Determinants of the Agricultural Budget in Poland in the Light of Its Relation to GDP and State Budget Expenditure

• Autorzy: Andrzej Czyżewski , Ryszard Kata , Anna Matuszczak

Warianty tytułu

Determinanty budżetu rolnego Polski w świetle jego powiązań z PKB i wydatkami budżetu państwa

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article attempts to identify the relationship between budget expenditure on agriculture and the dynamics of GDP and the state budget in Poland in the years 1995-2020. The aim of the research was also to identify the determinants of the dynamics of budget expenditure on agriculture, both endogenous and exogenous, also taking into account their delayed impact. The source of empirical materials on agricultural budget expenditures of Poland was primarily data from the Ministry of Agriculture and Rural Development. The data used in the analyses were standardised and adjusted by the price index. Moreover, an additive model of development tendency and a multiple regression function were used. The research results indicate that the agricultural budget was positively related to the dynamics of GDP and the dynamics of state budget expenditure. However, in the entire analyzed period, except for the years 2004-2008, the expenditure of the agricultural budget grew at a slower pace than GDP. The increase in the agricultural budget was primarily dependent on the increase in state budget expenditure and the level of European funds allocated to the sector under the instruments of the Common Agricultural Policy. It was also shown that the economic situation in agriculture, measured by the price scissors index, and changes in the level and structure of income of farmers' households partially influenced the expenditure of the Polish agricultural budget, but with a one-year delay. (original abstract)

W artykule podjęto próbę identyfikacji zależności między wydatkami budżetowymi na rolnictwo a dynamiką PKB i budżetu państwa w latach 1995-2020. Celem badań było także wskazanie determinant dynamiki wydatków budżetowych na rolnictwo, zarówno endo-, jak i egzogenicznych, biorąc również pod uwagę ich oddziaływanie odroczone w czasie. Źródłem materiałów empirycznych na temat wydatków budżetu rolnego Polski były przede wszystkim dane Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dane wykorzystane w analizach zostały wystandaryzowane i urealnione, ponadto posłużono się addytywnym modelem tendencji rozwojowej oraz funkcją regresji wielorakiej. Wyniki badań wskazują, że budżet rolny był dodatnio powiązany z dynamiką PKB i dynamiką wydatków budżetu państwa. W całym badanym okresie, poza latami 2004-2008, wydatki budżetu rolnego rosły jednak wolniej od PKB. Wzrost budżetu rolnego był przede wszystkim uzależniony od wzrostu wydatków budżetu państwa oraz poziomu środków europejskich kierowanych do tego sektora w ramach instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej. Wykazano ponadto, że koniunktura w rolnictwie mierzona indeksem nożyc cen oraz zmiany poziomu i struktury dochodów gospodarstw domowych rolników wpływały częściowo na wydatki budżetu rolnego Polski, ale z rocznym opóźnieniem. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Budget expenditures; Agriculture; Common Agricultural Policy (CAP); Gross domestic product (GDP)

PL

Wydatki budżetowe; Rolnictwo; Wspólna Polityka Rolna; Produkt krajowy brutto (PKB)

• Czasopismo: Ekonomista
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 3
• Strony: 307--325

Twórcy

autor

Andrzej Czyżewski

• University of Zielona Góra

autor

Ryszard Kata

• University of Rzeszów, Poland

autor

Anna Matuszczak

• Poznań University of Economics and Business, Poland

Bibliografia

• Akroyd S., Smith L. (2007), Review of Public Spending to Agriculture, Word Bank Study, Oxford Policy Management.
• Allcott H., Lederman D., López R. (2006), Political institutions, inequality, and agricultural growth: the public expenditure connection World Bank, World Bank Policy Research Working Paper, 3902, Washington, DC.
• Alston J.M., Carter C.A., Smith V.H. (1993), Rationalizing Agricultural Export Subsidies, "American Journal of Agricultural Economics", no. 75, pp. 1000-1009.
• Anderson K. (2009), Distortions to Agricultural Incentives: A Global Perspective, 1955-2007, World Bank and Palgrave Macmillan, Washington, DC.
• Baer-Nawrocka A. (2013), Wpływ Wspólnej Polityki Rolnej na efekty dochodowe w rolnictwie nowych krajów członkowskich, "Polityki Europejskie, Finanse i Marketing", no. 58(9), pp. 34-44.
• Barath L., Ferto I. (2017), Productivity and convergence in European agriculture, "Journal of Agricultural Economics", no. 68(1), pp. 228-248.
• Barczyk R. (2020), Podstawy teoretyczne stabilizacyjnej roli narzędzi fiskalnych w gospodarce rynkowej, "Polityki Europejskie, Finanse i Marketing", no. 23(72), pp. 7-16.
• Blandford D. et al. (2007), Optimal Agricultural Policy and PSE Measurement: An Assessment and Application to Norway, NHH Dept. of Economics Discussion Paper No. 28.
• Buckwell A. (2009), Task force on public goods from private land, RISE Publishing, Brussels.
• Budżety gospodarstw domowych w 2019 roku, GUS, Warszawa 2020.
• Cameron G.T., Porche S. (2007), The Political Economy of Agricultural Protection, "The Journal of Politics", no. 1(69), pp. 116-12.
• Czyżewski A. (1999-2021), Opinie o budżecie rolnym Polski - w ustawie budżetowej na odpowiednie lata, w części dotyczącej rolnictwa, łowiectwa, obszarów wiejskich oraz gospodarki żywnościowej, Druk Senacki, Dział Ekspertyz Biura Informacji i Dokumentacji Senackiej, "Wieś Jutra" (2003-2017), Warszawa.
• Czyżewski A. (2007), Uniwersalia polityki rolnej w gospodarce rynkowej. Ujęcie makro i mikroekonomiczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Czyżewski A., Kata R., Matuszczak A. (2019a), Wpływ krajowych i unijnych wydatków budżetowych na alokację czynników produkcji w polskim rolnictwie, "Ekonomista", no. 1, pp. 45-72.
• Czyżewski A., Kata R., Matuszczak A. (2019b), Stabilizacyjne efekty krajowych i unijnych wydatków budżetowych na rolnictwo w Polsce - identyfikacja przesłanek, "Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej", no. 125, pp. 17-32.
• Czyżewski A., Poczta-Wajda A. (2011), Polityka rolna w warunkach globalizacji. Doświadczenia GATT/WTO, PWE, Warszawa.
• Czyżewski B. (ed.) (2016), Political Rents of European Farmers in the Sustainable Development Paradigm. International, National and Regional Perspective, WN PWN, Warsaw.
• Czyżewski B., Brelik A. (2014), Czy subsydia ze wspólnej polityki rolnej UE są rentą polityczną? Próba konceptualizacji badań, "Journal of Agribusiness and Rural Development", no. 31, pp. 13-20.
• Czyżewski B., Majchrzak A. (2018), Market versus agriculture in Poland - macroeconomic relations of incomes, prices and productivity in terms of the sustainable development paradigm, "Technological and Economic Development of Economy", no. 24(2), pp. 318-334.
• Czyżewski B., Mrówczyńska-Kamińska A. (2011), Przepływy międzygałęziowe i podział rent w sektorze rolno-żywnościowym w Polsce w latach 1995-2005, "Ekonomista", no. 2, pp. 203-233.
• Czyżewski A., Matuszczak A. (2014), Budżet rolny Polski przed wstąpieniem do Unii Europejskiej i po akcesji. Poziom, dynamika, tendencje, in: Nurzyńska I., Poczta W. (eds.), Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi, Scholar, Warszawa, pp. 225-255.
• Gabre-Madhin E., Barrett Ch.B., Dorosh P. (2002), Technological Change and Price Effects in Agriculture: Conceptual and Comparative Perspectives, International Food Policy Research Institute, Washington, DC.
• Grzelak A. et al. (2019), Approaching the environmental sustainable value in agriculture: How factor endowments foster the eco-efficiency, "Journal of Cleaner Production", no. 241.
• Johnson T. (2007), Collective Action and Common Agricultural Policy Lobbying: Evidence of Euro-Group Influence, 1986-2003, "Umea Economic Studies", no. 713, pp. 1-20.
• Kata R. (2020), Wewnątrzsektorowe nierówności dochodów gospodarstw rolniczych w Polsce w latach 2004-2017, "Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy", no. 61, pp. 26-42.
• Kirchweger S., Kantelhardt J., Leisch F. (2015), Impacts of the government-supported investments on the economic farm performance in Austria, "Agricultural Economics", no. 8(61), pp. 343-355.
• Kiryluk-Dryjska E. (2014), Formalizacja decyzji wyboru publicznego. Zastosowanie do alokacji środków strukturalnych Wspólnej Polityki Rolnej UE w Polsce, WN PWN, Warszawa.
• Kulawik J. (2009), Polityka fiskalna i budżetowa a finanse polskiego rolnictwa, "Zagadnienia Ekonomiki Rolnej", no. 4(321), pp. 21-39.
• Kulawik J., Płonka R., Osuch D. (2017), Subsydia a finanse i ekonomika gospodarstw osób fizycznych, in: M. Soliwoda (ed.) Subsydia a ekonomika i dochody gospodarstw rolniczych, Monografie Programu Wieloletniego 2015-2019, no. 59, IERiGŻ-PIB, Warszawa, pp. 98-127.
• Kułyk P. (2013), Finansowe wsparcie rolnictwa w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Latruffe L. et al. (2017), Subsidies and Technical Efficiency in Agriculture: Evidence from European Dairy Farms, "American Journal of Agricultural Economics", no. 99(3), pp. 783-799.
• Lenkiewicz S., Rokicki B., Wieliczko B. (2014), Budżet rolny a konkurencyjność polskiego rolnictwa, IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Majsterek M. (2014), Modelowanie systemów skointegrowanych. Aspekty teoretyczne, "Bank i Kredyt", no. 45(5), pp. 433-466.
• Mogues T. (2015), Political Economy Determinants of Public Spending Allocations: A Review of Theories, and Implications for Agricultural Public Investment, "European Journal of Development Research", no. 27, pp. 452-473.
• NIK (2018), Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2019 roku, Raport Najwyższej Izby Kontroli, Warszawa.
• NIK (2020), Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2017 roku, Raport Najwyższej Izby Kontroli, Warszawa.
• Olper A. (2007), Land inequality, government ideology and agricultural Protection, "Food Policy", no. 32, pp. 67-83.
• Olson M. (1965), The Logic of Collective Action, Yale University Press, New Haven.
• Poczta-Wajda A. (2017), Polityka wsparcia rolnictwa a problem deprywacji dochodowej rolników w krajach o różnym poziomie rozwoju, WN PWN, Warszawa.
• Rausser G., Swinnen J., Zusman P. (2011), Political Power and Economic Policy: Theory, Analysis, and Empirical Applications, Cambridge University Press, Cambridge.
• Rizov M., Pokrivcak J., Ciaian P. (2013), CAP subsidies and productivity of the EU farms, "Journal of Agricultural Economics", no. 64(3), pp. 537-557.
• Rocznik statystyczny rolnictwa (2008, 2012, 2016, 2018, 2020), GUS, Warszawa.
• Runowski H. (2018), Zróżnicowanie dochodów ludności rolniczej między krajami Unii Europejskiej i kierunki ich zmian, "Wieś i Rolnictwo" 2(179), pp. 65-84, doi: 10.7366/wir022018/04.
• Sobiecki R. (2015), Interwencjonizm w rolnictwie: dlaczego jest konieczny? "Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie"2, pp. 38-46.
• Stiglitz J.E. (1987), Some Theoretical Aspects of Agricultural Policies, "The World Bank Research Observer" 2(1), pp. 43-60.
• Swinnen J. et al. (2000), The political economy of public research investment and commodity policies in agriculture: An empirical study, "Agricultural Economics", no. 22(2), pp. 111-122.
• Van Huylenbroeck G., Durand G. (2003), Multifunctional agriculture: a new paradigm for European agriculture and rural development, Ashgate Publishing Ltd.
• Wilkin J. (2012), Teoria wyboru publicznego - homo oeconomicus w sferze polityki, in: Wilkin J. (ed.), Teoria wyboru publicznego. Główne nurty i zastosowania, Scholar, Warszawa, pp. 9-29.
• Woś A., Zegar J.S. (2004), Rolnictwo społecznie zrównoważone - w poszukiwaniu nowego modelu dla Polski, "Wieś i Rolnictwo", no. 3(124).
• Woś A. (2005), Interwencjonizm państwowy i globalizacja w polityce rolnej, "Zagadnienia Ekonomiki Rolnej", no. 3.
• Zawojska A. (2011), Pogoń za rentą i lobbing we wspólnej polityce rolnej Unii Europejskiej, "Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G", no. 3(98), pp. 63-72.
• Zegar J.S. (2012), Współczesne wyzwania rolnictwa, WN PWN, Warszawa.
• Zegar J.S. (2018), Kwestia agrarna w Polsce, IERiGŻ-PIB, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.52335/ekon/153436