Opowieść o kapitalizmie inwigilacji : zapiski na marginesie

• Autorzy: Anna Ząbkowicz

Warianty tytułu

Tale on Capitalism of Surveillance : Notes on the Margins

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ta próba ustosunkowania się do książki Shoshany Zuboff o kapitalizmie inwigilacji ma na celu nie tyle jej popularyzację, co analizę tematu i pewną syntezę. Analityczny rozbiór służy wyeksponowaniu nowych zjawisk oraz nowych pojęć, za pomocą których Zuboff buduje wizję współczesnej mutacji kapitalizmu. Według niej nowość obecnie polega na tym, że cyfryzacja i inteligencja maszyn pozwalają na śledzenie zachowań użytkowników wirtualnej przestrzeni, często bez ich świadomości lub z pominięciem ich zgody, po to, aby ze sprzedaży prognoz behawioralnych lub na ich podstawie osiągać przychody. Właściciele inteligentnych maszyn tworzą własne algorytmy targetowania, nie poprzestając na tym, co użytkownicy udostępniają dobrowolnie. Artykuł podejmuje następujące kwestie: Czy wobec rozwoju cyfrowej technologii i maszynowej inteligencji przydomek "społeczeństwo informacyjne" jest adekwatny do charakteru zmiany? Czy ranga, jaką nadaje Zuboff zautomatyzowanej inwigilacji w sferze wirtualnej, znajduje oparcie w faktach? Czy samo zjawisko i jego zakres są tak bezprecedensowe, że należy to uznać za odejście od historycznej ścieżki rozwoju kapitalizmu? W kwestii ostatniej, zestawiając argumentację w książce z syntetyczną wiedzą na temat kapitalizmu, artykuł udziela odpowiedzi przeczącej. (abstrakt oryginalny)

EN

The article speaks on the recent book by Shoshana Zuboff on capitalism of surveillance. However, it aims at better understanding of the subject rather than at promotion of the book. The analytical approach to the substance helps to expose new phenomena and, especially, new notions that build Zuboff's vision of recent configuration of capitalism. Her story in brief says, that digitalization and smart machines enable behavioral invigilance of persons active online, often without them being conscious either without their acceptance, in aim to make and sell predictions.Those who own smart machines create targeting algorithms, going beyond what users are willing to reveal. The article deals with following questions: Along with development of digital technologies and artificial intelligence, is the change rightly described as information society? Is Zuboff's stress on invigilation by intelligent machines actually true and based on facts? Is the finding, that capitalism of surveillance has no precedence, enough to claim that this means historical regularities matter no more? As far as the last question concerned, after comparing Zuboff's argumentation with some synthetized knowledge on capitalism, the response must be negative. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Społeczeństwo informacyjne; Nadzór; Kapitalizm; Personalizacja; Reklama

EN

Information society; Supervision; Capitalism; Personalization; Advertising

• Czasopismo: Ekonomista
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 4
• Strony: 509--525

Twórcy

autor

Anna Ząbkowicz

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Bhaduri, A. (1994). Makroekonomiczna teoria dynamiki produkcji towarowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Braudel, F. (2019). Gry wymiany. Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV-XVIII wiek. T. 2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Farboodi, M., Veldkamp, L. (2021). A growth model of the Data Economy. Working Paper, (28427). https://doi.org/10.3386/w28427
• Foroohar, R. (2019). Don't be Evil. The Case against Big Tech. Nowy Jork: Penguin Books.
• Friedman, S., Canaan, M. (2019). Overcoming speed bumbs on the road to telematics. Deloitte University Press. https://www2.deloitte.com/content/dam/insights/us/articles/telematics-in-auto-insurance/DUP-695_Telematics-in-the-Insurance-Industry_vFIN AL.pdf (dostęp: 22.01.2022).
• Krippner, G. R. (2005). The financialization of the American Economy. Socio-Economic Review, 2005(3), 73-208.
• Morawski, W. (2010). Konfiguracje globalne: struktury, agencje, instytucje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Paszkiewicz, E. (1983). Struktura teorii psychologicznych. Behawioryzm. Psychoanaliza. Psychologia humanistyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pentland, A. (2013). The Data Driven Society. Scientific American, 2013(309), 78-83.
• Polanyi, K. (2010). Wielka transformacja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Shapiro, R., Siddhartha, A. (2019). Who Owns Americans' Personal Information and What Is It Worth?. Future Majority, 2019(3). https://assets.futuremajority.org/uploads/report-for-future-majority-on-the-value-of-people-s-personal-data-shapiro-anejamarch-8-2019.pdf (dostęp: 17.12.2021).
• Szczęsny, W. (2021). Na marginesie kapitalizmu inwigilacji. Biuletyn PTE, 4(95).
• Wilkin, J. (2003). Ekonomia dla prawników i nie tylko. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.

Identyfikatory

DOI

10.52335/ekon/156782