Legitymizacja autorytetu emigracji vs. autoryzacja legitymacji

• Autorzy: Arkadiusz Adamczyk

Warianty tytułu

The Legitimacy of Authority vs. Legitimation Authorization

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie uwarunkowań i przebiegu kryzysów prezydenckich z punktu widzenia autoryzacji legalizmu i legitymizacji przywództwa politycznego. Dodatkowym celem jest określenie skali wpływu, jaki na proces legitymizacji i stosowania przepisów konstytucji kwietniowej z 1935 roku, miała tzw. "umowa paryska" z 1939 roku.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Autor zamierza potwierdzić względnie zakwestionować hipotezę, według której w autorytarnym systemie władzy nie było możliwości legitymizacji rzeczywistego politycznego autorytetu i objęcia przez ten autorytet najwyższego urzędu w państwie bez autoryzacji decyzji politycznych ze strony osoby faktycznie sprawującej kontrolę nad tym urzędem. W tym celu zamierza wykorzystać metodę opisową, analizę sytuacyjną wraz z elementami analizy systemowej.
PROCES WYWODU: W naukach o polityce niemal nieobecna pozostaje kwestia funkcjonowania władz Rzeczypospolitej Polskiej po agresji niemieckiej i sowieckiej we wrześniu 1939 roku. Wywód bazuje na opisie zdolności utrzymania ciągłości prawnej rządu i prezydenta po opuszczeniu kraju, co umożliwił artykuł 24 konstytucji kwietniowej. Analizie poddano również sytuację, kiedy brak możliwości osiągnięcia politycznej legitymizacji przez postać obdarzoną politycznym autorytetem skutkowała kryzysem politycznym.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Dowiedziono, że podejmowane w latach 1939-1954 działania polityczne, jak również zachowania polityczne głównych aktorów wpływały bezpośrednio na utrwalenie autorytarnego porządku. Paradoksalnie bowiem im bardziej starano się zalegitymizować i usankcjonować pozycję osób cieszących się powszechnym autorytetem, tym silniej prowadziło to do autorytatywnej interpretacji podstaw prawnych, na których opierał się uchodźczy legalizm.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Należy przy tej okazji sformułować postulat badawczy o zbadanie wpływu sporu o legitymizację autorytetu na zdolność politycznych działań niepodległościowego uchodźstwa. Realizacja tego postulatu badawczego wykracza poza ramy niniejszego artykułu. Niemniej można postawić w tym miejscu roboczą hipotezę, że wątpliwości co do legitymizacji najwyższego autorytetu politycznego (jakim w warunkach uchodźczego społeczeństwa pozostawał prezydent) zasadniczo ograniczały zdolność uczestnictwa władz RP na uchodźstwie w wypełnieniu celów, które determinowały decyzje o pozostaniu na emigracji. (abstrakt oryginalny)

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of the article is to present the conditions and course of presidential crises from the point of view of authorizing legalism and legalizing political leadership. An additional goal is to determine the scale of the impact that the so-called The "Paris Agreement" of 1939.
RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The author also intends to confirm or question the hypothesis according to which in the authoritarian system of power it was not possible to legitimize the actual political authority and take this authority to the highest office in the state without authorization of political decisions on the part of the person actually exercising control over this office.
THE PROCESS OF ARGUMENTATION: In political science, the issue of the functioning of the authorities of the Republic of Poland after the German and Soviet aggression in September 1939 remains almost absent. The reasoning is based on the description of the ability to maintain the legal continuity of the government and the president after leaving the country.
RESEARCH RESULTS: It has been proven that the political activities undertaken in 1939-1954, as well as the political behavior of the main actors, directly influenced the consolidation of the authoritarian order. Paradoxically, the more efforts were made to legitimize and sanction the position of people enjoying universal authority, the more it led to an authoritative interpretation of the legal foundations on which refugee legalism was based.
CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: On this occasion, a research postulate should be formulated to investigate the impact of the dispute over the legitimacy of authority on the political capacity of the independence refugees. The implementation of this research postulate goes beyond the scope of this article. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawomocność; Autorytaryzm; Prezydent; Emigracja

EN

Legitimacy; Authoritarianism; President; Emigration

• Czasopismo: Horyzonty Polityki
• Rocznik: 2022
• Tom: 13
• Numer: nr 44 Legitymizacja władzy i współczesna demokracja
• Strony: 11--30

Twórcy

autor

Arkadiusz Adamczyk

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego

Bibliografia

• Adamczyk, A. (1999). Bogusław Miedziński (1891-1972). Biografia polityczna. Toruń: Wyd. Adam Marszałek.
• Adamczyk, A. (2002). Piłsudczycy po klęsce - obraz środowiska politycznego i jego elit w początkach II w. św. (wrzesień - grudzień 1939 r.). Niepodległość, LII, 27-58.
• Adamczyk, A. (2008). Piłsudczycy w izolacji 1939-1954. Studium z dziejów struktur i myśli politycznej. Warszawa-Bełchatów: Instytut Józefa Piłsudskiego.
• Adamczyk, A. (2010). "Sprawa Sikorskiego" a nośniki pamięci historycznej. Między politologią, polityką historyczną a historią po-lityczną. W D. Rogut (Red.), Od Rosji po Bliski Wschód. Studia historyczne z XX w. (s. 151-173.) Zelów: Wyd. Atena.
• Adamczyk, A. (2011). Gen. Władysław Sikorski - demokrata autorytarny. W A. Adamczyk, P. Biniecka, K. Kaźmierczak (Red.), Europa XX wieku między totalitaryzmem, autorytaryzmem a demokracją (s. 145-168.). Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie.
• Baraniecki, J. (1996). Stronnictwo Narodowej Demokracji. W A. Szkuta (Red.), Kierownictwo Obozu Niepodległościowego na Obczyźnie 1945-1990 (s. 528-555). Londyn: Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie.
• Błażyński, Z. (Red.) (1996). Materiały do dziejów polskiego uchodźstwa niepodległościowego. Uzupełnienia do tomów I, II, V, VI. Londyn: Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie.
• Danel, J.K. (2015). Orędownik niepodległości. Kazimierz Sabbat 1913-1989. Kraków; Wyd. Arcana.
• Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 9 grudnia 1939 roku o powołaniu Rady Narodowej Dz.U. 1939 nr 104 poz. 10008 (1939) (Polska) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/LDU19391041008/O/LDU19391041008.pdf
• Friszke, A. (Red.) (1995). Myśl polityczna na wygnaniu. Publicyści i politycy polskiej emigracji powojennej. Warszawa: Wyd. PAN.
• Friszke, A. (1999). Życie polityczne emigracji. Warszawa: Wyd. Więzi.
• Gmurczyk-Wrońska, M. (2003). Polska - niepotrzebny aliant Francji?. Warszawa: Wyd. Neriton.
• Grzywacz, A., Kwiecień, M. (1999). Sikorszczycy kontra Sanatorzy 1939-1940 (Z dziejów konfliktów politycznych uchodźstwa polskiego). Zeszyty Historyczne, 127, 63-127.
• Habielski, R. (1994). Kryzysy prezydenckie 1947 i 1954 roku. Ich antecendacje i następstwa. W A. Friszke (Red.), Warszawa nad Tamizą. Z dziejów polskiej emigracji politycznej po drugiej wojnie światowej (s. 19-41 ). Warszawa: Wyd. PAN.
• Hułas, M. (1996). Goście czy intruzi? Rząd polski na uchodźstwie, wrzesień 1939 - lipiec 1943. Warszawa: Wyd. Neriton.
• Kilian, S. (2000). Myśl społeczno-polityczna Tadeusza Bieleckiego. Kraków: Wyd. Akademii Krakowskiej im KEN.
• Łukasiewicz, S. (2010). Trzecia Europa. Polska myśl federalistyczna w Stanach Zjednoczonych 1940-1971. Warszawa-Lublin: Wyd. IPN.
• Machcewicz, P. (1999). Emigracja w polityce międzynarodowej. Warszawa: Wyd. Więzi.
• Nicieja, S.S. (1996). Prezydenci RP na obczyźnie 1972-1989. W A. Szkuta (Red.), Kierownictwo Obozu Niepodległościowego na Obczyźnie 1945-1990 (s. 111-153 ). Londyn: Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie.
• Paruch, W. (2000). Konflikty unicestwiające w piłsudczykowskiej myśli politycznej. W A. Wojtas, M. Strzelecki (Red.), Oblicza i koncepcje rozwiązywania konfliktów w polskiej myśli politycznej XX w. (s. 63-71 ). Bydgoszcz: Wyd. Akademii Bydgoskiej.
• Pestkowska, M. (1991). Uchodźcze pasje. Gen. Władysław Sikorski a polska społeczność emigracyjna na Zachodzie 1939-1943. Paryż: Dembiński Editiones.
• Pestkowska, M. (1995). Kazimierz Sosnkowski. Wrocław: Ossolineum.
• Piotrowski, J. (2003). Piłsudczycy bez lidera (po 1 września 1939 roku. Toruń: Wyd. Adam Marszał.
• Polska służba dyplomatyczna po 1 września 1939 r. Londyn 1954.
• Radomski, J.A. (2009). Demobilizacja Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach 1945-1951. Kraków: Centrum Upowszechniania Czynu Niepodległościowego.
• Rabiński, J. (2012). Stronnictwo Pracy we władzach naczelnych Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1939-1945. Lublin: Wyd. KUL.
• Siwik, A. (1998). PPS na emigracji w latach 1945-1956. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Siwik, A. (2002). Polskie uchodźstwo polityczne. Socjaliści na emigracji w latach 1956-1990. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Skrzynecki, P. [Brzoza, L.] (1989). Kiedy umierał prezydent Raczkiewicz. Zeszyty Historyczne, 87, 3-16.
• Sokołowski, C.M. (2007). Dzieje prezydentury Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. Warszawa: PETA.
• Tarka, K. (2003). Emigracyjna dyplomacja. Polityka zagraniczna rządu RP na uchodźstwie 1945-1990. Warszawa: Rytm.
• Trudzik, A. (2010). Myśl społeczno-polityczna Polskiego Ruchu Wolnościowego (PRW "NiD) w latach 1945-1955. Warszawa: Wyd. Neri-ton.
• W obronie konstytucji i niezależności polityki polskiej: (zbiór dokumentów od września 1952 do 9 czerwca 1954 r.) (1955). [przedm. Stanisław Mackiewicz]. Londyn : Biuro Prezydium Rady Ministrów.
• Wandycz, P. (1999). Z Piłsudskim i Sikorskim. August Zaleski, minister spraw zagranicznych w latach 1926-1932 i 1939-1941. Warszawa: Wyd. Sejmowe.
• Wolański, M. S. (1996). Europa Środkowo-Wschodnia w myśli politycznej emigracji polskiej 1945-1975. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Wolsza, T. (1995). Poglądy polityczne Adama Pragiera. W A. Friszke (Red.), Myśl polityczna na wygnaniu (s. 9-21). Warszawa: Wyd. PAN.
• Wolsza, T. (1995a). Próba pojednania emigracji w 1950 r. Misja prof. Henryka Paszkiewicza. Dzieje Najnowsze, 4, 131-143.
• Wolsza, T. (1996). Misja gen. Władysława Andersa, Józefa Lipskiego i Józefa Różańskiego w 1948 r. Dzieje Najnowsze, 3-4, 121-127.
• Wolsza, T. (1998). Rząd RP na obczyźnie wobec wydarzeń w kraju 1945-1950. Warszawa: Wyd. DiG.
• Woźniczka, Z. (1999). Trzecia wojna światowa w oczekiwaniach emigracji i podziemia w kraju w latach 1944-1953. Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego.
• Wróbel, S. (2002). Zachowanie polityczne. W B. Szmulik, M. Żmigrodzki (Red.), Wprowadzenie do nauki o państwie i polityce (s. 269-271). Lublin: Wyd. UMCS.
• Zaćmiński, A. (2003). Emigracja polska w Wielkiej Brytanii wobec możliwości wybuchu III wojny światowej 1945-1954. Bydgoszcz: Wyd. Akademii Bydgoskiej.
• Źródła archiwalne:
  Instytut Polski i Muzeum im gen. W. Sikorskiego w Londynie:
  IPMS (1944). Kancelaria Cywilna Prezydenta RP, sygn. A.48.1/E, dok. 11.
• IPMS (1947a). Kol. Augusta Zaleskiego, sygn. 424/7, t. II, podteczka 4. List A. Zaleskiego do Prezydenta W. Raczkiewicza z 24 IV 1947 r.
• IPMS (1947b) Kol. Tomasza Arciszewskiego, sygn. 97, t. 5a. Sprawa następstwa Prezydenta RP.
• IPMS (1948). Kol. gen. Władysława Andersa, sygn. 11, t. XXIII. Sprawozdanie gen. W. Andersa, J. Lipskiego i J. Różańskiego z 7 paździer-nika 1948 r.
• IPMS (1950).Kol. Barbary Mękarskiej-Kozłowskiej, sygn. 523. Archiwum Rodzinne. Zapiski Stefana Mękarskiego z 6 marca 1950 r.
• Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie: IJP/L (1948). Kol. Tytusa Filipowicza, sygn. 108, t. 9. Notatka w sprawie misji gen. W. Andersa, J. Lipskiego i J. Różańskiego.
• IJP/L (1954). Kolekcja Bogusława Miedzińskiego, sygn. 99, t.: Kryzys prezydencki 1954, dok. 1: List B. Miedzińskiego i B. Hełczyńskiego do prezydenta (16 czerwca 1954 r.) zawierający opinię o oświadczeniu z 8 czerwca 1954 r. wraz z analizą prawno-konstytucyjną; dok. 3: List ministra sprawiedliwości S. Lubodzieckiego do B. Miedzińskiego).
• Studium Polski Podziemnej:
  SPP (1949). Kopia układu parafowanego przez Zygmunta Zarembę, Adama Ciołkosza, Franciszka Białasa, Tadeusza Bieleckiego, Eugeniusza Sojkę, Jana Jankowskiego i Rowmunda Piłsudskiego 11 listopada 1949 r.
• Biblioteka Polska w Londynie:
  BP/L (1949). Akta Rowmunda Piłsudskiego.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.35765/hp.2298