Perspektywa poznawcza w badaniach ruchów społecznych: przypadek ruchów na rzecz sprawiedliwości klimatycznej

• Autorzy: Przemysław Pluciński

Warianty tytułu

The Cognitive Approach in the Study of Social Movements: the Case of the Climate Justice Movements

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Łagodzenie i adaptacja do zmian klimatu to dwa krytyczne wyzwania cywilizacyjne, wobec których staje wiele podmiotów społecznych. Celem artykułu jest analiza fenomenu polskich ruchów społecznych na rzecz sprawiedliwości klimatycznej za pomocą "podejścia poznawczego", wprowadzonego i rozwijanego przez Rona Eyermana i Andrew Jamisona. Artykuł podejmuje dwa główne problemy. Po pierwsze, zawiera rekonstrukcję konceptualno-metodologicznych ram dla badań nad aktywizmem na rzecz sprawiedliwości klimatycznej. Po drugie, prezentuje wstępne rozpoznanie uniwersów poznawczych i praktyk polskich ruchów na rzecz sprawiedliwości klimatycznej, opierając się na desk research oraz badaniach opartych na 30 wywiadach pogłębionych przeprowadzonych w trzech polskich miastach (Poznań, Wrocław, Warszawa). Artykuł wskazuje również na luki badawcze, identyfikując przede wszystkim potrzebę większego zaangażowania nauk społecznych w działania na rzecz łagodzenia zmian klimatu, w tym otwarcia środowiska akademickiego na perspektywy oddolne. (abstrakt oryginalny)

EN

Mitigating and adapting to climate change are two critical civilizational challenges nowadays, and many social actors are facing them. The paper's objective is to analyse the phenomenon of Polish climate justice social movements through the use of the 'cognitive approach', introduced and developed by Ron Eyerman and Andrew Jamison. The article addresses two main issues. First, it attempts to reconstruct a conceptual-methodological framework for research on environmental activism. Second, it presents a preliminary presentation of the cognitive universes and practices of Polish climate justice movements based on the findings from desk research and an empirical investigation based on 30 in-depth interviews conducted in three Polish cities (Poznań, Wrocław, Warszawa). The article also addresses research gaps while pointing out the need for greater involvement of the social sciences in climate change mitigation measures, including opening up academia to bottom-up perspectives. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zmiany klimatyczne; Ruchy społeczne; Ekologia; Sprawiedliwość

EN

Climate change; Social movements; Ecology; Justice

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 4
• Strony: 163--179

Twórcy

autor

Przemysław Pluciński

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Alam, M., Nilan, P. (2018). The campaign to save the Bandung city forest in Indonesia: a cognitive praxis analysis of protest repertoires. Indonesia and the Malay World 46(136): 343-359. doi:10.1080/13639811.2018.1496623
• Boström, M. (2004). Cognitive practices and collective identities within a heterogeneous social movement: the Swedish environmental movement. Social Movement Studies 3(1): 73-88. doi:10.1080/1474283042000194902
• Brüggemann, M., Lörcher, I., Walter, S. (2020). Post-normal science communication: exploring the blurring boundaries of science and journalism. Journal of Science Communication 19(3): A02. doi:10.22323/2.19030202
• Burawoy, M. (2009). O socjologię publiczną. Przemówienie prezydenckie z roku 2004. Tłum. A. Dziuban, [w:] A. Manterys, J. Mucha (red.), Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Wybór tekstów. Kraków: 525-561.
• Burawoy, M. (2019). A new sociology for social justice movements, [w:] M. Abraham (ed.), Sociology and Social Justice. Los Angeles-London: 20-33.
• Burawoy, M., Szołucha, A. (2013). Uniwersytet w kryzysie. Z Michaelem Burawoyem rozmawia Anna Szołucha. Praktyka Teoretyczna 7. <http://numery.praktykateoretyczna.pl/PT_nr7_2013_NOU/07.Burawoy.pdf>.
• Butterwick, S., Chovanec, D., Palacios, C., Rubenson, K., Walter, P. (2011). Knowledge Production in Social Movement Learning: Different Lenses, Different Agendas, Different Knowledge Claims. Adult Education Research Conference. <http://newprairiepress.org/aerc/2011/symposia/1/>.
• Buzogány, A., Scherhaufer, P. (2022). Framing different energy futures? Comparing Fridays for Future and Extinction Rebellion in Germany. Futures 137: 102904. doi:10.1016/j.futures.2022.102904
• Castells, M. (2008). Siła tożsamości. Tłum. S. Szymański. Warszawa.
• Choudry, A., Kapoor, D. (2010). Learning from the ground up: global perspectives on social movements and knowledge production, [w:] A. Choudry, D. Kapoor (eds.), Learning from the Ground Up: Global Perspectives on the Social Movements and Knowledge Production. New York: 1-13.
• Chwałczyk, F. (2020). Around the Anthropocene in eighty names - considering the Urbanocene proposition. Sustainability 12(11): 4458. doi:10.3390/su12114458
• Collins, P.H. (2007). Going public: doing the sociology that had no name, [w:] D. Clawson, R. Zussman, J. Misra, N. Gerstel, R. Stokes, D.L. Anderton, M. Burawoy (eds.), Public Sociology: Fifteen Eminent Sociologists Debate Politics and the Profession in the Twenty-first Century. Berkeley: 101-114. doi:10.1525/9780520940758-007
• Collins, P.H. (2009). Czarna myśl feministyczna w macierzy dominacji, [w:] A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: 1185-1196.
• Contu, A. (2020). Answering the crisis with intellectual activism: making a difference as business schools scholars. Human Relations 73(5): 737-757. doi:10.1177/001872671982
• Conway, J.M. (2013). Praxis and Politics: Knowledge Production in Social Movements. New York-London.
• Cox, L. (2014). Movements making knowledge: a new wave of inspiration for sociology? Sociology 48(5): 954-971. doi:10.1177/0038038514539063
• Dadusc, D. (2014). Power, knowledge and resistances in the study of social movements. Contention: The Multidisciplinary Journal of Social Protest 1(2): 47-60. doi:10.3167/cont.2013.010204
• Davies, S.R., Horst, M. (2016). Science Communication: Culture, Identity and Citizenship. London.
• della Porta, D., Diani, M. (2009). Ruchy społeczne. Wprowadzenie. Tłum. A. Sadza. Kraków.
• della Porta, D., Parks, L. (2014). Framing processes in the climate movement: from climate change to climate justice, [w:] M. Dietz, H. Garrelts (eds.), Routledge Handbook of the Climate Change Movement. New York-London: 19-31.
• della Porta, D., Pavan, E. (2017). Repertoires of knowledge practices: social movements in times of crisis. Qualitative Research in Organizations and Management: An International Journal 12(4): 297-314. doi:10.1108/QROM-01-2017-1483
• Eyerman, R. (1982). Consciousness and action: Alain Touraine and the sociological intervention. Thesis Eleven 5(1): 279-288. doi:10.1177/07255136820050
• Eyerman, R., Jamison, A. (1989). Environmental knowledge as an organizational weapon: the case of Greenpeace. Social Science Information 28(1): 99-119. doi:10.1177/05390188902800
• Eyerman, R., Jamison, A. (1991). Social Movements: A Cognitive Approach. London.
• Fotaki, M., Foroughi, H. (2022). Extinction Rebellion: green activism and the fantasy of leaderlessness in a decentralized movement. Leadership 18(2): 224-246. doi:10.1177/17427150211005578
• Friberg, A. (2022). On the need for (con) temporary utopias: temporal reflections on the climate rhetoric of environmental youth movements. Time & Society 31(1): 48-68. doi:10.1177/0961463X21998845
• Frickel, S., Arancibia, F. (2022). Mobilizing environmental experts and expertise, [w:] M.T. Grasso, M. Giugni (eds.), The Routledge Handbook of Environmental Movements. New York-London: 278-292.
• Irwin, A. (2002). Citizen Science: A Study of People, Expertise and Sustainable Development. New York-London.
• Jamison, A. (2010). Climate change knowledge and social movement theory. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change 1(6): 811-823. doi:10.1002/wcc.88
• Kocyba, P., Łukianow, M., Piotrowski, G. (2020). Młodzieżowe strajki klimatyczne w Polsce: kto protestuje i dlaczego? Miscellanea Anthropologica et Sociologica 21(4): 77-95.
• Kosińska, M. (2020). Ruchy społeczne jako przestrzeń edukacji dorosłych: ruch kobiet w Polsce. Edukacja Dorosłych 83(2): 13-26.
• Lindqvist, S. (2009). Wytępić całe to bydło. Tłum. M. Haykowska. Warszawa.
• Martiskainen, M., Axon, S., Sovacool, B.K., Sareen, S., Del Rio, D.F., Axon, K. (2020). Contextualizing climate justice activism: knowledge, emotions, motivations, and actions among climate strikers in six cities. Global Environmental Change 65: 102180.
• Meadows, D.H., Meadows, D.L., Randers, J., Behrens III, W.W. (1973). Granice wzrostu. Tłum. W. Rączkowska, S. Rączkowski, K. Secomski. Warszawa.
• Medoń, S. (2021). Młodzi aktywiści wobec kontrowersji klimatyczno-energetycznych. Przykład Młodzieżowego Strajku Klimatycznego w Polsce. Miscellanea Anthropologica et Sociologica 21(4): 55-76.
• Melucci, A. (1996). Challenging Codes: Collective Action in the Information Age. Cambridge.
• Mergler, L., Pluciński, P. (2020). O publicznych funkcjach miejskich ruchów społecznych. Perspektywa akademicko-aktywistyczna. Władza Sądzenia 19: 137-145. <https://wladzasadze-nia.pl/2020/19/o-publicznych-funkcjach-miejskich-ruchow-spolecznych.pdf>.
• Molek-Kozakowska, K. (2017). Communicating environmental science beyond academia: stylistic patterns of newsworthiness in popular science journalism. Discourse & Communication, 11(1): 69-88. doi:10.1177/1750481316683294
• Molek-Kozakowska, K. (2021). Environmental activism as counter-hegemony? A comparative critical discourse analysis of self-representations of radical environmental organisations. Language and Intercultural Communication 21(6): 717-733. doi:10.1080/14708477.2021.1979570
• Motta, S., Esteves, A.M. (2014). Reinventing emancipation in the 21st century: the pedagogical practices of social movements. Interface 6(1): 1-24. <https://www.interfacejournal.net/word-press/wp-content/uploads/2014/06/Interface-6-1-Editorial.pdf>.
• Mueller, M., Tippins, D.J. (2015). Ecojustice, Citizen Science and Youth Activism. Dordrecht.
• Nulman, E. (2022). Climate change movements in the Global North, [w:] M.T. Grasso, M. Giugni (eds.), The Routledge Handbook of Environmental Movements. New York-London: 185-198.
• Overland, I., Sovacool, B.K. (2020). The misallocation of climate research funding. Energy Research & Social Science 62: 101349. doi:10.1016/j.erss.2019.101349
• Pluciński, P. (2018). Miejski aktywizm jako pole współwytwarzania wiedzy. Przypadek miejskich ruchów społecznych, [w:] R. Boguszewski (red.), Społeczeństwo obywatelskie w teorii i praktyce. Warszawa: 51-64.
• Pluciński, P. (2020). Henri Lefebvre's second life: the real utopia of the right to the city in contemporary Poland. History of European Ideas 46(8): 1107-1121. doi:10.1080/01916599.2020.1761649
• Ramasubramanian, S., Sousa, A.N. (2021). Communication scholar-activism: conceptualizing key dimensions and practices based on interviews with scholar-activists. Journal of Applied Communication Research 49(5): 477-496. doi:10.1080/00909882.2021.1964573
• Rohden, F.G. (2021). Experts, influencers, and amplifiers - Exploring climate movements' hyperlinking practices. JCOM-Journal of Science Communication 20(07): 1-20. doi:10.22323/2.20070209
• Sardo, M., Weitkamp, E. (2017). Environmental consultants, knowledge brokering and policy-making: a case study. International Journal of Environmental Policy and Decision Making 2(3): 221-235. doi:10.1504/IJEPDM.2017.10006332
• Snow, D.A. (2013). Framing and social movements, [w:] B. Klandermans, D.A. Snow, D. della Porta, D. McAdam (eds.), The Wiley-Blackwell Encyclopedia of Social and Political Movements. doi:10.1002/9780470674871.wbespm434
• Zantvoort, F. (2021). Movement pedagogies in pandemic times: Extinction Rebellion Netherlands and (un)learning from the margins. Globalizations 1-14. doi:10.1080/14747731.2021.2009319

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/rpeis.2022.84.4.10