Jedność w różnorodności a regulacje państw Unii Europejskiej dotyczące praw osób LGBT

• Autorzy: Katarzyna Zawadzka

Warianty tytułu

Unity in Diversity and the EU Member States' Regulations on the Rights of the LGBT People

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie różnic dotyczących regulacji praw osób LGBT w państwach należących do Unii Europejskiej. Dokonano porównania ewolucji przepisów prawnych w poszczególnych państwach członkowskich. W rozważaniach ujęte zostały także daty przystąpienia danego państwa do Wspólnoty Europejskiej/Unii Europejskiej oraz regulacji podjętych wobec społeczności LGBT. Kwestie te należy uznać za istotne, biorąc pod uwagę kryteria kopenhaskie, które dane państwo musiało spełnić, przystępując do UE. W badaniu zadano pytanie, czy i w jakim tempie regulacje dotyczące związków partnerskich korespondowały w poszczególnych państwach z wprowadzeniem pozostałych postulatów dotyczących społeczności LGBT. Zwrócono uwagę m.in. na wątek związany z datami przystąpienia państw członkowskich do Unii Europejskiej. W kontekście dyskursu społeczno-politycznego w Polsce, dotyczącego konsekwencji takich regulacji, przeanalizowano regulacje w państwach, które razem z Polską wstąpiły do UE w 2004 roku. Główną hipotezą jest, że przyjęcie regulacji dotyczących małżeństw jednopłciowych w UE nie jest koniecznym następstwem wcześniejszego zalegalizowania jednopłciowych związków partnerskich. Wprowadzeniem do analizy jest przedstawienie kryteriów kopenhaskich, czyli wytycznych otwierających drogę do wstąpienia w struktury Unii Europejskiej, a także międzynarodowych postulatów społeczności LGBT. Biorąc pod uwagę dynamikę wprowadzanych regulacji w Europie i na świecie oraz jednocześnie, traktowanie ich w Polsce nadal w kategoriach kontrowersyjnych, wybrano te najczęściej dyskutowane wątki. Należą do nich jednopłciowe związki partnerskie i małżeństwa oraz adopcja dzieci przez pary homoseksualne.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this article is to analyse the differences in the regulation of LGBT rights in the Member States of the European Union. The evolution of legal provisions in individual Member States is compared. The considerations also include the date of accession to the European Community / European Union and the regulations adopted by states for the LGBT community. These issues should be considered as important, taking into account the Copenhagen criteria that a given country has to meet when joining the EU. The question was asked in this research is whether and at what pace the regulations on same-sex partnerships corresponded in individual countries with the introduction of other postulates concerning the LGBT community. Attention was paid to the issue related to the date of accession of the Member States to the European Union. In the context of the sensitive social and political discourse in Poland regarding the consequences of such regulations, the regulations in the countries that joined the EU in 2004 with Poland were analysed. The main hypothesis is that the adoption of same-sex marriage regulations in the EU is not a necessary consequence of previously legalising same-sex partnerships. The introduction to the analysis is the presentation of the Copenhagen criteria, i.e., the guidelines that open the way to joining the structures of the European Union, as well as the international postulates of the LGBT community. Considering the dynamics of introduced regulations in Europe and in the world, and at the same time, treating them in Poland in controversial categories, the most discussed topics were selected. These topics include same-sex partnerships and marriage, and the adoption of children by same-sex couples.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Osoby LGBT; Małżeństwo

EN

LGBT people; Marriage

• Czasopismo: Przegląd Europejski
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 2
• Strony: 41--58

Twórcy

autor

Katarzyna Zawadzka

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• ABRAMOWICZ Marta, BRATKIEWICZ Agnieszka (2005), Jestem gejem. Jestem lesbijką. Komu mogę o tym powiedzieć?, Warszawa.
• ARROYO Christopher (2017), Kant's Ethics and The Same-Sex Marriage Debate - An Introduction, Springer, Providence.
• BADGETT Lee M. V. (2009), When gay people get married, New York University Press.
• BARCIK Jacek (2018), Wielopoziomowy konstytucjonalizm Unii Europejskiej a stosowanie praw podstawowych, "Przegląd Europejski", nr 2, DOI: 10.5604/01.3001.0013.0789
• CZARNECKI Greg (2008), Sytuacja osób LGBT w Polsce. Raport z analizy sytuacji społecznej, w: Polski Raport Social Watch 2008. Czas na prawa, Warszawa.
• DE FILIPPIS Joseph N., YARBROUGH Michael W., JONES Angela (2018), Queer activism after marriage equality, Routledge.
• DIGOIX Marie (2020), Same-Sex Families and Legal Recognition in Europe, "European Studies of Population", nr 24.
• DYREKTYWA Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, Dz. U. UE L 303, 02.12.2000.
• EUROBAROMETER (2019), Dyskryminacja w Unii Europejskiej, https://europa.eu/eurobarometer/ surveys/detail/2251 (11.12.2021).
• EUROPEAN UNION AGENCY FOR FUNDAMENTAL RIGHTS (2016), Professionally speaking: chal- lenges to achieving equality for LGBT people. Research Report, Luxembourg.
• GEORGE Marie-Amelie (2021), Expanding LGBT, "Florida Law Review", vol. 73, issue 2.
• GIBBS Graham (2011), Analizowanie danych jakościowych, Warszawa.
• GOSK Patrycja (2021), Parlament Europejski jest za uznaniem w całej UE małżeństw jednopłciowych i związków partnerskich, "Euractiv", https://www.euractiv.pl/section/instytucje-ue/news/ parlament-europejski-opowiada-sie-zaznaniem-w-calej-ue-malzenstw-jednoplciowych-i- zwiazkow-partnerskich/ (14.09.2021).
• GUASTI Petra (2021), Same Same, but Different: Domestic Conditions of Illiberal Backlash Against Universal Rights in the Czech Republic and Slovakia, in: A. Lorenz, L.H. Anders (eds), Illiberal Trends and Anti-EU Politics in East Central Europe, Palgrave MacMillan.
• HALL Dorota (2020), Postawy wobec gejów i lesbijek - Polska w kontekście europejskim, w: P.B. Sztabiński, D. Przybysz, F. Sztabiński (red.), Polska-Europa. Wyniki Europejskiego Sondażu Społecznego 2002-2018/19, Warszawa.
• HAŃDEREK Joanna, ZAWADZKA Katarzyna (2022), Idea równości dla społeczności LGBT w kontekście praw człowieka, "Analiza i Egzystencja", nr 57. DOI: 10.18276/aie.2022.57-05
• HORBACZEWSKI Robert (2021), Małopolska powołuje pełnomocnika i radę ds. równego traktowania, inne województwa trwają przy uchwałach anty LGBT, https://www.prawo.pl/samorzad/uchwaly- -anty-lgbt-a-unijne-dotacje,510093.html (15.09.2021).
• JABŁOŃSKA Zofia (2011), Sytuacja prawna osób LGBT na rynku pracy - implementacja standardów unijnych do polskiego systemu prawa z uwzględnieniem przepisów Ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów UE w zakresie równego traktowania, w: K. Śmiszek (red.), Dyskryminacja ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową w zatrudnieniu, Warszawa.
• JACKIEWICZ Andrzej (2003), Problematyka praw człowieka w świetle Karty Praw Podstawowych w aspekcie integracji Polski z Unią Europejską, Warszawa.
• KAIEN Do (2015), Sejm nie rozpatrzy ustawy o związkach partnerskich. "To wyzwanie na przyszłą kadencję", http://www.tvp.info/21095488/sejm-nie-rozpatrzy-ustawy-o-zwiazkach-partnerskich- to-wyzwanie-na-przyszla-kadencje (04.08.2015).
• KARTA PRAW PODSTAWOWYCH Unii Europejskiej. Tekst z objaśnieniami Sekretariatu Konwencji (2002), wprow. i tłum. Marek A. Nowicki, Kraków.
• KARTA PRAW PODSTAWOWYCH Unii Europejskiej (2016), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/ PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:12016P/TXT&from=DE, Dz. U. UE C 202, 07.06.2016.
• KOLLMAN Kelly (2016), Pioneering marriage for same-sex couples in the Netherlands, "Journal of European Public Policy", vol. 24(1), DOI: 10.1080/13501763.2016.1147057
• KOLLMAN Kelly, WAITES Matthew (2009), The global politics of lesbian, gay, bisexual, and transgender human rights: an introduction, "Contemporary Politics", vol. 15(1), DOI: 10.1080/13569770802674188
• KOMISJA EUROPEJSKA (2020), Unia równości: Strategia na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020- 2025, https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/lgbtiq_factsheet_2020-2025_pl.pdf (12.12.2021).
• KRYTERIA PRZYSTĄPIENIA (kryteria kopenhaskie) (WWW), https://eur-lex.europa.eu/summary/ glossary/accession_criteria_copenhague.html?locale=pl (11.12.2021).
• KRZYSZTOSZEK Aleksandra (2021), ILGA-Europe: Sytuacja osób LGBTI w Polsce najgorsza w UE, "Euractiv", https://www.euractiv.pl/section/praca-i-polityka-spoleczna/news/ilga-europ-lgbti -polska-ue-prawa-rownosc/ (17.05.2021).
• KURC Mariusz (2012), Jak ja to wyjaśnię dzieciom?, "Replika", nr 37.
• LEE Man Yee K (2010), Equality, Dignity, And Same-Sex Marriage. A Rights Disagreement in Democratic Societies, Leiden, Boston.
• LIDERZY KRAJÓW UE w obronie LGBTI. Podpisu Morawieckiego nie ma (2021), "Rzeczpospolita", https:// www.rp.pl/swiat/art69221-liderzy-krajow-ue-w-obronie-lgbti-podpisu-morawieckiego-nie-ma (24.06.2021).
• LUND-ANDERSEN Ingrid (2012), The Nordic countries: Same direction-different speeds. in: K. Boele- Woelki, A. Fuchs (eds.), Legal recognition of same-sex relationships in Europe. National, Cross- Border and European Perspectives, Cambridge-Antwerp-Portland.
• ŁOTWA NIEPRZYJAZNA homoseksualistom (2016), "Euractiv", https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/lotwa-nieprzyjazna-homoseksualistom/ (11.05.2016).
• MERIN Yuval (2010), Equality for Same-Sex Couples. The Legal Recognition of Gay Partnerships in Europe and The United States, Chicago, London.
• MEZEY Suzan G. (2017), Beyond Marriage: Continuing Battles for LGBT Rights, New York, London.
• MIZIELIŃSKA Joanna, ABRAMOWICZ Marta, STASIŃSKA Agata (2014), Rodziny z wyboru w Polsce. Życie rodzinne osób nieheteroseksualnych, Warszawa.
• MOTTO UE (WWW), https://europa.eu/european-union/about-eu/symbols/motto_pl (06.07.2021).
• PARLAMENT EUROPEJSKI (2019), Europa "wielu prędkości": wyzwanie dla procesu integracji, Biuletyn, sesja plenarna 14-17 stycznia 2019 (Strasburg), https://www.europarl.europa.eu/news/ pl/agenda/briefing/2019-01-14/8/europa-wielu-predkosci-wyzwanie-dla-procesu-integracji (10.01.2019).
• PARLAMENT EUROPEJSKI PRZYJĄŁ rezolucję - cała UE jest strefą wolności dla osób LGBTIQ (2021), https://kph.org.pl/parlament-europejski-przyjal-rezolucje-cala-ue-jest-strefa-wolnosci-dla-osob-lgbtiq/ (11.03.2021).
• POGODZIŃSKA Patrycja (2010), Instytucjonalne rozwiązania prawne w zakresie regulacji związków jednopłciowych w Europie, w: M. Zima (red.), Tęczowe rodziny w Polsce. Prawo a rodziny gejowsko--lesbijskie. Raport 2009, Warszawa.
• POSTĘPOWANIE W SPRAWIE UCHYBIENIA zobowiązaniom państwa członkowskiego (WWW), https://ec.europa.eu/info/law/law-making-process/applying-eu-law/infringement-procedu- re_pl (12.12.2021).
• SCHUSTER Alexander, CHAIMBAULT Matthieu, CZARNECKI Greg, LIZE Jacques, PALONI Fabrizio, PLATOVAS Eduardas (red.) (2011), Zmierzając we właściwym kierunku. Przewodnik po prawach osób LGBT w Polsce i Europie - 2011, Warszawa.
• SEWASTIANOWICZ Monika (2021), Polska musi wytłumaczyć się ze "stref wolnych od LGBT", https:// www.prawo.pl/samorzad/strefy-wolne-od-lgbt-interwencja-komisji-europejskiej,509521.html (16.07.2021).
• SOBCZAK Krzysztof (2021), Parlament Europejski chce presji na Polskę i Węgry w sprawie praw osób LGBT, https://www.prawo.pl/prawo/prawa-osob-lbgt-parlament-europejski-chce-presji-na- polske-i,510605.html (14.09.2021).
• SOBECKI Hubert (2021), Ocena wyzwań życia codziennego rodzin osób LGBT+. Raport z badań, Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza, Warszawa.
• SONDEL-MACIEJEWSKA Karolina (2018), Zawieranie przez obywateli polskich jednopłciowych związków małżeńskich i partnerskich za granicą. A ich skutki na terenie RP, w: Piotr Cybula (red.), Prawne aspekty podróży i turystyki - historia i współczesność. Prace poświęcone pamięci profesora Janusza Sondla, Kraków.
• STONE Linda (2012), Pokrewieństwo i płeć kulturowa, Kraków.
• SWAN Wallace (2015), Gay, Lesbian, Bisexual, and Transgender Civil Rights. A Public Policy Agenda for Uniting a Divided America, CRC Press.
• SZWAJCARIA ZA LEGALIZACJĄ małżeństw jednopłciowych i adopcją przez nich dzieci (2021), https://noizz.pl/lgbt/referendum-ws-malzenstw-jednoplciowych-i-adopcji-dzieci/v87fj83 (26.09.2021).
• ŚMISZEK Krzysztof, SZCZEPŁOCKI Przemysław (2012), Ochrona prawna LGBT nadal niewystarczająca, w: Mirosława Makuchowska, Michał Pawlęga (red.), Sytuacja społeczna osób LGBT. Raport za lata 2010 i 2011, Warszawa.
• TOMALSKI Przemysław (2010), Pary jednopłciowe: zakładanie rodzin, rodzicielstwo i rozwój dzieci, w: Tęczowe rodziny w Polsce. Prawo a rodziny gejowsko-lesbijskie. Raport 2009, Warszawa.
• TOMASIK Krzysztof (2012), Gejerel. Mniejszości seksualne w PRL-u, Warszawa.
• TOMCZAK Łukasz (2012), Problem legalizacji związków partnerskich osób tej samej płci w kampanii wyborczej 2011 roku, w: A. Turska-Kawa, Z. Widera, W. Wojtasik (red.), Preferencje polityczne. Postawy - identyfikacje - zachowania, Katowice.
• TOSIEK Piotr (2017), Polska wizja "rekonstrukcji" Unii Europejskiej: nowy model integracji zróżnicowanej? "Przegląd Europejski", nr 3 (45). DOI: 10.31338/1641-2478pe.3.17.2
• USTAWA (2010/1700) z 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania, 2010, nr 254, poz. 1700.
• VERSECK Keno (2021), Rumunia podąża śladem Orbana?, "Deutsche Welle", https://www.dw.com/ pl/rumunia-pod%C4%85%C5%BCa-%C5%9Bladem-orbana/a-58823880 (11.08.2021).
• WEEKS Jeffrey, HEAPHY Brian, DONOVAN Catherine (2001), Same sex intimacies: Families of choice and other life experiments, London - New York.
• WERNIO Maciej (2021), Chile zalegalizowało małżeństwa jednopłciowe z prawem do adopcji dzieci, https://noizz.pl/lgbt/chile-zalegalizowalo-malzenstwa-jednoplciowe-z-prawem-do-adopcji- dzieci/kkv1d3e (8.12.2021).
• WINTER Bronwyn, FOREST Maxime, SENAC Rejane (eds) (2018), Global Perspectives on Same-Sex Marriage: A Neo-Institutional Approach, Palgrave Macmillan.
• WITKOWSKA Marta (2015), The state of democracy in the European Union in scenarios: federation, empire and Europe à la carte, "Przegląd Europejski", nr 4. DOI: 10.31338/1641-2478pe.4.15.5
• WOLSKA Anna (2021), Litwa: Projekt ustawy legalizującej związki jednopłciowe trafił do parlamentu, "Eurativ", https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/litwa-projekt-ustawy-legalizujacej-zwiazki- jednoplciowe-trafil-do-parlamentu/ (21.05.2021).
• ZAREJESTROWANE ZWIĄZKI PARTNERSKIE (WWW), https://europa.eu/youreurope/citizens/family/couple/registered-partners/index_pl.htm (21.11.2021).

Identyfikatory

DOI

10.31338/1641-2478pe.2.22.3