Unijna koncepcja racjonalnych usprawnień dla osób z niepełnosprawnościami

• Autorzy: Justyna Maliszewska-Nienartowicz

Warianty tytułu

EU Approach to Reasonable Accommodation for Persons with Disabilities

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest analiza aktualnie obowiązujących standardów unijnych w zakresie racjonalnych usprawnień, w tym doprecyzowanie ich charakteru, zakresu i rodzajów. Badania w tym obszarze oparto na dwóch hipotezach. Po pierwsze, zarówno przepisy prawne, jak i orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE uznają, że koncepcja racjonalnych usprawnień powinna mieć szeroki, a zarazem elastyczny charakter i stanowi istotny instrument zapewnienia faktycznej równości niepełnosprawnych pracowników. Po drugie mimo obowiązywania unijnych regulacji prawnych odnoszących się do racjonalnych usprawnień, pracodawcy nie zawsze wywiązują się z obowiązku ich wprowadzenia w taki sposób, aby uwzględnić indywidualne potrzeby osób z niepełnosprawnościami. W rezultacie w artykule przedstawiono najpierw unijne ramy prawne obowiązku racjonalnych usprawnień, z uwzględnieniem źródeł prawa pierwotnego i wtórnego oraz ich wzajemnych relacji. Następnie dokonano analizy najistotniejszych rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości UE dotyczących tytułowej koncepcji, w tym wydanych w latach 2021-2022. Ostatnia część artykułu koncentruje się na ocenie charakteru prawnego oraz zakresu racjonalnych usprawnień, a także wskazuje ich najbardziej typowe rodzaje i przykłady. (abstrakt oryginalny)

EN

The article contains the analysis of EU standards for reasonable accommodation and tries to clarify their nature, scope and main types. Two hypotheses have been formulated in the research process. Firstly, both the legal provisions and the case law of the CJEU recognise that the concept of reasonable accommodation should be broad and flexible at the same time and treat it as important instrument for ensuring substantive equality of the workers with disabilities. Secondly, despite EU regulations on reasonable accommodation, employers do not always fulfill their obligation in a way that takes into account the individual needs of the people with disabilities. Consequently, the first part of the article concentrates on the EU legal framework for the obligation of reasonable accommodation, taking into account the sources of primary and secondary law and their mutual relations. Then, the most important decisions of the CJEU concerning this concept are presented, including those given in 2021-2022. The last part of the article focuses on the assessment of the legal nature and scope of reasonable accommodation, as well as identifies their common types and examples. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Pracownicy w organizacji; Osoby niepełnosprawne; Zatrudnienie niepełnosprawnych; Równość pracowników; Prawo WE; Regulacje prawne; Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

EN

Employees in the organization; Disabled people; Disabilities employment activity; Equality of employees; European Community law; Legal regulations; Judgments of the European Court of Justice

• Czasopismo: Praca i Zabezpieczenie Społeczne
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 11
• Strony: 21--29

Twórcy

autor

Justyna Maliszewska-Nienartowicz

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Daly P. & Whelan, D. (2021). Disability in employment equality law: A reappraisal of the reasonable accommodation duty and issues arising in its implementation. Maastricht Journal of European and Comparative Law, 28(6), 744-759, https://doi.org/10.1177/1023263X211035268
• Domańska, M. (2010). Zasada równości (zakaz dyskryminacji). W: A. Wróbel (Red.), Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy (s. 156-200). Wolters Kluwer.
• Hirschberg, M. & Papadopoulos, Ch. (2016). "Reasonable Accommodation" and "Accessibility": Human Rights Instruments Relating to Inclusion and Exclusion in the Labor Market. Societies, 6(1), 3-19, https://doi.org/10.3390/soc6010003
• Howard, E. (2016), Indirect Discrimination, Reasonable Accommodation and Religion. In: D. Cuypers, J. Vrielink (eds), Equal is not enough (s. 73-91). Intersentia.
• Lord, J. E. & Brown, R. (2011). The Role of Reasonable Accommodation in Securing Substantive Equality for Persons with Disabilities: The UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities. In: M. H. Rioux, L. A. Basser, M. Jones (red.) Critical Perspectives on Human Rights and Disability Law (273-307). Martinus Nijhoff Publishers.
• Maliszewska-Nienartowicz, J. (2013). Discrimination based on disability: comment on HK Danmark v. Dansk almennyttigt Boligselskab and Dansk Arbejdsgiverforening (cases C-335/11 and C-337/11). Polish Review of International and European Law, 2(4), 75-93. https://doi.org/ 10.21697/priel.2013.2.4.03
• Maliszewska-Nienartowicz, J. (2020). Niepełnosprawność. W: J. Maliszewska-Nienartowicz, A. Wróbel (Red.), Prawo antydyskryminacyjne. System prawa Unii Europejskiej, tom 6 (s. 384-413), C.H.Beck.
• Maliszewska-Nienartowicz, J. (2021). Bezpośredni skutek ogólnej zasady niedyskryminacji w sporach dotyczących dziedzin objętych prawem Unii Europejskiej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3, 35-46, https://doi.org/10.14746/rpeis.2021.83.3.3
• Poposka, Z. (2016). Idea behind Reasonable Accommodation as a Way Forward to Achieving Equality. Balkan Social Science Review, 7, 7-31, https://js.ugd.edu.mk/index.php/BSSR/article/view/1486
• Roig de Asís, R. (2016). Reasonableness in the concept of reasonable accommodation. The Age of Human Rights Journal, 6, 42-59, https://doi.org/10.17561/tahrj.v0i6.2929
• Śledzińska-Simon, A. Brak wprowadzenia racjonalnych usprawnień jako forma dyskryminacji osób niepełnosprawnych. https://docplayer.pl/322266- Brak-wprowadzenia-racjonalnych-usprawnien-jako-forma-dyskryminacji-osob-niepelnosprawnych-dr-anna-sledzinska-simon.html (pobrano20.07.2022).
• Waddington, L. & Broderick, A. (2016). Disability law and reasonable accommodation beyond employment. A legal analysis of the situation in EU Member States, Luxembourg: Publications Office of the European Union, http://doi.org/10.2838/15305
• Waddington, L. B. (2013). Equal to the Task? Re-Examining EU Equality Law in Light of the United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities. In: L. B. Waddington, E. Quinn, & E. Flynn (eds.), European Yearbook of Disability Law, 4, 169-200. Intersentia.
• Waddington, L. & Broderick, A. (2018). Combatting disability discrimination and realising equality: A comparison of the UN CRPD and EU equality and non-discrimination law, Luxembourg: Publications Office of the European Union, https://doi.org/10.2838/208695
• Wujczyk, M. (2016). Obowiązek pracodawcy zapewnienia niezbędnych racjonalnych usprawnień dla pracownika niepełnosprawnego. W: M. Borski (Red.) Bariery w otoczeniu osób z niepełnosprawnościami Zagadnienia wybrane (s. 17-32), Oficyna Wydawnicza Humanitas.

Identyfikatory

DOI

10.33226/0032-6186.2022.11.4