A unique type of industrial railway - the sand railways of southern Poland

• Autorzy: Robert Krzysztofik , Weronika Dragan , Krzysztof Soida
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Since the mid-twentieth century, the Polish rail network has been experiencing a systematic decline of its lines and this includes railway lines serving only freight services. One of the most striking examples of freight transport is the sand railways in southern Poland. This world-unique system for transporting backfill sand used in hard coal mining was one of the most spectacular types of specialized rail transport. The general crisis of railways in Poland, the restructuring of the hard coal mining industry and changes in the technology for securing the underground parts of mines, have all resulted in a sharp decline in the role of sand railways as the carrier of backfill sand. The infrastructure system, as well as the companies involved in the exploitation of sand and its transport, have had to face the fundamental question about their future. This article indicates the essence of these challenges in the context of the role of sand railways in the freight rail system in general. The function of sand railways in the rail transport system has been recognized in relation to their specific unique features that have constituted important elements of their functional and spatial existence. (original abstract)

Słowa kluczowe

EN

Railway transport; Infrastructure; Hard bituminous coal mining; Industrial district

PL

Transport kolejowy; Infrastruktura; Górnictwo węgla kamiennego; Okręg przemysłowy

• Czasopismo: Environmental & Socio-economic Studies
• Rocznik: 2022
• Tom: 10
• Numer: nr 4
• Strony: 1--11

Twórcy

autor

Robert Krzysztofik

• University of Silesia in Katowice, Sosnowiec, Poland

autor

Weronika Dragan

• University of Silesia in Katowice, Sosnowiec, Poland

autor

Krzysztof Soida

• PKP CARGO S.A., Katowice, Poland

Bibliografia

• Barnes T.J., Christophers B. 2018. Economic Geography: A Critical Introduction. John Willey & Sons Litd, Oxford.
• Barnes T.J., Peck J., Sheppard E.S. 2012. The Wiley-Blackwell companion to economic geography. Wiley, Chichester-Malden.10.1002/9781118384497 Search in Google Scholar
• Bence S. 2012. The Role of Railway, as a Heritage of Industrial History, in Tourism, with Conclusion on Quality of Life. "Journal of Tourism Challenges and Trends", 5, 2: 85-102. Search in Google Scholar
• Bešinović N. 2020. Resilience in railway transport systems: a literature review and research agenda. "Transport Reviews", 40, 4: 457-478. Search in Google Scholar
• Bhati A., Pryce J., Chaiechi T. 2014. Industrial railway heritage trains: the evolution of a heritage tourism genre and its attributes. "Journal of Heritage Tourism", 9, 4: 114-133. Search in Google Scholar
• Cano Sanchiz J.M. 2013. Railways and Mining: The Role of the Train in the Exploitation of the Cerro Muriano Mine (Córdoba, Spain). "Industrial Archaeology Review", 35, 2: 128-148. Search in Google Scholar
• Ciechański A. 2003a. Koleje piaskowe." Przegląd Komunikacyjny", 42, 11: 19-22. Search in Google Scholar
• Ciechański A. 2003b. Koleje przemysłowe na Górnym Śląsku jako nowe zarządy kolejowe. "Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG", 9: 211-250. Search in Google Scholar
• Ciechański A. 2004. Regres kolei przemysłowych w Polsce i jego przejawy. "Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG", 10: 259-280. Search in Google Scholar
• Ciechański A. 2013. Rozwój i regres sieci kolei przemysłowych w Polsce w latach 1881-2010. IGiPZ PAN, Warszawa. Search in Google Scholar
• Ciechański A. 2018. Koleje normalnotorowe jako składnik transportu międzyzakładowego w polskim górnictwie. "Technika Transportu Szynowego", 1-2: 29-36. Search in Google Scholar
• Coulls A. 1999. Railways as World Heritage Sites. ICOMOS, Paris. Search in Google Scholar
• Dragan W. 2017. Perspektywy przekształceń funkcji obiektów i terenów pokolejowych jako szansy rozwoju dawnych ośrodków kolejowych na przykładzie Nowych Skalmierzyc i Sosnowca Maczek. "Biuletyn KPZK PAN", 266: 105-124. Search in Google Scholar
• Dulias R. 2004. Rekultywacja piaskowni na obszarze Wyżyny Śląskiej." Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych", 35: 13-21. Search in Google Scholar
• Dulias R. 2010. Landscape planning in areas of sand extraction in the Silesian Upland, Poland. "Landscape and Urban Planning", 95, 3: 91-104. Search in Google Scholar
• Dulias R. 2013. Denudacja antropogeniczna na obszarach górniczych na przykładzie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice. Search in Google Scholar
• Dulias R., Hibszer A. 2004. Województwo śląskie. Przyroda. Gospodarka, Dziedzictwo kulturowe. Wydawnictwo 'Kubajak', Krzeszowice. Search in Google Scholar
• Dziadek S. 1991. Systemy transportowe ośrodków zurbanizowanych. PWN, Warszawa. Search in Google Scholar
• Edwords J.A., Llurdés i Coit J.C. 1996. Mines and quarries: Industrial heritage tourism. "Annals of Tourism Research", 23, 2: 341-363. Search in Google Scholar
• Enflo K., Alvarez-Palau E., Marti-Henneberg J. 2018. Transportation and regional inequality: the impact of railways in the Nordic countries, 1860e1960. "Journal of Historical Geography", 62: 51-70. Search in Google Scholar
• Falkowski M., Pytel M. 2014. Analiza geopolityczna aktualnego stanu sieci kolejowej w Polsce. "Przegląd Geopolityczny", 9: 71-95. Search in Google Scholar
• Glapa W., Korzeniowski J.I. 2005. Mały leksykon górnictwa odkrywkowego. Wydawnictwa i Szkolenia Górnicze Burnat & Korzeniowski, Wrocław. Search in Google Scholar
• Górniak J., Staszkiewicz D., Głowacz W., Brandys I. 2019. Kolej w Jaworznie słowem i fotografią. Eurosprinter, Rybnik. Search in Google Scholar
• Granda K. 2021. Ruda Śląska - dzieje transport szynowego. T. 1. Eurosprinter, Rybnik. Search in Google Scholar
• Hall D.R. 1999. Conceptualising tourism transport: inequality and externality issues. "Journal of Transport Geography", 7, 3: 181-188. Search in Google Scholar
• Howkins T.J. 1996. Railway geography and the demarcation of Poland's borders 1918-1930. "Journal of Transport Geography", 4, 4: 287-299. Search in Google Scholar
• http://rowerowekatowice.org/velostrada-w-katowicachpierwszy-krok-zrobiony/ (access: 20.02.2022). Search in Google Scholar
• https://www.atlaskolejowy.net/ (access: 20.02.2022). Search in Google Scholar
• https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/katowice-przejely-grunty-po-kolei-piaskowej-jej-miejsce-zajmie-droga-rowerowa-69017.html (access: 20.02.2022) Search in Google Scholar
• Jerczyński M., Koziarski S. 1992. 150 lat kolei na Śląsku. Instytut Śląski, Opole - Wrocław. Search in Google Scholar
• Jurkowski W., Smolarski M. 2017. Proteza koniecpolska jako stymulanta rozwoju transportu kolejowego." Przegląd Komunikacyjny", 4: 20-24. Search in Google Scholar
• Keller D. (ed.) 2012. Dzieje kolei w Polsce. Eurosprinter-Muzeum w Rybniku, Rybnik. Search in Google Scholar
• Keller D. 2021. Polish State Railways in 1945-1989 - A Research Contribution. "Studia Historiae Oeconomicae", 39: 216-249. Search in Google Scholar
• Korzeniowski J.I. 2010. Górnictwo odkrywkowe. Ruch zakładów eksploatujących złoża kopalin. Wydawnictwo Wikibest, Poznań. Search in Google Scholar
• Koziarski S. 1989, Koleje piaskowe i górnicze w województwie katowickim. "Przegląd Komunikacyjny", 2: 36-39. Search in Google Scholar
• Koziarski S. 1989. Sieć kolejowa w aglomeracjach miejskoprzemysłowych makroregionu południowego. Instytut Śląski, Opole. Search in Google Scholar
• Koziarski S. 1990. Rozwój sieci kolejowej na Śląsku. Instytut Śląski, Opole. Search in Google Scholar
• Koziarski S. 1993. Sieć kolejowa Polski w latach 1918-1992. Instytut Śląski, Opole. Search in Google Scholar
• Koziarski S. 2009. Transport na Śląsku. Instytut Śląski, Opole. Search in Google Scholar
• Koziarski S. 2010. Przekształcenia infrastruktury transportowej w Polsce. Uniwersytet Opolski, Opole. Search in Google Scholar
• Krejčí T., Dostál I., Havlíček M., Martinát S. 2016. Exploring the hidden potential of sugar beet industry brownfields (case study of the Czech Republic). "Transportation Research Part D: Transport and Environment", 46: 284-297. Search in Google Scholar
• Krzysztofik R., Dulias R., Kantor-Pietraga I., Spórna T., Dragan W. 2020. Paths of urban planning in a post-mining area. A case study of a former sandpit in southern "Poland. Land Use Policy", 99, 104801. Search in Google Scholar
• Leyshon A., Lee R., McDowell L. Sunley, P. (eds) 2011. The Sage Handbook of Economic Geography. Sage, London.10.4135/9781446201114 Search in Google Scholar
• Lijewski T. 1959. Rozwój sieci kolejowej Polski. Dokumentacja Geograficzna, 5. Instytut Geografii PAN, Warszawa. Search in Google Scholar
• Lijewski T. 1986. Geografia transportu Polski. PWE, Warszawa. Search in Google Scholar
• Madrjas J. 2020. Metropolia GZM zgłosiła do Kolej Plus 15 projektów za 1,7 mld zł, Rynek Kolejowy. Available on https://www.rynek-kolejowy.pl/mobile/metropoliagzm-zglosila-do-kolej-plus-15-projektow-za-17-mld-zl-98343.html (access: 15.02.2022). Search in Google Scholar
• Malczewski M. 2001. Koleje przemysłowe Górnego Śląska. Świat Kolei, 6: 27-29. Search in Google Scholar
• Olender M., Wdaniec J., Matyasik G., Maślisz T., Spyra W., Chorąży J., Noworyta M., Wyparło H., Łysoń J., Lekston A., Matyjasik P. 2004. 50 Lat Kopalni Piasku "Szczakowa" S.A. Kopalnia Piasku "Szczakowa" S.A. w Jaworznie, Jaworzno. Search in Google Scholar
• Pełka-Gościniak J. 2014. Environmental aspects of relief transformation (Silesian Upland, Southern Poland)." Environmental & Socio-economic Studies", 2, 4: 13-20. Search in Google Scholar
• Pietrzak K., Pietrzak O., Montwiłł A. 2021. Light Freight Railway (LFR) as an innovative solution for Sustainable Urban Freight Transport." Sustainable Cities and Society", 66: 102663. Search in Google Scholar
• Plan rozwoju kolei w województwie śląskim. Dokument wdrożeniowy do Strategii Rozwoju Systemu Transportu Województwa Śląskiego, 2016. Zarząd Województwa Śląskiego, Katowice. Search in Google Scholar
• Rola Przedsiębiorstwa Materiałów Podsadzkowych Przemysłu Węglowego w polskim górnictwie węgla kamiennego w zakresie stosowania podsadzki płynnej. 1970. Przedsiębiorstwo Materiałów Podsadzkowych Przemysłu Węglowego, Katowice. Search in Google Scholar
• Rosa G. 2018. Narrow-gauge railway as a tourist attraction illustrated by the example of Zachodniopomorskie voivodeship." Ekonomiczne Problemy Turystyki", 3, 43: 105-114. Search in Google Scholar
• Rusak R. 2001. Koleje przemysłowe na Górnym Śląsku. "Technika Transportu Szynowego", 8, 10: 15-21. Search in Google Scholar
• Rusak R. 2003. Koleje piaskowe po dwóch latach działalności." Technika Transportu Szynowego", 10: 35-41. Search in Google Scholar
• Sitarz M., Bużałek B., Pomykała A., Raczyński J. 2019. Katowicki Węzeł Kolejowy - uwarunkowania historyczne i perspektywy rozwoju TEN-T. "Technika Transportu Szynowego", 12-13: 35-46. Search in Google Scholar
• Soczówka A. 2019. Sieć kolejowa jako wyznacznik krajobrazów historyczno-kulturowych w obszarach przemysłowych." Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego", 41, 1: 167-184. Search in Google Scholar
• Soida K. 1996. Koleje wąskotorowe na Górnym Śląsku od czasów najnowszych do 1990: Dzieje kolei wąskotorowych. T. 1, cz. 1-2, 'Śląsk', Katowice. Search in Google Scholar
• Soida K. 2020. Górnośląskie Koleje Wąskotorowe. T. 2, Eurosprinter, Rybnik. Search in Google Scholar
• Soida K., Furtek M., Roszak T. 2007. Koleje piaskowe. T. 1, Eurosprinter, Katowice. Search in Google Scholar
• Soida K., Karniewski J., Roszak T., Dąbrowski H., Podlejski Z., Szafirski T. 1997. Dzieje Katowickiego Okręgu Kolejowego. Śląska Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych, Katowice. Search in Google Scholar
• Stankiewicz R., Stiasny M. 2014. Atlas linii kolejowych Polski 2014. Eurosprinter, Rybnik. Search in Google Scholar
• Strategia Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 roku, 2019. 2019. Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa. Search in Google Scholar
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Mysłowice, 2021. Urząd Miasta Mysłowice, Mysłowice. Search in Google Scholar
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Sosnowca, 2018. Urząd Miasta Sosnowca, Sosnowiec. Search in Google Scholar
• ---
• Szczygieł Z. (ed.) 1971. Zarys wiadomości z górnictwa odkrywkowego piasku podsadzkowego. Wydawnictwo 'Śląsk', Katowice. Search in Google Scholar Taylor Z. 2007. Rozwój i regres sieci kolejowej w Polsce. PAN. IGiPZ, Warszawa. Search in Google Scholar
• Tillman J.A. 2002. Sustainability of heritage railways: An economic approach. "Japan Railway & Transport Review", 32: 38-45. Search in Google Scholar
• Trammer K. 2019. Ostre cięcie jak niszczono polska kolej. Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa. Search in Google Scholar
• Uchwała nr 618/2018 Rady Miasta Siemianowic Śląskich z dnia 14 czerwca 2018 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu po zlikwidowanej kolei piaskowej położonego w rejonie ulicy Rozwojowej w Siemianowicach Śląskich. Search in Google Scholar
• Wheeler R. 2014. Mining memories in a rural community: Landscape, temporality and place identity. "Journal of Rural Studies", 36: 22-32. Search in Google Scholar
• Załuski D. 2010. Dworce kolejowe: Śródmiejskie przestrzenie podróży. Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.2478/environ-2022-0019