Sztuczna inteligencja tworzona przez człowieka, ukierunkowana na osobę ludzką i przez nią kontrolowana

• Autorzy: Robert Stefanicki

Warianty tytułu

Artificial Intelligence Created by, Centred on, and Controlled by a Human Being

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niezwykle dynamiczny rozwój nowoczesnych technologii z wykorzystaniem sztucznej inteligencji kojarzony jest z nową erą dla ludzkości, zwaną także czwartą rewolucją przemysłową. Mamy już dzisiaj ogromną ilość i różnorodność zastosowań tych technologii niemal w każdej dziedzinie życia i towarzyszących ich wykorzystywaniu zarówno zagrożeń dla człowieka, jak i korzyści. Przed tymi ryzykami zabezpieczać ma technicznie niezawodna i etycznie odpowiedzialna sztuczna inteligencja i powiązane z nią technologie. W stabilnym demokratycznym systemie państwa prawa opartym na wartościach etycznych w nim uosobionych tytułowe dla niniejszego opracowania przesłanie uznawane przez Parlament Europejski za jedną z zasad przewodnich wnioskowanego rozporządzenia ma głęboki sens. Dotyczy bowiem technologii wysokiego ryzyka powodowania szkód u osób lub w społeczeństwie. Z każdą nowością w cywilizacji ludzkiej łączyła się niepewność co do skutków i ryzyka. Dotyczy to także omawianej technologii, ale dobrze zarządzana, odpowiednio ukierunkowana, nadzorowana przez człowieka i oparta na solidnych podstawach etycznych daje możliwości podwyższania jakości życia ludzi i społeczeństwa, poprawy efektywności i oszczędności, nie tylko w sferze gospodarczej. Najważniejszym i wielce złożonym wyzwaniem, z jakim musi się zmierzyć prawo, jest takie jego nakierowanie, aby w centrum regulacji znalazł się człowiek, a nie tworzona przez niego innowacja. W artykule omówiono działania unijnego prawodawcy na rzecz wprowadzenia właściwych ram jurydycznych, aby zapewnić jasność prawa i wzmacniać zaufanie do sztucznej inteligencji w Europie. Postawiono zarazem wiele kluczowych pytań z punktu widzenia ujęcia tytułowego problemu.(abstrakt oryginalny)

EN

The exceptionally rapid development of modern technologies that use artificial intelligence is associated with a new era for humanity, also known as the Fourth Industrial Revolution. There already is a huge number and wide variety of applications of these technologies in almost every area of life, with the accompanying risks and benefits for humans. Technically reliable and ethically responsible artificial intelligence and related technologies are meant to safeguard against these risks. In a stable democratic rule-of-law system based on the ethical values embodied therein, the message conveyed in the title of this article, considered by the European Parliament as one of the guiding principles of the proposed regulation, makes profound sense. This is because it concerns technologies with a high risk of causing harm to individuals or to society. With every innovation in human civilization has come uncertainty about the consequences and risks. This also applies to the technology in question, but when it is well managed, properly directed, supervised by humans and based on sound ethical foundations, it offers opportunities for improving the quality of life for people and society, boosting efficiency and saving money, not only in the economic sphere. The most important and highly complex challenge facing the law is to direct it in such a way that human beings, rather than the innovation they create, are at the centre of regulation. The article discusses the European legislator's efforts to put in place the right jurisprudential framework to ensure legal clarity and strengthen confidence in artificial intelligence in Europe. At the same time, a number of key questions are posed in terms of framing the titular issue.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sztuczna inteligencja; Etyka; Rewolucja przemysłowa; Nowe technologie

EN

Artificial intelligence; Ethics; Industrial revolution; High-tech

• Czasopismo: Przegląd Prawa Handlowego
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 1
• Strony: 4--15

Twórcy

autor

Robert Stefanicki

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Auleytner A., Stępień M.J., Wymagania względem produktów maszynowych zawierających systemy sztucznej inteligencji. Analiza na tle proponowanych rozwiązań prawnych w prawie Unii Europejskiej, "Prawo Nowych Technologii" 2022/1.
• Baldus M., Spory wokół godności człowieka. Niemieckie dyskusje od 1949 r., przełożył z niemieckiego K. Complak, Warszawa 2023 (złożone do publikacji).
• Chłopecki A., Sztuczna inteligencja - szkice prawnicze i futurologiczne, Legalis 2021.
• Complak K., Godność nie jest dobra na wszystko. Propozycja uporządkowania materii [w:] Minikomentarz dla maksiprofesora. Księga jubileuszowa profesora Leszka Garlickiego, Wydawnictwo Sejmowe, red. M. Zubik, Warszawa 2017 [w:] Między konstytucjonalizmem polskim a latynoamerykańskim. Wybór prac z okresu 47-lecia twórczości naukowej Profesora Krystiana Complaka, red. M. Kłopocka-Jasińska, Wrocław 2020.
• Długosz D., Google stworzyło sztuczną inteligencję, która rozpoznaje zapachy, "Komputer Świat" z 25.10.2019 r.
• Fik P., Staszczyk P., Sztuczna inteligencja w unijnej koncepcji e-sprawiedliwości - teoria i możliwy wpływ na praktykę, "Europejski Przegląd Sądowy" 2022/7.
• Foundation models. Artificial intelligence's new frontier, "The Economist" z 11.06.2022 r.
• Gnas A., Odpowiedzialność za roboty inteligentne, "internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny" 2021/6.
• Gołaczyński J., Tomaszewska K., Informatyzacja postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego [w:] Prawo nowych technologii, red. K. Flaga-Gieruszyńska, J. Gołaczyński, LEX 2021.
• Hapunik M., Czynności operacyjno-rozpoznawcze a nowe technologie [w:] Prawo karne i kryminologia wobec kryzysów XXI wieku, red. E.W. Pływaczewski, D. Dajnowicz-Piesiecka, E. Jurgielewicz-Delegacz, LEX 2022.
• Hassan S., De Filippi P., Decentralized Autonomous Organization, "Internet Policy Review" 2021/2.
• Hudson V.M., Standing Up a Regulatory Ecosystem for Governing AI Decision-making: Principles and Components [w:] The Oxford Handbook of AI Governance, red. J. Bullock i in., Oxford on line, marzec 2022.
• Innowacje a odpowiedzialność - podsumowanie konferencji CET "Etyka technologii: kierunki, trendy, wyzwania, https://www.gov.pl/web/govtech/konferencja-cet (dostęp: 25.11.2022 r.).
• Jak odpowiedzialnie wdrażać AI. CET zaprasza na trzecią konferencję poświęconą etyce sztucznej inteligencji, https://www.gov.pl/web/govtech/konferencja-etyka-sztuczna-inteligencja (dostęp: 25.11.2022 r.).
• Jankowska M., Podmiotowość prawna sztucznej inteligencji? [w:] O czym mówią prawnicy, mówiąc o podmiotowości, red. A. Bielska-Brodziak, Katowice 2015.
• Kappes A., Podmiotowość prawna sztucznej inteligencji. Rzeczywista potrzeba czy kreacjonizm prawniczy? [w:] Non omne quod licet honestum est. Studia z prawa cywilnego i handlowego w 50-lecie pracy naukowej Profesora Wojciecha Jana Katnera, red. S. Byczko, A. Kappes, B. Kucharski, U. Promińska, Warszawa-Łódź 2022.
• Krasuski A., Status prawny sztucznego agfenta. Podstawy prawne zastosowania sztucznej inteligencji, Legalis 2021.
• Labuhn A. [w:] Prawo gospodarcze, red. D. Wetoszka, Warszawa 2020.
• Landgrebe J., Smith B., Why Machines will Never Rule the World. Artificial Intelligence without Fear, New York 2022.
• Lastowka G., Virtual Law [w:] The Oxford Handbook of Virtuality, red. M. Grimshaw, Oxford 2014.
• Lenczowska-Soboń K., Ocieczek G., Opitek P., Praktyczne aspekty zwalczania przestępczości narkotykowej dokonywanej w "świecie realnym" i cyberprzestrzeni, "Prokuratura i Prawo" 2022/7-8.
• Leśnicka J., Sztuczna inteligencja może pomóc polskim sądom w zaległościach, "Rzeczpospolita" z 28.10.2021 r.
• Machnikowski P., Czy sztuczna inteligencja wyznacza granice prawa deliktowego? [w:] Problemy pogranicza prawa cywilnego. Boundary problems of civil law, red. R. Szczepaniak, Legalis 2022.
• Małobęcka-Szwast I., Akt w sprawie sztucznej inteligencji - nowe wyzwania dla prawników, "Temidium" 2022/2.
• Michalak A., Odpowiedzialność cywilnoprawna w obrocie oprogramowaniem komputerowym w erze sztucznej inteligencji, Warszawa 2021.
• Michałowicz A., Przetwarzanie danych biometrycznych a ochrona jednostek - analiza wybranych zagadnień na tle ogólnego rozporządzenia o ochronie danych i projektu aktu w sprawie sztucznej inteligencji, "internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny" 2021/6.
• Niezależna Grupy Ekspertów Wysokiego Szczebla ds. Sztucznej Inteligencji, Wytyczne w zakresie etyki dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji, https://ec.europa.eu/newsroom/dae/document.cfm?doc_id=60436 (dostęp: 25.11.2022 r.).
• Nowakowski M., O moralnej odpowiedzialności HAL-a 9000, czyli etyka sztucznej inteligencji w praktyce. Czy potrzebujemy definicji sztucznej inteligencji?, "Prawo Mediów Elektronicznych" 2022/1.
• Nowakowski M., Ostatnie zmiany w ramach prawnych dla sztucznej inteligencji w Unii Europejskiej - krytyczna analiza, "Prawo Nowych Technologii" 2021/2.
• Opitek P., Cyberprzestępczość w pracy prokuratora, "Prokuratura i Prawo" - wydanie specjalne, Warszawa 2018.
• Podolska A., Rąb Ł., (Re)wizja praw człowieka w dobie rozwoju nowych technologii. Między indywidualizmem a kolektywizmem [w:] Prawo sztucznej inteligencji i nowych technologii, red. B. Fischer, A. Pązik, M. Świerczyński, LEX 2021.
• Schmidt A., Virtuelles Hausrecht und Webrobots, München 2011.
• Staszczyk P., Czy unijna regulacja odpowiedzialności cywilnej za sztuczną inteligencję jest potrzebna?, "Europejski Przegląd Sądowy" 2022/6.
• Stefanicki R., Kilka uwag na temat ochrony (nie tylko) konsumenta jako użytkownika oprogramowania komputerowego [w:] Verba volant, scripta manent. Księga jubileuszowa dedykowana profesor Bogusławie Gneli, red. A. Kaźmierczyk, K. Michałowska, M. Szaraniec, Warszawa 2023 (w druku).
• Stelina J., Czwarta rewolucja przemysłowa a prawo pracy [w:] Między ideowością a pragmatyzmem - tworzenie, wykładnia i stosowanie prawa. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Małgorzacie Gersdorf, red. K. Rączka, B. Godlewska-Bujok, E. Maniewska, W. Ostaszewski, M. Raczkowski, A. Ziętek-Capiga, Warszawa 2022.
• Sut P., Co relacje człowiek - android mówią nam o człowieczeństwie [w:] Blade Runner. O prawach quasi-człowieka, red. K. Zeidler, Gdańsk 2021.
• Świerczyński M., Autonomia kolizyjnoprawna sztucznej inteligencji [w:] Prawo sztucznej inteligencji, red. L. Lai, M. Świerczyński, Warszawa 2020.
• UK Guidance on an Ethics, Transparency, and Accountability Framework for Automate-Decision Making, UK Cabinet Office, Central Digital & Data Office, Office for Artificial Intelligence z 21.05.2021 r., https://www.gov.uk/government/publications/ethics-transparency-and-accountability-framework-for-automated-decision-making/ethics-transparency-and-accountability-framework-for-automated-decision-making (dostęp: 25.11.2022 r.).
• Wojewódzka J., Podmiotowość sztucznej inteligencji w kontekście praw autorskich, "Prawo Nowych Technologii" 2022/2.