Decentralizacja jako przesłanka rozwoju teorii i praktyki zarządzania publicznego

• Autorzy: Wiesław Koczur
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego rozdziału jest przedstawienie istoty decentralizacji jako rudymentarnej przesłanki rozwoju koncepcji i praktyki zarządzania publicznego. We wskazanej perspektywie jest ono jedną z fundamentalnych zasad umożliwia- jących demokratyczne sprawowanie władzy [Pollitt, 2005, s. 371 i nast.; McLaughlin, Osborne i Ferlie, red., 2003]. Jednocześnie należy pamiętać, iż występuje ono także w: zarządzaniu ogólnym, teorii prawa administracyjnego, nauce o administracji oraz polityce społecznej [Koźmiński i Piotrowski, red., 2021; Antoszkiewicz, red., 2007; Ochendowski, 2004, s. 215 i nast.; Zimmer- mann, 2006, s. 136 i nast.; Knosala, 2006, s. 91 i nast.; Leoński, 2010, s. 87 i nast.; Golinowska, 2000, s. 129 i nast.; Hrynkiewicz, red., 2001]. Realizacji wskazanego celu podporządkowano strukturę rozdziału, w którym w pierwszej kolejności wyjaśniono pojęcie decentralizacji władzy publicznej i jego konsekwencji dla efektywnego dostarczania usług przez podmioty sektora publiczne- go. Dla jasności rozważań podkreślono rozróżnienie pojęcia decentralizacji w znaczeniu polityczno-prawnym, które oznacza ustawowe przeniesienie odpowiedzialności publicznoprawnej za realizację określonych zadań publicznych na samodzielne prawnie podmioty, władze lub instytucje administracyjne nienależące do scentralizowanej administracji rządowej, i w perspektywie zarządzania publicznego, które oznacza również technikę zarządzania organizacjami, mającą na celu usprawnienie mechanizmów zarządzania nimi [Kulesza i Sześciło, 2013, s. 64]. Kwestie definicyjne są niezwykle istotne, ponieważ pozwalają na prawidłowe umiejscowienie dyskutowanych treści w szerszej perspektywie sprawo- wania władzy w ramach różnych poziomów rządowego i samorządowego władztwa.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

PL

Zarządzanie; Zarządzanie publiczne; Decentralizacja; Sektor publiczny

EN

Management; Public governance; Decentralization; Public sector

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2023
• Tom: Zarządzanie publiczne. Perspektywa teorii i praktyki
• Strony: 86--106

Twórcy

autor

Wiesław Koczur

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Antoszkiewicz D., red. (2007), Metody zarządzania, Poltext, Warszawa.
• Bailey M. (1999), Local Government Economics. Principles and Practice, Macmillan Press Ltd., Houndmills.
• Biernat T. (2014), Władze publiczne w demokratycznym państwie prawa. Prawo - instytucje - zasady, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.
• Boroszowski P., Lenio P. (2020), Jednostki sektora finansów publicznych [w:] W. Miemiec (red.), Prawo finansów publicznych, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Bӧckenfӧrde M. (2011), Decentralized Forms of Government, IDEA, Stockholm.
• Chaba D. (2018), Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego jako konstytucyjna gwarancja niezależności, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Chrisidu-Budnik A., Korczak J., Pakuła A., Supernat J. (2006), Nauka organizacji i zarządzania, Kolonia Limited, Wrocław.
• Ciapała J. (1998), Zasada subsydiarności w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i w Unii Europejskiej (zagadnienia podstawowe) [w:] A. Bałaban i B. Sitek (red.), Region europejski a polskie województwa, Wydawnictwo UMK, Toruń.
• Cieślak S. (2004), Praktyka organizowania administracji publicznej, Difin, Warszawa.
• Dąbek D. (2020), Prawo miejscowe, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Dolnicki B. (1993), Nadzór nad samorządem terytorialnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Dolnicki B. (2019), Samorząd terytorialny, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Fenwick J., Bailey M.J. (1998), Decentralization and Reorganization and Local Government, "Public Policy and Administration", Vol. 13, No. 2, s. 26-39.
• Firlit-Fesnak G., Męcina J., red. (2018), Polityka społeczna, WN PWN, Warszawa.
• Flejtarski S., Zioło M. (2008), Centralizacja i decentralizacja zadań publicznych w świetle wybranych rozwiązań europejskich. Próba oceny, "Studia Regionalne i Lokalne", nr 3, s. 76-94.
• Fundowicz S. (2005), Decentralizacja administracji publicznej w Polsce, KUL, Lublin. Golinowska S. (2000), Polityka społeczna. Koncepcje - instytucje - koszty, Poltext, Warszawa.
• Golinowska S. (2006), Decentralizacja władzy a funkcje socjalne państwa i rozwiązywanie problemów społecznych [w:] S. Golinowska, M. Boni (red.), Nowe dylematy polityki społecznej, CASE, Warszawa.
• Grewiński M. (2021), Usługi społeczne we współczesnej polityce społecznej. Przegląd problemów i wizja przyszłości, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
• Grewiński M., Więckowska B., red. (2011), Przeobrażenia sfery usług w systemie zabezpieczenia społecznego w Polsce, WSP TWP, Warszawa.
• Hrynkiewicz J., red. (2001), Decentralizacja funkcji społecznych państwa, ISP, Warszawa.
• Izdebski H. (2006), Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, LexisNexis, Warszawa.
• Izdebski H. (2020), Samorząd terytorialny. Pionowy podział władzy, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Jan Paweł II (1996), Centessimus annus [w:] Dokumenty nauki społecznej Kościoła. Cz. 1, Rzym-Lublin.
• Jeż J. (2004), Decentralizacja [w:] U. Kalina-Prasznic (red.), Encyklopedia prawa, C.H. Beck, Warszawa.
• Kalina-Prasznic U. (2003), Sektor prywatny w gospodarce [w:] U. Kalina-Prasznic (red.), Regulowana gospodarka rynkowa, Oficyna Ekonomiczna, Kraków.
• Kalisiak-Mędelska M. (2011), Decentralizacja administracji publicznej. Zarys problemu, "Biblioteka Regionalisty", nr 11, s. 81-92.
• Kalisiak-Mędelska M. (2015), Partycypacja społeczna na poziomie lokalnym jako wymiar decentralizacji administracji publicznej w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kargol-Wasiluk A. (2008), Teoria dóbr publicznych a paradygmat ekonomii sektora publicznego, "Zarządzanie Publiczne", nr 3, s. 91-117.
• Kiczka K. (2015), Prawnomiędzynarodowe uwarunkowania samorządu terytorialnego, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny", nr 3, s. 101-114.
• Kisała M. (2019), Granice decentralizacji [w:] B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak- -Szałowska, R. Budzisz (red.), Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej. Współczesny wymiar w teorii i praktyce, Wolters Kluwer, Warszawa-Łódź.
• Klijn J.-E. (2002), Governing Networks in the Hollow State: Contracting out, Process Management or a Combination of the Two? "Public Management Review", No. 4, s. 149-165.
• Knosala E. (2006), Zarys nauki administracji, Wolters Kluwer, Kraków.
• Koczur W. (2009), Decentralizacja jako przesłanka konieczna dla rozwoju koncepcji i praktyki zarządzania publicznego [w:] A. Frączkiewicz-Wronka (red.), Zarządzanie publiczne - elementy teorii i praktyki, AE, Katowice.
• Koczur W. (2010), Decentralizacja jako podstawa skutecznego rozwiązywania lokalnych problemów społecznych [w:] A. Frączkiewicz-Wronka (red.), Partnerstwo lokalne jako strategia rozwiązywania problemów społecznych, UE, Katowice.
• Konstytucja RP (1997), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 roku, przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 roku, podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 roku. Dz.U. 1997 Nr 78, poz. 483.
• Korczak J. (2018), Konstytucyjne podstawy i gwarancje samodzielności jednostek samorządu terytorialnego na tle dokonań legislacji i praktyki nadzorczej [w:] M. Stec, K. Małysa-Sulińska (red.), Konstytucyjne umocowanie samorządu terytorialnego, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Kotowski A., Wijas S., red. (2021), Normatywny model współpracy samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi, Difin, Warszawa.
• Kozuń-Cieślak G. (2011), Teoretyczne koncepcje decentralizacji i delegowania kompetencji we współczesnych nurtach ekonomii, "Samorząd Terytorialny", nr 9, s. 17-32.
• Kozuń-Cieślak G. (2013), Państwo - sektor publiczny - finanse publiczne. Próba systematyzacji pojęciowej, "Finanse Komunalne", nr 11, s. 5-19.
• Koźmiński A.K., Piotrowski W., red. (2021), Zarządzanie. Teoria i praktyka, WN PWN, Warszawa.
• Kożuch B. (2004), Zarządzanie publiczne w teorii i praktyce polskich organizacji, Placet, Warszawa.
• Krzyszkowski J. (2006), Między państwem opiekuńczym a opiekuńczym społeczeństwem. Determinanty funkcjonowania środowiskowej pomocy społecznej na poziomie lokalnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kulesza M., Sześciło D. (2013), Polityka administracyjna i zarządzanie publiczne, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Kulińska K. (2019), Recentralizacja systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Zarys problemu [w:] B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak-Szałowska, R. Budzisz (red.), Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej. Współczesny wymiar w teorii i praktyce, Wolters Kluwer, Warszawa-Łódź.
• Leoński Z. (2010), Nauka administracji, C.H. Beck, Warszawa.
• Lipowicz I. (2003), Reforma samorządowa [w:] M. Kallas, I. Lipowicz, Z. Niewiadomski, G. Szpor (red.), Prawo administracyjne. Część ustrojowa, LexisNexis, Warszawa.
• McLaughlin K., Osborne S.P., Ferlie E., eds. (2003), The New Public Management. Current Trends and Future Prospects, Routledge, London-New York.
• Milewska A. (2013), Rola finansów w tworzeniu, wymianie i podziale produktu społecznego [w:] M. Podstawka (red)., Finanse, WN PWN, Warszawa.
• Millon-Delsol Ch. (1995), Zasada pomocniczości, Znak, Kraków.
• Millon-Delsol Ch. (1998), Zasada subsydiarności - założenia, historia, problemy współczesne [w:] D. Milczarek (red.), Subsydiarność, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Niczyporuk J. (2006), Dekoncentracja administracji publicznej, UMCS, Lublin.
• Niewiadomski Z. (2002), Samorząd terytorialny w Konstytucji RP, "Samorząd Terytorialny", nr 2, s. 3-30.
• Niewiadomski Z. (2003), Ustrój samorządu terytorialnego [w:] M. Kallas, I. Lipowicz, Z. Niewiadomski, G. Szpor (red.), Prawo administracyjne. Część ustrojowa, LexisNexis, Warszawa.
• Ochendowski E. (2004), Prawo administracyjne. Część ogólna, Dom Organizatora, Toruń. OECD (2019), Making Decentralisation Work. A Handbook for Policy-Makers, OECD, Paris.
• Olejniczak-Szałowska E. (2019), Zasady centralizacji i decentralizacji oraz koncentracji i dekoncentracji [w:] M. Stahl (red.), Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Ostrowska A. (2020), Realizacja zasady subsydiarności w funkcjonowaniu trójstopniowego samorządu terytorialnego w Polsce [w:] M.J. Skrodzka (red.), Subsydiarność - uwarunkowania, regulacje i praktyka, C.H. Beck, Warszawa.
• Owsiak S. (2017), Finanse publiczne: współczesne ujęcie, WN PWN, Warszawa.
• Ozmen A. (2014), Notes to the Concept of Decentralization, "European Scientific Journal", Vol. 10, No. 10, s. 415-424.
• Paczocha J. (2018), Państwo antyobywatelskie. Postępujący demontaż samorządności terytorialnej w VIII kadencji Sejmu RP, Forum Obywatelskiego Rozwoju, Warszawa.
• Patyra S. (2017), Zakres dopuszczalnej ingerencji władzy centralnej w sferę funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce - refleksje aksjologiczne [w:] M. Chrzanowski, J. Sobczak (red.), Samorządy w procesie decentralizacji władzy publicznej, Stowarzyszenie Naukowe Pro Scientia Iuridica, Lublin.
• Piechowiak M. (2020), Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Aksjologiczne podstawy prawa, C.H. Beck, Warszawa.
• Podgórska-Rykała J., Kępa M. (2019), Współpraca międzysektorowa jednostek samo- rządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi, Libron, Kraków.
• Pollitt Ch. (2005), Decentralization - A Central Concept in Contemporary Public Management [w:] E. Ferlie, E. Laurence, J. Lynn, Ch. Pollitt (eds.), The Oxford Handbook of Public Management, Oxford University Press, Oxford.
• Popławska E. (2019), Zasada subsydiarności w traktatach z Maastricht i Amsterdamu, Scholar, Warszawa.
• Przygodzka R. (2008), Efektywność sektora publicznego, "Optimum. Studia Ekonomiczne", nr 4, s. 153-169.
• Smoke P. (2015), Managing Pubic Sector Decentralization in Developing Countries: Moving Beyond Conventional Recipes, "Public Administration and Development", No. 35, s. 250-262.
• Stahl M., red. (2019), Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Stawasz D. (2018), Sektor publiczny [w:] I. Wieczorek, J. Szymanek (red.), Słownik pojęć w administracji publicznej, Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego, Łódź.
• Stopka K. (2009), Zasada subsydiarności w prawie pomocy społecznej, Difin, Warszawa.
• Szafranek A. (2020), Geneza i uwarunkowania normatywnej zasady subsydiarności na tle katolickiej nauki społecznej [w:] M.J. Skrodzka (red.), Subsydiarność - uwarunkowania, regulacje i praktyka, C.H. Beck, Warszawa.
• Sześciło D. (2017), Zmierzch decentralizacji? Instytucjonalny krajobraz opieki zdrowotnej w Europie po nowym zarządzaniu publicznym, Scholar, Warszawa.
• Szewczyk M. (2018), Centralizacja administracji [w:] I. Wieczorek, J. Szymanek (red.), Słownik pojęć w administracji publicznej, Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego, Łódź.
• Szpor A. (2002), Państwo a subsydiarność jako zasada prawa w UE i w Polsce, "Samorząd Terytorialny", nr 1-2, s. 3-19.
• Szreniawski J. (2000), Wstęp do nauki administracji, UMCS, Lublin.
• Szymanek J. (2018), Decentralizacja [w:] I. Wieczorek, J. Szymanek (red.), Słownik pojęć w administracji publicznej, Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego, Łódź.
• Tomaszewski K. (2020), Solidarność i subsydiarność - wartości ustrojowe UE. W poszukiwaniu remedium na współczesny kryzys procesu integracji europejskiej, "Przegląd Sejmowy", nr 1, s. 171-184.
• Wiatrak A.P. (2005), Sektor publiczny - istota, zakres i zarządzanie, "Problemy Zarządzania", nr 4, s. 7-21.
• Wojnicki J. (2020), Tendencje centralizacyjne w Polsce po 1990 r. - ciągłość i zmiana, "Polityka i Społeczeństwo", nr 2, s. 25-37.
• Woźniak B. (2004), Zasady funkcjonowania i zakres publicznego systemu finansowego [w:] B. Pietrzak, Z. Polański, B. Woźniak (red.), System finansowy w Polsce, WN PWN, Warszawa.
• Zalewski A. (2005), Reformy sektora publicznego w duchu nowego zarządzania publicznego [w:] A. Zalewski (red.), Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, SGH, Warszawa.
• Zgud Z. (1999), Zasada subsydiarności w porządku prawnym Wspólnot Europejskich, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków.
• Zielińska-Głębocka A. (1998), Zasada subsydiarności a samorządność terytorialna w Unii Europejskiej, "Sprawy Międzynarodowe", nr 11-12, s. 31-46.
• Zimmermann J. (2006), Prawo administracyjne, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków.

Identyfikatory

DOI

10.22367/uekat.9788378758266