Efektywność i jej pomiar w organizacjach publicznych

• Autorzy: Jarosław Waśniewski
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem rozdziału jest ukazanie wielowymiarowego pojmowania pojęcia efektywności jako uniwersalnej miary dla organizacji publicznych. Należy jednak podkreślić, że efektywność wszystkich organizacji, w tym publicznych, jest nie tyle funkcją okoliczności, co akumulacją skutków świadomych wyborów dokonywanych przez zarządzających. W każdym przypadku dokonywane wybory podlegają uwarunkowaniom kontekstowym. Najbardziej oczywiste ujęcie efektywności podkreśla walor finansowy, gdzie chodzi głównie o to, aby trwała rentowność prowadzonych działań (biznesów) spełniała oczekiwania aktualnych i potencjalnych właścicieli. Z tego punktu widzenia stosuje się miary bazujące na charakterze rachunkowościowym (np. zwrot na inwestycjach) odzwierciedlające przeszłość; wskaźniki rynkowe (np. rynkowa wartość dodana, kapitalizacja rynkowa) mówiące o bieżącej wartości przyszłego strumienia dochodów czy też identyfikatory wykorzystywane w ramach zarządzania wartością firmy (np. ekonomiczna wartość dodana) zorientowanego na maksymalizowanie w czasie bogactwa i wartości dla udziałowców oraz posługującego się systemem wynagradzania. W odniesieniu do oceny rezultatów działalności organizacji publicznych wskazane powyżej ujęcie efektywności jest mało przydatne, stąd konieczność poszukiwania przydatnych dla tego sektora miar i sposób oceny efektywności podejmowanych działań. Dlatego rozważania będą prowadzone w szerszym kontekście pozwalającym nie tylko na zrozumienie tego pojęcia, ale również na jego właściwe i adekwatne do sytuacji projektowanie.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

PL

Efektywność; Organizacje publiczne; Zarządzanie

EN

Effectiveness; Public organisations; Management

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2023
• Tom: Zarządzanie publiczne. Perspektywa teorii i praktyki
• Strony: 124--144

Twórcy

autor

Jarosław Waśniewski

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• Adamus-Matuszyńska A. (2013), Wykorzystanie SNA w pomiarze efektywności instytucji publicznych [w:] A. Frączkiewicz-Wronka (red.), Efektywność zarządzania organizacjami publicznymi i jej pomiar, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Katowice.
• Afonso A., Schuknecht L., Tanzi V. (2006), Public Sector Efficiency. Evidence for New EU Member States and Emerging Markets, "Working Paper Series", No. 581.
• Akyuz G.A., Erkan T.E. (2010), Supply Chain Performance Measurement: A Literature Review, "International Journal of Production Research", Vol. 48, No. 17, s. 5137-5155.
• Andrews R. (2014), Performance Management and Public Service Improvement, Evidence Review Prepared for the Commission on Public Service Governance and Delivery, Public Policy Institute for Wales Report No. 3.
• Behn R.D. (2003), Why Measure Performance? Different Purposes Require Different Measures, "Public Administration Review", Vol. 63, No. 5, s. 586-606.
• Bielski M. (1992), Organizacja: istota, struktury, procesy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Bielski M. (2002), Podstawy teorii organizacji i zarządzania, C.H.BECK, Warszawa.
• Biernacki M. (2013), Ocena efektywności instytucji publicznych w sektorach edukacji i ochrony zdrowia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Wrocław.
• Biliński L. (1987), Mierzenie efektywności gospodarowania w skali gospodarki narodowej [w:] Społeczno-gospodarcze warunki wzrostu efektywności, Instytut Funkcjonowania Gospodarki Narodowej SGPiS, Warszawa.
• Bogacz-Wojtanowska E., Jung-Konstanty S., Kożuch A., Kożuch B., Lewandowski M., Sułkowski Ł., Szczudlińska-Kanoś A., Sienkiewicz-Małyjurek K. (2016), Obszary zarządzania publicznego, Instytut Spraw Publicznych UJ, Kraków.
• Boyne G.A. (2003), Sources of Public Service Improvement: A Critical Review and Research Agenda, "Journal of Public Administration Research and Theory", Vol. 13, No. 3, s. 367-394.
• Bratnicki M., Frączkiewicz-Wronka A. (2006), Możliwości wykorzystania koncepcji pomiaru efektywności do oceny działalności organizacji publicznej [w:] K. Ziemniewicz (red.), Instrumenty zarządzania we współczesnym przedsiębiorstwie. Analiza krytyczna, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań.
• Bratnicki M., Frączkiewicz-Wronka A., Austen A. (2007), Procesy uczenia się w organizacjach sektora publicznego [w:] T. Białas (red.), Dylematy i wyzwania współczesnego zarządzania organizacjami publicznymi, Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu im. Eugeniusza Kwiatkowskiego, Gdynia.
• Broeckling J. (2020), Performance Measurement: Theory and Practice, "College of Professional Studies Professional Projects", paper 3.
• Cameron K. (1986), Effectiveness as Paradox: Consensus and Conflict in Conceptions of Organizational Effectiveness, "Management Science", Vol. 32(5), s. 539-553.
• Curristine T., Lonti Z., Joumard I. (2007), Improving Public Sector Efficiency: Challenges and Opportunities, "OECD Journal on Budgeting", Vol. 7(1), s. 161-201.
• Czakon W. (2005), Procesowe podejście do badania efektywności [w:] T. Dudycz (red.), Efektywność - rozważania nad istotą i pomiarem, AE, Wrocław.
• Dooren W., Sterck M., Bouckaert G. (2007), Institutional Drivers of Efficiency. Internal Literature Review, "Public Governance and Territorial Development Directorate", OECD, Paris.
• Dubas K. (2011), Problematyka efektywności w ochronie zdrowia - znaczenie i metody pomiaru, "Problemy Zarządzania", vol. 9, nr 3(33), s. 11-26.
• Dyduch W. (2012), Współczesne dylematy zarządzania pomiarem efektywności organizacyjnej, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 262, s. 86-95.
• Dyduch W., Kozłowska I. (2011), Zintegrowany system pomiaru efektywności oparty na miarach przedsiębiorczości organizacyjnej [w:] W. Knosala (red.), Komputerowo Zintegrowane Zarządzanie, Oficyna Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, Opole.
• Florina P. (2017), Elements on the Efficiency and Effectiveness of the Public Sector, "Ovidius. University Annals, Economic Sciences Series", Vol. 17(2), s. 313-319.
• Frączkiewicz-Wronka A. (2008), Strategiczne problemy zarządzania organizacjami publicznymi [w:] R. Krupski (red.), Zarządzanie strategiczne, podstawowe problemy, Prace Naukowe Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości, Poznań.
• Frączkiewicz-Wronka A. (2020), Pomiar efektywności organizacji jako obszar konwergencji metod, narzędzi i instrumentów zarządzania między sektorami biznesowym a publicznym, "Organizacja i Zarządzanie", nr 4(12), s. 5-24.
• Gabryś B.J. (2012), Metodyka pomiaru efektywności przedsiębiorczych organizacji: wprowadzenie do tematyki, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 262, s. 110-118.
• Gajda-Lüpke O. (2009), Performance Measurement Methods in the Public Sector, "Poznań University of Economics Review", Vol. 9, No. 1, s. 67-88.
• Głodziński E. (2015), Efektywność w naukach o zarządzaniu. Przyczyny wieloznaczności i rekomendacje dotyczące ich ograniczenia, "Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organizacja i Zarządzanie", z. 83, s. 165-176.
• Grycuk A. (2010), Kluczowe wskaźniki efektywności (KPI) jako narzędzie doskonalenia efektywności operacyjnej firm produkcyjnych zorientowanych na lean, "Przegląd Organizacji", s. 28-31.
• Grzybowska U., Karwański M. (2018), Indeks Malmquista i zmiany efektywności względem granicy nieefektywności: analiza wybranych firm notowanych na GPW w Warszawie, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 364, s. 86-98.
• Hausner J. (2002), Od idealnej biurokracji do zarządzania publicznego [w:] M. Maroda (red.), Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Holstain-Beck M. (1997), Być albo nie być menedżerem, INFOR, Warszawa.
• Izdebski H. (2007), Od administracji publicznej do public governance, "Zarządzanie Publiczne", nr 1, s. 7-20.
• Kawa A. (2013), Analiza sieci przedsiębiorstw z wykorzystaniem metody SNA, "Przedsiębiorczość i Zarządzanie", t. XIV, zesz. 13, s. 77-89.
• Kleer J. (2008), Sektor publiczny w warunkach współczesnych, "Optimum. Studia Ekonomiczne. Kwartalnik poświęcony potrzebom nauki i praktyki", nr 4(40), s. 19-36.
• Koliński A. (2011), Przegląd metod i technik oceny efektywności procesu produkcyjnego, "Logistyka", nr 5, s. 1089.
• Kotarbiński T. (1973), Traktat o dobrej robocie, Ossolineum, Wrocław-Warszawa- Kraków-Gdańsk.
• Kowal W. (2013), Skuteczność i efektywność - zróżnicowane aspekty interpretacji, "Organizacja i Kierowanie", nr 4(157), s. 11-23.
• Kozuń-Cieślak G. (2011), Przegląd metod pomiaru efektywności w aspekcie zastosowania do oceny działalności podmiotów sektora publicznego, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 173, s. 90-100.
• Kozuń-Cieślak G. (2013), Efektywność - rozważania nad istotą i typologią, "Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia i Prace", nr 4, s. 13-42.
• Kożuch B. (2011), Skuteczne współdziałanie organizacji publicznych i pozarządowych, Instytut Spraw Publicznych UJ, Kraków.
• Mandl U., Dierx A., Ilzkovitz F. (2008), The Effectiveness and Efficiency of Public Spending, Economic Papers 301, February.
• Mańkowska N. (2014), E-administracja a efektywność sektora publicznego, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 348, s. 200-209.
• Martyniak Z. (2000), Efektywność organizacji, "Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstw", nr 11, s. 31.
• Matwiejczuk R. (2000), Efektywność - próba interpretacji, "Przegląd Organizacji", nr 11, s. 27-31.
• Miłaszewicz D. (2014), Problemy społecznej efektywności sektora publicznego, "Studia Ekonomiczne", nr 180, cz. 2, s. 163-173.
• Niemczyk W. (2014), Współczesne metody pomiaru efektywności funkcjonowania systemów zdrowotnych, "Studia Ekonomiczne", nr 180, cz. 2, s. 185-197.
• Pidd M. (2012), Measuring the Performance of Public Services. Principles and Practice, Cambridge University Press, New York.
• Przygodzka R. (2008), Efektywność sektora publicznego, "Optimum. Studia Ekonomiczne. Kwartalnik poświęcony potrzebom nauki i praktyki", nr 4(40), s. 153-170.
• Pyszka A. (2015), Istota efektywności. Definicje i wymiary, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 230, s. 13-25.
• Rummler G.A., Brache A.P. (2000), Podnoszenie efektywności organizacji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Rutkowska A. (2013), Teoretyczne aspekty efektywności - pojęcie i metody pomiaru, "Zarządzanie i Finanse", R. 11, nr 1, cz. 4, s. 439-453.
• Rydzewska-Włodarczyk M. (2013), Warunki pomiaru dokonań w jednostkach samorządu terytorialnego, "Europa Regionum", t. 16, s. 175-190.
• Rydzewska-Włodarczyk M., Sobieraj M. (2015), Pomiar efektywności procesów za pomocą kluczowych wskaźników efektywności, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", nr 864, t. 2, s. 333-347.
• Skrzypek E. (2003), Koszty jakości jako narzędzie oceny efektywności organizacyjnej, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska", Sectio H, Oeconomia t. 37, s. 415-439.
• Skrzypek E. (2012), Efektywność ekonomiczna jako ważny czynnik sukcesu organizacji, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 262, s. 313-325.
• Skrzypek E. (2020), Etyka w biznesie - zarządzanie etyczne w organizacji [w:] M. Urbaniak, A. Tomaszewski (red.), Wyzwania społeczne i technologiczne a nowe trendy w zarządzaniu współczesnymi organizacjami, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
• Stefan M.C., Brezoi A.G. (2021), Ensuring Performance - A Permanent Challenge for Public Sector Organizations, "Economic Insights - Trends and Challenges", Vol. X (LXXIII), No. 3.
• Stiglitz J.E. (2004), Ekonomia sektora publicznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Studzińska E.A. (2012), Metody pomiaru efektywności banków, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 264, s. 413-431.
• Szewczuk A. (2010), Funkcjonowanie sektora publicznego w Polsce: dylematy jakości, mierników i metod oceny, "Ekonomiczne Problemy Usług", nr 60, s. 397-412.
• Szumowski W. (2014), Zarządzanie publiczne - próba systematyzacji koncepcji, "Nauki o Zarządzaniu", nr 2(21), s. 86-98.
• Szymaniec-Mlicka K. (2015), Ocena efektywności organizacji publicznych na przykładzie szpitali publicznych - aspekty metodyczne, "Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organizacja i Zarządzanie", z. 83, s. 201-211.
• Szymańska E. (2010), Efektywność przedsiębiorstw - definiowanie i pomiar, "Roczniki Nauk Rolniczych", Seria G, T. 97, z. 2, s. 152-164.
• Tyrańska M. (2008), Nowoczesne metody pomiaru efektywności [w:] A. Nalepka (red.), Organizacje komercyjne i niekomercyjne wobec wzmożonej konkurencji oraz wzrastających wymagań konsumentów, Wyższa Szkoła Biznesu, Nowy Sącz.
• Vavrek R. (2018), Efficiency and Inefficiency of Public Administration, "Journal of Economic Development Environment and People", Vol. 7(1), s. 6-14. Wilczyński R. (2014), Pomiar efektywności a cele przedsiębiorstw, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia", nr 66, s. 3-7.
• Winkler R. (2010), Efektywność - próba konceptualizacji pojęcia, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie", nr 820, s. 103-115.
• Wojciechowski E., Podgórniak-Krzykacz A. (2013), Systemy pomiaru wyników działalności organizacji publicznych - praktyka samorządów europejskich i amerykańskich, "Optimum. Studia Ekonomiczne", nr (61)1, s. 57-72.
• Zbierowski P. (2017), Społeczna efektywność organizacji - rozważania teoretyczne i propozycja pomiaru, "Przegląd Organizacji", nr 2(925), s. 18-24.
• Zieliński W. (2011), Efektywność ZZL w sektorze publicznym, "Zarządzanie Zasobami Ludzkimi", nr 3-4, s. 25-34.
• Zienkiewicz A. (2015), Efektywność organizacji niedziałających w celu osiągnięcia zysku - studium teoretyczne, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 244, s. 181-206.
• Ziębicki B. (2008), Geneza modeli efektywności organizacyjnej [w:] A. Nalepka (red.), Współczesne narzędzia zarządzania organizacjami komercyjnymi i niekomercyjnymi, Wyższa Szkoła Biznesu, Nowy Sącz.
• Ziębicki B. (2010), Współczesne koncepcje oceny efektywności organizacyjnej - próba porównania [w:] T. Dudycz, G. Osbert-Pociecha (red.), Efektywność - rozważania nad istotą i pomiarem, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 144, s. 632-642.
• Ziębicki B. (2012), Metodyka oceny efektywności organizacyjnej [w:] B. Mikuła (red.), Historia i perspektywy nauk o zarządzaniu, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków.
• Ziębicki B. (2013), Efektywność w naukach ekonomicznych, "Biuletyn Ekonomii Społecznej", nr 2, s. 20-24.

Identyfikatory

DOI

10.22367/uekat.9788378758266