Senior Femininity and Senior Masculinity? Gender Identities of Elderly Women and Men in Poland

• Autorzy: Paulina Świątek-Młynarska
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This article presents the results of biographical research involving women and men over 60, with a focus on the issue of gender identity and how it changes during aging. The study provided answers to three main research questions: Are there distinguishable patterns of forming one's own gender identity that are specific to senior age, and if so, which ones? Do the patterns change during the ageing process, and if so, how? What determines how a person experiences the transformation of their gender identity in senior age? The article also discusses the ways elderly men and women define their own femininity or masculinity and the significance in this regard of such biographical experiences as losing a spouse, retirement, and bodily aging. There is also an attempt at a typology of senior femininities and senior masculinities. (original abstract)

Słowa kluczowe

EN

Process of people ageing; Elderly people; Gender; Transgender

PL

Proces starzenia się ludności; Ludzie starsi; Płeć; Transpłciowość

• Czasopismo: Polish Sociological Review
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 4 (220)
• Strony: 543--563

Twórcy

autor

Paulina Świątek-Młynarska

• Jagiellonian University

Bibliografia

• Alpass, F.M. & Nevile, S. 2003. Loneliness, health and depression in older males, Aging & Mental Health 7(3): 212-216.
• Badinter, E. 1993. XY: Tożsamość mężczyzny. Warszawa: Wydawnictwo WAB.
• Baker, L. & Gringart, E. 2009. Body image and self-esteem in older adulthood, Ageing and Society 29: 977-995.
• Bałdys, P. & Geisler, R. 2006. "Ona" i "On" na polskim rynku pracy, in: E. Jurczyńska-McCluskey & K. Piątek (eds.), Między tradycją a nowoczesnością. Współczesna kobieta polska z perspektywy socjologicznej. Bielsko-Biała: Wydawnictwo ATH, pp. 6-75.
• Bennett, K.M., Huges, G.M., Smith, P.T. 2003. "I think a woman can take it": widowed men's views and experiences of gender differences in bereavement, Ageing International 28(4): 408-424.
• Berger, G.E. 1999. Menopause and Culture. London: Pluto Press.
• Bielawska-Batorowicz, E. 2011. Menopauza i andropauza. Lustrzane odbicie czy rożne zjawiska?, in: B. Bartosz (ed.), Wymiary kobiecości i męskości. Od psychobiologii do kultury. Białystok: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury, pp. 33-56.
• Bielska, B. 2016. Praktyki ukrywania. O pułapkach, pokusach i pożytkach z badań niejawnych, Przegląd Socjologii Jakościowej 12(3): 70-87.
• Bień, A., Rzońca, E., Pańczyk-Szeptuch, M. 2017. Życie i funkcjonowanie kobiet w okresie przekwitania, Gerontologia Polska 25(1): 12-19.
• Bieńko, M. 2018. The body as a private and social space. The magins of research regarding old age and gender, Qualitative Sociology Review 14(2): 52-77.
• Bois, J-P. 1996. Historia starości. Od Montaigne'a do pierwszych emerytur. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen/Wydawnictwo Marabut.
• Boul, L.A. 2003. Men's health and middle age, Sexualities, Evolution & Gender 5(1): 5-22.
• Bron, A. 2017. O badaniach biograficznych krytycznie, Nauki o wychowaniu. Studia interdyscyplinarne 1(4): 16-34.
• Buczkowski, A. 2005. Społeczne tworzenie ciała: płeć kulturowa i płeć biologiczna. Kraków: Universitas.
• Buczkowski, A. 2015. Zjawisko starości kobiet w perspektywie płci kulturowej, in: M. Synowiec-Piłat, B. Kwiatkowska, K. Borysławski (eds.), Inkluzja czy eksluzja? Człowiek stary w społeczeństwie. Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, pp. 137-156.
• Burkacka, I. 2014. Are there any attractive names for elderly people in Polish?, in: S. Grotowska & I. Taranowicz (eds.), Understanding Ageing in Contemporary Poland. Social and Cultural Perspectives. Wrocław: Instytut Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego, pp. 47-58.
• Cieślik, A., Zubik, A., Bańczarowska, M. 2005. Starość w narracjach kobiet w drugiej połowie życia, in: E. Zierkiewicz & A. Łysak (ed.), Starsze kobiety w kulturze i społeczeństwie. Wrocław: MarMar, pp. 27-48.
• Czarnecka, J. 2018. Rola wyglądu i znaczenie atrakcyjności w życiu starszych kobiet, Dyskursy Młodych Andragogów 19: 327-338.
• Czekańska-Mirek, B. 2005. Babcia z billboardu - wizerunek starszej kobiety we współczesnej reklamie i marketingu, in: E. Zierkiewicz & A. Łysak (ed.), Starsze kobiety w kulturze i społeczeństwie. Wrocław: MarMar, pp. 170-176.
• Demographic Yearbook of Poland 2021. Retrieved from: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-rzeczypospolitej-polskiej-2021,2,21.html [access 30.07.2022].
• Deux, K. & Lewis, L.L. 1984. The structure of gender stereotypes: Interrelationship among components and gender label, Journal of Personality and Social Psychology 46(5): 991-1004.
• Domański, H. 1999. Zadowolony niewolnik idzie do pracy. Postawy wobec aktywności zawodowej kobiet w 23 krajach. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Dziuban, A. 2013. Gry z tożsamością. Tatuowanie ciała w indywidualizującym się społeczeństwie polskim. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Engeln, R. 2018. Obsesja piękna. Jak kultura popularna krzywdzi dziewczynki i kobiety. Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal.
• Fine, G.A. 2010. Dziesięć kłamstw etnografii - dylematy etyczne w terenie, in: K. Kaniowska & N. Modnicka (eds.), Etyczne problemy badań antropologicznych. Wrocław-Łódź: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, pp. 87-112.
• Flyvbjerg, B. 2005. Pięć mitów o badaniach typu studium przypadku, Studia Socjologiczne 177(2): 41-69.
• Freeman, E.W. & Sherif, K. 2007. Prevalance of hot flashes and night sweats around the world: A systematic review, Climacteric 10: 197-214.
• Gawrycka, M., Wasilczuk, J., Zwiech, P. 2007. Szklany sufit i ruchome schody - kobiety na rynku pracy. Warszawa: Wydawnictow CeDeWu.
• Grabham, E., Cooper, D., Krishnadas, J., Herman, D. (eds.). 2009. Intersectionality and Beyond. Law, Power and the Politics of Location. New York: Routledge-Cavendish.
• Gibbs, G. 2011. Analizowanie danych jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• GUS. 2017. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2017 roku. Retrieved from: www.stat.gov.pl [access 17.01.2017].
• Hall, L., Callister L.C., Berry, J.A., Matsumura, G. 2007. Meanings of menopause: Cultural influences and management of menopause, Journal of Holistic Nursing 25(2): 106-118.
• Helling, I. 1985. Metoda badań biograficznych, Kultura i Społeczeństwo 29(3): 93-115.
• Hermanns, H. 1987. Narrative Interviews-a New Tool for Sociological Field Research, Acta Universitatis Lodziensis Folia Sociologica 13: 43-56.
• Higgs, P. & Gilleard, C. 2015. Rethinking Old Age. Theorising the Fourth Age. London, UK: Palgrave Macmillan.
• Hofmeier, S.M., Runfola, C.R., Sala, M., Gagne, D.A., Brownley, K.A., Bulik, C.M. 2017. Body image, aging, and identity in women over 50: The Gender and Body Image (GABI) study, Journal of Women & Aging 29(1): 3-14.
• Johnson, R. 2005. Gender, Race, Class and Sexual Orientation: Theorizing the Intersections, in: G. MacDonald, R.L. Osborne, C.C. Smith (eds.), Feminism, Law, Inclusion: Intersectionality in Action. Toronto: Sumach Press, pp. 21-37.
• Kaźmierska, K. 1996. Wywiad narracyjny - technika i pojęcia analityczne, in: M. Czyżewski, A. Piotrowski, A. Rokuszewska-Pawełek (eds.), Biografia a tożsamość narodowa. Łódź: Katedra Socjologii Kultury Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 35-44.
• Kępa, E. 2012. Historie wydobyte z cienia. Autobiograficzne relacje starszych kobiet. Kraków: Universitas.
• Kluczyńska, U. 2008. Czy starość ma płeć? Społeczny konstrukt mężczyzny starego w świetle literatury zachodniej, in: R. Konieczna-Woźniak (ed.), Dorosłość wobec starości. Oczekiwania - Radości - Dylematy. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, pp. 249-260.
• Kluczyńska, U. 2008a. Redefiniowanie męskości. Kulturowo-społeczne konteksty starzenia się mężczyzn, in: J. Kowaleski & P. Szukalski (eds.), Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych. Łódź: Zakład Demografii i Gerontologii Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 76-88.
• Kluczyńska, U. 2010. Dziadkowie, ojcowie, synowie a przemiany męskości w kulturze współczesnej, in: B. Bugajska (ed.), Młodość i starość. Integracja pokoleń. Szczecin: Wydawnictwo ZAPOL, pp. 83-98.
• Kluczyńska, U. 2015. Older husbands as carers. Construction of masculinity in context of care-giving, Studia Humanistyczne AGH 14(2): 73-94.
• Kohli, M. 2012. Biografia: relacja, tekst, metoda, in: K. Kaźmierska (ed.), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, pp. 125-137.
• Konecki, K.T. 2000. Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kopciewicz, L. 2005. Kobiecość, męskość i przemoc symboliczna. Kraków: Impuls.
• Kostanski, M., Fisher, A., Gullone, E. 2004. Conceptualising body image dissatisfaction: have we got it wrong?, Journal od Child Psychology and Psychiatry 45(7): 1317-1325.
• Kościńska, E. 2016. Aktywność rodzinna starszych mężczyzn, Exlibris. Biblioteka Gerontologii Społecznej 11(1): 63-75.
• Kowalewska, K. & Grodzki, E. 2019. The representation of mature adults in TV commercials: A crosscultural content analysis of portrayals in Poland and in the U.S, Annales. Ethics in Economic Life 22(1):103-118.
• Kuć, J. (ed.). 2016. Kobieca starość w języku, literaturze i kulturze. Kraków: Wydawnictwo Aureus.
• Leszczyńska, K. 2016. Płeć w instytucje uwikłana. Reprodukowanie wzorców kobiecości i męskości przez świeckie kobiety i świeckich mężczyzn w organizacjach administracyjno-ewangelizacyjnych Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Leszczyńska, K. & Dziuban, A. 2012. Pomiędzy esencjalizmem a konstruktywizmem. Płeć (kulturowa) w refleksji teoretycznej socjologii - przegląd koncepcji, Studia Humanistyczne AGH 11(2): 13-34.
• Markwitz-Grzyb, N. 2012. Źródła wsparcia dla kobiet w rozwiązywaniu problemów wywołanych klimakterium, Nowiny Lekarskie 81(3): 197-202.
• Marshall, B.L. 2007. Climacteric redux? (Re)medicalizing the male menopause, Men and Masculinities 9(4):509-529.
• McCabe, M.P. & Ricciardelli, L.A. 2004. Body image dissatisfaction among males across the lifespan: a review of the past literature, Journal of Psychosomatic Research 56(6): 675-685.
• Mędraś, M. & Bablok, L. (eds.). 2002. Andropauza. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Minois, G. 1995. Historia starości. Od antyku do renesansu. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen/Wydawnictwo Marabut.
• Modrak, M. 2015. Obraz kobiecej starości w literaturze i sztuce. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Silva Rerum.
• Ostrowska, A. 2010. Polish Women 50+: How do We Age?, Polish Sociological Review 172(4): 411-428.
• Ostrowska, A. (ed.). 2015. Raport Polki 50 plus. Zdrowie i jego zagrożenia. Warszawa: Fundacja MSD dla Zdrowia Kobiet, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Retrieved from: http://fzk.org.pl/pdf/RAPORTPolki 50plus fin web.pdf [access 30.06.2018].
• Peters, A. & Liefbroer, A.C. 1997. Beyond marital status: partner history and well-being in old age, Journal of Marriage and Family 59(3): 687-699.
• Pike, K.L. 1967. Language in a Relation to Unified Theory of the Structure of Human Behavior. Hague, Paris: Mouton & CO.
• Posłuszna, J. (ed.). 2017. Starość kobiet w biegu życia. Konteksty psychologiczne, literackie i kulturowe. Kraków: Wydawnictwo Aureus.
• Prawda, M. 1989. Biograficzne odtwarzanie rzeczywistości (o koncepcji badań biograficznych Fritza Schützego), Studia Socjologiczne 115(4): 81-98.
• Rakoczy, M. 2015. Współczesna rola dziadka w rodzinie - starszy mężczyzna opiekunem dziecka, in: W. Kowalik & A. Pawlina (eds.), Nowe zjawiska i procesy w badaniach nad polskimi kulturami starości. Kraków: Wydawnictwa AGH, pp. 141-156.
• Robins, R.W., Trzesniewski, K.H., Tracy, J.L., Gosling, S.D., Potter, J. 2002. Global self-esteem across the lifespan, Psychology and Aging 17(3): 423-434.
• Rogala, D. & Dombrowska-Pali, A. 2018. Wiek jako determinanta oceny poziomu jakości życia i występowania objawów zaburzeń lękowych i depresyjnych u pacjentek z chorobą nowotworową narządów płciowych, Gerontologia Polska 26: 91-99.
• Rokuszewska-Pawełek, A. 2002. Chaos i przymus. Trajektorie wojenne Polaków - analiza biograficzna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Rosenthal, G. 2012. Badania biograficzne, in: K. Kaźmierska (ed.), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, pp. 279-308.
• Rowland, D.T. 2009. Global Population Aging: History and Prospects, in: P. Uhlenberg (ed.), International Handbook of Population Aging. Springer, pp. 37-67.
• Schütze, F. 2012. Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne, in: K. Kaźmierska (ed.), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, pp. 141-278.
• Siuta, M. 2011. Mężczyzna 50+. Dojrzały ojciec? Młody dziadek? Rola społeczna w kontekście pułapki socjalizacyjnej. Próba spojrzenia na wybrane wymiary tożsamości, in: E. Górnikowska-Zwolak &M. Wójcik (eds.), Soma i psyche w edukacji dojrzałych wiekiem kobiet i mężczyzn. Mysłowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna, pp. 235-266.
• Skibińska, E. 2006. Mikroświaty kobiet. Relacje autobiograficzne. Warszawa, Radom: Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji.
• Słowińska, S. 2021. Aktywność kulturalna i edukacyjna starszych mężczyzn - obszar nierozpoznany?, Dyskursy Młodych Andragogów 22: 61-83.
• Sojka, A. & Łyszkowska, E. 2005. Wizerunek starszje kobiety w telewizji na przykładzie reklamy i zachowań telewizyjnych, in: E. Zierkiewicz & A. Łysak (ed.), Starsze kobiety w kulturze i społeczeństwie. Wrocław: MarMar, pp. 177-186.
• Solak, M. 2011. Odmładzanie starości, czyli portret starej kobiety w reklamie telewizyjnej i prasowej, in: J. Skrzypaszek & M. Chorobik (eds.), Przestrzenie seniorów. Codzienne oblicza i medialne kreacje starości. Kraków: Wydawnictwa AGH, pp. 45-52.
• Szarota, Z. 2010. Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Szarota, Z. 2013. Społeczno-demograficzne aspekty starzenia się społeczeństwa, in: R.J. Kijak & Z. Szarota, Starość. Między diagnozą a działaniem. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, pp. 6-22.
• Świątek-Młynarska, P. 2019. Problemy etyczne w relacji badacza z osobami badanymi (na przykładzie badań biograficznych z osobami starymi), Przegląd Socjologii Jakościowej 15(4): 204-223.
• Świątek-Młynarska, P. 2019a. Wyzwania w prowadzeniu badań społecznych z osobami starszymi - wybrane zagadnienia na przykładzie badań biograficznych, Gerontologia Polska 27(4): 316-323.
• Thomas, W.I. & Znaniecki, F. 1976. Chłop polski w Europie i Ameryce. Vol. 1-5. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Titkow, A. (ed.). 2003. Szklany sufit. Bariery i ograniczenia karier kobiet. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Titkow, A. 2007. Tożsamość polskich kobiet. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Titkow, A., Duch-Krzysztoszek, D., Budrowska, B. 2004. Nieodpłatana praca kobiet: mity, realia, perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Tobiasz-Adamczyk, B. 2010. Wybrane elementy stanu zdrowia starszych kobiet, in: K. Slany, B. Kowalska, M. Ślusarczyk (eds.), Kalejdoskop genderowy. W drodze do poznania płci społeczno-kulturowej w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, pp. 179-200.
• Tobiasz-Adamczyk, B., Zawisza, K., Rolska, P., Florek, M., Hodorowicz-Zaniewska, D. 2016. Trajektorie jakości życia w zależności od wieku kobiet leczonych z powodu raka piersi, Gerontologia Polska 24(3): 192-206.
• Urbaniak-Zając, D. 2017. Budowanie typów jako droga generowania teorii - wybrane rozwiązania, Teraźniejszość - Człowiek - Edukacja 78(2): 115-127.
• Walaszek, K., Tomala, B., Kowalska, I., Rej-Kietla, A. 2017. Andropauza i proces starzenia się a jakość życia mężczyzn po 50. roku życia, Forum Medycyny Rodzinnej 11(5): 209-215.
• Walęciuk-Dejneka, B. (ed.). 2016. Oblicza kobiecej starości. Literatura i historia. Kraków: Wydawnictwo Aureus.
• Zierkiewicz, E., Łysak, A. (ed). 2005. Starsze kobiety w kulturze i społeczeństwie. Wrocław: Wydawnictwo MarMar.
• Zierkiewicz, E., Łysak, A. (ed.). 2006. Trzeci wiek drugiej płci. Starsze kobiety jako podmiot aktywności społecznej i kulturowej. Wrocław: MarMar.
• Znaniecki, F. 1931. Miasto w świadomości jego obywateli. Z badań Polskiego Instytutu Socjologicznego nad miastem Poznaniem. Poznań: Wydawnictwo Polskiego Instytutu Socjologicznego.
• Zych, A. 2007. Czynniki płci i rodzaju a wielowymiarowość starzenia się i starości, in: S. Rogal (ed.), Wybrane problemy procesu starzenia się człowieka. Opole: Wydawnictwo WSZiA w Opolu, pp. 145-157.

Identyfikatory

DOI

10.26412/psr220.07