Koncepcja nowego podziału na kraje w ustawie zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec z 1949 roku i jej historyczno-polityczne uwarunkowania

• Autorzy: Michał Domagała

Warianty tytułu

Die Konzeption der Neugliederung in Länder im Grundgesetz der Bundesrepublik Deutschland vom Jahre 1949

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cechą charakterystyczną ustroju wewnętrznego Niemiec na przestrzeni wieków było istnienie znacznego rozdrobnienia terytorialnego. Istotą tego specyficznego stanu było to, że obok zwierzchniej władzy Rzeszy (Reichshoheit), rozciągającej się na całe terytorium Niemiec, istniała władza zwierzchnia poszczególnych krajów (Ladeshoheit) obejmująca obszar konkretnych krajów będących częściami składowymi Rzeszy1. Liczba krajów (państw) ulegała poważnym zmianom na przestrzeni historii, np. do czasu zawarcia pokoju westfalskiego (1648) w skład Rzeszy wchodziło ponad 300 państw. Pokój westfalski umocnił jeszcze bardziej stanowisko władców terytorialnych uznając ich suwerenność. Poszczególne państwa niemieckie różniły się znacznie między sobą wielkością, religią, strukturą gospodarczą i polityką zagraniczną. Posiadały one cechy państwowości i niemal całkowity zakres suwerenności, ograniczonej tylko w niewielkim stopniu na rzecz władzy centralnej Rzeszy. Wiązało się to ze znacznym osłabieniem władzy cesarza, dlatego też strukturę wewnętrzną I Rzeszy możemy określić jako luźny związek państw - konfederacja. W przededniu swego upadku I Rzesza składała się z 314 państw i wolnych miast, które były reprezentowane w Sejmie Rzeszy (Reichstagu). Do tego należy dodać jeszcze 1475 posiadłości rycerskich niezależnych od władców terytorialnych i nie reprezentowanych w Reichstagu2. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Państwo; Historia; Polityka; Ustrój państwa

EN

State; History; Politics; Political system of the state

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 1989
• Numer: nr 43
• Strony: 25--52

Twórcy

autor

Michał Domagała

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. K. von Beyme, Das politische System der Bundesrepublik Deutschland, München 1979, s. 211.
• 2. F. Glum, Die rechtlichen Voraussetzungen das Verfahren und die Folgen der Neugliederung von Länder nach dem Grundgesetz, [w:] Die Bundesländer, Frankfurt am Main 1950, s. 206.
• 3. A. Hamann, Das Grundgesetz, Berlin 1956, s. 205.
• 4. Handbuch des Verlassungsrechts, hrsg. E. Benda, u. a., B erlin 1984, s. 860.
• 5. K. Hesse, Bundesstaatsreform und Grenzen der Verfassungsänderung, "Archiv des öffentlichen Rechts" 1973, Bd. 98, s. 1 i n.
• 6. L. Janicki, Partie polityczne w systemie prawnym Republiki Federalnej Niemiec, Poznań 1975, s. 59.
• 7. L. Janicki, Republika Federalna Niemiec wobec terytorialno-politycznych następstw klęski i upadku Rzeszy, Poznań 1986, s. 21 i n.
• 8. L. Janicki, Rozwój systemu ustrojowo-prawnego, [w:] Republika Federalna Niemiec w dobie rządów koalicji socjaldemokratyczno-liberalnej (1969-1982), red. A. Czubiński, L. Janicki, Poznań 1985, s. 44-45.
• 9. R. Jäger, Die Neugliederung des Bundesgebietes nach Art. 29 des Grundgesetzes, [w:] Vom Bonner Grundgesetz zur gesamtdeutschen Verlassung, München 1956, s. 361.
• 10. А. Klafkowski, Likwidacja państwa pruskiego, Warszawa 1967.
• 11. А. Klafkowski, Przebudowa ustroju jednolitych Niemiec w ramach programu poczdamskiego, "Przegląd Zachodni" 1952, nr 7-8, s. 822.
• 12. A. Klafkowski, Ustawa nr 46 o likwidacji Prus z dnia 25 lutego 1947 r., "Przegląd Zachodni" 1956, nr 11-12.
• 13. A. Klafkowski, Zagadnienie centralnej władzy niemieckiej, "Przegląd Zachodni" 1949, nr 9-10, s. 206.
• 14. Kommentar zum Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, hrsg. R. Wassermann, Neuwied-Darmstadt 1984, Bd. I, s. 69.
• 15. K. Koranyi, Powszechna historia państwa i prawa, t. III, Warszawa 1966, s. 305.
• 16. J. Krasuski, Historia RFN, Warszawa 1981, s. 82-85.
• 17. H. Laufer, Der Föderalismus der Bundesrepublik Deutschland, Stuttgart-Berlin-Köln-Mainz 1974, s. 139 i n.
• 18. H. von Mangoldt, Das Bonner Grundgesetz, Berlin 1953, s. 190-191.
• 19. T. Maunz, Deutsches Staatsrecht, München 1973, s. 23.
• 20. T. Maunz, Deutsches Staatsrecht - Ein Studienbuch, München 1957, s. 22.
• 21. H. Nawiasky, Die grundgedanken des Grundgesetz für die Bundesrepublic Deutschland, Stuttgart 1950, s. 73.
• 22. H. Preuss, Reich und Länder, Berlin 1928, s. 156.
• 23. O. Redelberger, Die Neugliederung der Länder, "Deutsches Verwaltungsblatt" 1953, s. 656.
• 24. T. Schramm, Staatsrecht, Bd. I, Köln-Berlin-Bonn-München 1977, s. 148- 149.
• 25. M. Sobolewski, Powstanie i ewolucja systemu politycznego RFN 1945-1949, [w:] Ustrój państwowy Republiki Federalnej Niemiec, red. J. Janicki, Poznań 1986, s. 21.
• 26. K. Sontheimer, Grundzüge des politischen Systems der Bundesrepublik Deutschland, München 1971, s. 16.
• 27. K. Stern, Das Staatsrecht der Bundesrepublik Deutschland, Bd. I. München 1984, s. 243.
• 28. J. Sułek, Geneza Republiki Federalnej Niemiec, Poznań 1977, s. 211-212.
• 29. H. Trossmann, Der Deutsche Bundestag, Darmstadt-Bad Hamburg 1971, s. 16.
• 30. F. Wagener, Neugliederung des Bundesgebietes und Bundesrat, [w:] Der Bundesratals Verfassungsorgan und politische Kraft, Bad Homburg-Darmstadt 1974, s. 421 i n.
• 31. H. Wagner, Die territoriale Gliederung Deutschlands in Länder seit der Reichsgründung, Hannover 1971, s. 53.
• 32. J. Wąsiсki, Jedność czy federacja - problemy ustrojowe Niemiec, "Przegląd Zachodni" 1983, nr 3, s. 1.
• 33. J. Wąsiсki, Prawne problemy likwidacji państwa pruskiego w 1947 r., [w:] Polska i świat, Poznań 1978.
• 34. J. Wąsicki, System federalny RFN, [w:] Ustrój państwowy Republiki Federalnej Niemiec, red. J. Janicki, Poznań 1986, s. 65.
• 35. K. G. Wernicke, Kommentor zum Bonner Grundgesetz, Hamburg 1950, s. 7.