, the literature analyzed can and should still be an important point of reference, broadening the scope of the discussion.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Planowanie przestrzenne; Zagospodarowanie przestrzenne; Prawo

EN

Spatial planning; Spatial development; Law

• Czasopismo: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna / Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 61
• Strony: 113--130

Twórcy

autor

Maciej Jacek Nowak

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Bibliografia

• Bar L. 1970. Badanie funkcji ustawy w dziedzinie socjalizacji terenów urbanistycznych. Instytut Nauk Prawnych PAN, Studia Prawnicze, 25: 17-31.
• Chmielewski T. 1979. Miejsce, funkcja i zadania planów zagospodarowania przestrzennego województw w ogólnokrajowym systemie planowania. Biuletyn KPZK PAN, 106: 11-34.
• Domański R. 1987. Teoria i metodologia w pracach Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN w dwudziestopięcioleciu 1958-1983. Biuletyn KPZK PAN, 135: 109-135.
• Dziewoński K. 1974. Problem węzłowy "Podstawy przestrzennego zagospodarowania kraju". Próba podsumowania wyników badawczych uzyskanych w latach 1971-1973. Biuletyn KPZK PAN, 84: 9-16.
• Giedych R. 2021. Prawo a ochrona środowiska i przyrody w planowaniu przestrzennym. [W:] M. Nowak (red.), Rola prawa w systemie gospodarki przestrzennej. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 167-186.
• Gruchman B. 1978. Bariery rozwoju w teoriach wzrostu regionalnego. Biuletyn KPZK PAN, 99: 12-21.
• Grzeszczak J. 1979. Krytyczna analiza dyskusji nt. doskonalenia metod opracowywania planów przestrzennego zagospodarowania województw. Biuletyn KPZK PAN, 106: 227-250.
• Izdebski H. 2021. Prawo w systemie gospodarowania przestrzenią - rola i granice. [W:] M. Nowak (red.), Rola prawa w systemie gospodarki przestrzennej. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 11-28.
• Jałowiecki B. 1984. Decentralizacja, samorząd, organizacja terytorialna kraju. Doświadczenia francuskie. Biuletyn KPZK PAN, 125: 211-246. https://doi.org/10.2307/3968409
• Jałowiecki B. 1987. Planowanie przestrzenne - w kierunku nowego paradygmatu. Biuletyn KPZK PAN, 134: 4-14.
• Jędraszko A. 2005. Zagospodarowanie przestrzenne w Polsce - drogi i bezdroża regulacji ustawowych. Platan, Warszawa.
• Kachniarz T. 1989. O aktualności planów. IGPiK. Maszynopis.
• Kassenberg A., Rolewicz C. 1985. Przestrzenna diagnoza ochrony środowiska w Polsce. PWE, Warszawa.
• Kochanowski M., Kołodziejski J. 1984. Koncepcja metodologii planowania regionalnego. PWE, Warszawa.
• Kolipiński J. 1976. Kierunki badań gospodarki przestrzennej i rozwoju regionalnego. Biuletyn KPZK PAN, 90: 7-24.
• Kołodziejski J. 1982. Realizacja celów w warunkach narastania konfliktów w gospodarce przestrzennej. Biuletyn KPZK PAN, 120: 7-51.
• Kołodziejski J. 1987. Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Raport końcowy. PWE, Warszawa.
• Kołodziejski J. 1987. Rola Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN w kształtowaniu podstaw polityki regionalnej. Biuletyn KPZK PAN, 135: 155-173.
• Kołodziejski J. 1988. Podstawowe cele i cechy planowania przestrzennego a ochrona środowiska. Biuletyn KPZK PAN, 139: 74-123.
• Kostrowicki J. 1971. Głos w dyskusji. Biuletyn KPZK, 66: 31-34.
• Kot J., Markowski T. 1986. Analiza wybranych instrumentów polityki przestrzennej. Biuletyn KPZK PAN, 130: 103-124.
• Kozłowski S. 1981. Wstępna ocena gospodarki zasobami przyrody. Biuletyn KPZK PAN, 116: 13-33.
• Kozłowski S. 1983. Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej Polski. Ossolineum, Warszawa.
• Kozłowski S. 1986. Problematyka przyrodnicza w planowaniu przestrzennym. [W:] S. Kozłowski (red.), Problemy ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego w planowaniu przestrzennym. PWE, Warszawa, s. 75-91.
• Kowalewski A. 1990, Reforma systemu gospodarki przestrzennej w Polsce jest naszym obowiązkiem. Centralny Ośrodek Informacji Budownictwa, Warszawa.
• Kowalewski A., Nowak M. 2018. Chaos przestrzenny i prawo. Uwarunkowania, procesy, skutki, rekomendacje. [W:] A. Kowalewski, T. Markowski, P. Śleszyński (red.), Studia nad chaosem przestrzennym. Studia KPZK PAN, 182, 1: 128-136.
• Kukliński A. 1968. Działalność Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju w latach 1965-1966. Biuletyn KPZK PAN, 46: 132-144.
• Kulesza M., Pańko W. 1986, Instrumenty polityki przestrzennej. Aspekt prawny. Biuletyn KPZK PAN, 130: 50-85.
• Kulesza M., Rudnicki Z. 1976, Studia prawno-instytucjonalne nad zagospodarowaniem przestrzennym kraju. Biuletyn KPZK PAN, 93: 140-184.
• Leszczycki S. 1961. Drugi rok pracy Komitetu oraz perspektywy jego dalszej działalności. Biuletyn KPZK PAN, 6/8: 1-20.
• Leszczycki S. 1977. Geografia a planowanie przestrzenne i ochrona środowiska. PWN, Warszawa.
• Leszczyński K. 1971. Głos w dyskusji. Biuletyn KPZK, 66: 45-48.
• Lorens P. 2016. Trends and problems of contemporary urbanization processes in Poland. [W:] U. Altrock, S. Guntner, S. Huning, D. Peters (red.), Spatial planning and urban development in the new EU member states. From adjustment to reinvention. Routledge, London, New York, s. 1-18
• Majda T. 2020. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - uwarunkowania i przykłady dobrych praktyk. [W:] M. Nowak (red.), Ochrona ładu przestrzennego z perspektywy prawno-urbanistycznej. Wolters Kluwer, Warszawa, s. 129-158.
• Malisz B. 1971. Przedmowa do opracowania M. Małeckiego. Biuletyn KPZK PAN, 65: 115-120.
• Malisz B. 1984. Podstawy gospodarki i polityki przestrzennej. Ossolineum, Warszawa.
• Malisz B. 1984. Trzy wizje polskiej przestrzeni. Biuletyn KPZK PAN, 125: 6-45.
• Małecki M. 1971. Współpraca w dziedzinie planowania przestrzennego regionów przygranicznych. Biuletyn KPZK PAN, 65: 121-174.
• Markowski T. 2010. Planowanie przestrzenne i instrumenty jego realizacji w świetle teorii ułomnych rynków. [W:] P. Lorens, J. Martyniuk-Pęczek (red.), Zarządzanie rozwojem przestrzennym miast. Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 28.
• Mrzygłód T. 1971a. Głos w dyskusji. Biuletyn KPZK, 66: 35-37.
• Mrzygłód T. 1971b. Przestrzenne zagospodarowanie Polski. PWE, Warszawa.
• Nowak M. 2021. Wpływ orzeczeń sądów administracyjnych na ochronę ładu przestrzennego w lokalnym planowaniu przestrzennym. Studia z Polityki Publicznej, 8: 47-62. https://doi.org/10.33119/KSzPP/2021.2.3
• Nowak M., Śleszyński P. 2021. Standardy urbanistyczne w polityce przestrzennej. Analiza wybranych doświadczeń i propozycje. Samorząd Terytorialny, 7-8: 127-146.
• Nowak M., Śleszyński P., Ostrowska A. 2020. Orzeczenia sądów administracyjnych w systemie gospodarki przestrzennej - perspektywa funkcjonalna i realizacyjna. Studium przypadku województwa mazowieckiego. Samorząd Terytorialny, 7-8: 109-128.
• Nowakowski M. 2013. Sto lat planowania przestrzeni polskich miast (1910-2010). Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Odlanicki-Poczobutt A. 1971. Gospodarka terenami w miastach i osiedlach a planowanie przestrzenne. Biuletyn KPZK PAN, 66: 117-148.
• Piotrowska L. 2021. Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Ewolucja systemu. Novae Res, Warszawa.
• Ostrowska A. 2017. Rozważania nad istnieniem i istotą wolności zabudowy - głos w dyskusji. Annales Universitatis Mariae Curie-Skodowska, G, 64, 1: 153-170. https://doi.org/10.17951/g.2017.64.1.153
• Pańko W. 1978. Własność gruntowa w planowej gospodarce przestrzennej. Studium prawne. Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Pietraszewski W. 1982. Zagadnienia kompleksowego programowania i realizacji inwestycji osiedlowych i miejskich. Biuletyn KPZK PAN, 121: 44-74.
• Pietraszewski W. 1983. Podstawy informacyjne planowania przestrzennego. PWE, Warszawa.
• Pietraszewski W. 1984. Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wybrane problemy. Biuletyn KPZK PAN, 120: 141-215.
• Pietraszewski W. 1985. Wartość przestrzeni w planowaniu. PWN, Warszawa.
• Pietrzykowska T. 1971. Analiza podstawowych pojęć i definicji teorii gospodarki przestrzennej. Biuletyn KPZK PAN, 62: 197-244.
• Pogodziński Z. 1977. Planowanie przestrzenne terenów wiejskich. PWN, Warszawa.
• Regulski J. 1982. Ekonomika miasta. PWE, Warszawa.
• Regulski J. 1985. Przestrzenne procesy rozwoju. [W:] J. Regulski (red.), Planowanie przestrzenne. PWE, Warszawa, s. 13-57.
• Regulski J., Ptaszyńska M., Kaźmierska E. 1986. Instrumenty polityki przestrzennej. Założenia metodyczne i kierunki badań. Biuletyn KPZK PAN, 130: 8-34.
• Richert W. 1979. Planowanie przestrzenne. PPWK, Warszawa.
• Secomski K. 1961. Analiza procesów uprzemysłowienia i struktury przestrzennej przemysłu w Polsce Ludowej. Biuletyn KPZK PAN, 6/8: 21-46.
• Secomski K. 1966. Podstawy planowania perspektywicznego. PWE, Warszawa.
• Secomski K. 1971. Głos w dyskusji. Biuletyn KPZK, 66: 37-41.
• Secomski K. 1972. Współczesne problemy i tendencje rozwojowe gospodarki przestrzennej. [W:] K. Secomski (red.), Elementy teorii planowania przestrzennego. PWN, Warszawa, s. 11-30.
• Sosnowski P. 2021. Ochrona ładu przestrzennego w Polsce przed 2003 r. Przyczynek do wykładni historycznej. [W:] M. Nowak (red.), Ochrona ładu przestrzennego z perspektywy prawno-urbanistycznej. Wolters Kluwer, Warszawa, s. 66-103.
• Śleszyński P., Kowalewski A., Markowski T., Legutko-Kobus P., Nowak M. 2020. The Contemporary Economic Costs of Spatial Chaos: Evidence from Poland. Land, 9(7): 214. https://doi.org/10.3390/land9070214
• Szlachta J. 1984. Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Uwagi i Wnioski, 125: 253-265.
• Wrzosek A. 1971. Zagadnienia użytkowania przestrzeni kraju w okresie perspektywicznym. Biuletyn KPZK PAN, 66: 7-30.
• Zachariasz I. 2015. Funkcje planu miejscowego. Biuletyn KPZK PAN, 257/258: 29-30.

Identyfikatory

DOI

10.14746/rrpr.2022.61.09