Adjudication of Disputes in the Icelandic Commonwealth

• Autorzy: Włodzimierz Gogłoza

Warianty tytułu

Sądowe rozstrzyganie sporów w Islandzkiej Wolnej Wspólnocie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Icelandic Commonwealth (ca. 930-1264) is a relatively well documented pre-state society based on chieftaincy. The Free Commonwealth institutional structure was based on a number of public assemblies (þing), which provided a meeting place for the local chieftains (goðar) and their followers recruited from the householders class (bændr). The assemblies had judicial functions and were often used to adjudicate legal disputes. The aim of this article is to reconstruct the assembly court proceedings using the extant private Old Icelandic lawbooks known as Grágás. In particular, special consideration is given to the case initiation process, the geographical, subject-matter and functional jurisdiction of various assembly courts, as well as to the formal means of proof, and the rules for convictions. (original abstract)

Islandzka Wolna Wspólnota (~930-1264) jest relatywnie dobrze udokumentowaną źródłowo przedpaństwową społecznością funkcjonującą w tzw. modelu wodzowskim. Ustrój Wolnej Wspólnoty zorganizowany był wokół szeregu wieców publicznych (þing), na których regularnie spotykali się lokalni wodzowie (goðar) wraz ze stowarzyszonymi z nimi wolnymi gospodarzami (bændr). Wiece te miały w dużej mierze sądowy charakter i służyły rozstrzyganiu sporów powstałych na gruncie naruszeń prawa. Celem niniejszego artykułu jest zrekonstruowanie procedury sądowej obowiązującej w postępowaniach przed sądami wiecowymi w oparciu o treść prywatnych zbiorów staroislandzkiego prawa, zwanych Grágás. Szczegółowej analizie została w nim poddana kwestia inicjowania postępowań sądowych, właściwości miejscowej, rzeczowej i funkcjonalnej poszczególnych sądów wiecowych, dopuszczalnych środków dowodowych oraz sposobów wydawania orzeczeń. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Legal proceedings; Legal history; Alternative dispute resolution (ADR)

PL

Postępowanie sądowe; Historia prawa; Pozasądowe rozwiązywanie sporów

• Czasopismo: Ius Novum
• Rocznik: 2020
• Tom: 14
• Numer: nr 1
• Strony: 154--178

Twórcy

autor

Włodzimierz Gogłoza

• Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, Poland

Bibliografia

• Andersson T.M., Miller W.I., Law and Literature in Medieval Iceland, Stanford 1989.
• Brink S., Law and Legal Customs in Viking Age Scandinavia, [in:] J. Jesch (ed.), Scandinavians from the Vendel Period to the Tenth Century, San Marino 2002.
• Brink S., Law and Society: Polities and Legal Customs in Viking Scandinavia, [in:] S. Brink, N. Price (eds), The Viking World, London 2008.
• Brink S., Price N. (eds), The Viking World, London 2008.
• Byock J.L., Governmental Order in Early Medieval Iceland, Viator: Medieval and Renaissance Studies 17/1986.
• Dennis A., Foote P., Perkins R. (eds), Laws of Early Iceland: Grágás, the Codex Regius of Grágás, with Material from Other Manuscripts, Vol. I & II, Winnipeg 1980.
• Eggertsson Þ., Sources of Risk, Institutions for Survival, and a Game Against Nature in Premodern Iceland, Explorations in Economic History 35, 1998.
• Friedman D.D., Private Creation and Enforcement of Law: A Historical Case, The Journal of Legal Studies Vol. 8, No. 2, 1979.
• Gogłoza W., Spór o historyczność sag Islandczyków w perspektywie antropologii prawa, [in:] Z. Władek, J. Stelmasiak, W. Gogłoza, K. Kukuryk (eds), Księga życia i twórczości. Księga pamiątkowa dedykowana Romanowi A. Tokarczykowi, Vol. V, Lublin 2013.
• Gogłoza W., Anarchistyczne wizje bezpaństwowego ładu społeczno-politycznego średniowiecznej Islandii - zarys krytyki, Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa Vol. 10, No. 2, 2017.
• Finsen V. (ed.), Grágás. Islændernes lovbog i fristatens tid, udgivet efter det kongelige Bibliotheks Haandskrift og oversat af Vilhjálmur Finsen, for det nordiske Literatur-Samfund, Kjøbenhavn 1852.
• Gullbekk S.H., Money and its Use in the Saga Society: Silver, Coins and Commodity Money, [in:] S. Sigmundsson (ed.), Viking Settlements and Viking Society Papers from the Proceedings of the Sixteenth Viking Congress, Reykjavík 2011.
• Hastrup K., Culture and History in Medieval Iceland. An Anthropological Analysis of Structure and Change, Oxford 1985.
• Helgadóttir G.P. (ed.), Hrafns saga Sveinbjarnarsonar, Oxford 1987.
• Jóhannesson J. (ed.), Droplaugarsona saga, [in:] Áustfirðinga sögur, Íslenzk fornrit XI, Reykjavík 1950.
• Jóhannesson J., Íslendinga Saga. A History of the Old Icelandic Commonwealth, Manitoba 2006. Continuity and Change: Political Institutions and Literary Monuments in the Middle Ages, Odense, 1996, pp. 27-42.
• Karlsson G., Iceland's 1100 Years. History of a Marginal Society, London 2000.
• Karlsson G., Social Institutions, [in:] R. McTurk (ed.), A Companion to Old Norse-Icelandic Literature, Oxford 2005.
• Miller W.I., Avoiding Legal Judgment: The Submission of Disputes to Arbitration in Medieval Iceland, The American Journal of Legal History Vol. 26, No. 2, 1984.
• Miller W.I., Ordeal in Iceland, Scandinavian Studies 60/1988.
• Miller W.I., Bloodtaking and Peacemaking: Feud, Law, and Society in Saga Iceland, Chicago 1990.
• Morawiec J., Neubauer Ł. (eds), Sagi islandzkie. Zarys dziejów literatury staronordyckiej, Warszawa 2015.
• Nordal S., Icelandic Culture, Ithaca 1990.
• Runolfsson Solvason B.Þ., Institutional Evolution in the Icelandic Commonwealth, Constitutional Political Economy Vol. 4, No. 1, 1993.
• Sigurðsson J.V., Chieftains and Power in the Icelandic Commonwealth, Odense 1999.
• Smith K.P., Landnám: The Settlement of Iceland in Archaeological and Historical Perspective, World Archaeology Vol. 26, No. 3, 1995.
• Sveinsson E.Ó . (ed.), Brennu-Njá ls saga. Í slenzk fornrit XII, Reykjaví k 1954.
• Sveinsson E.Ó., Þingvellir - the Place and its History, [in:] K. Eldjárn (ed.), Þriðji Víkingafundur, Reykjavík 1958.
• Tulejski T., Instytucje i prawo w islandzkich sagach XII i XIII wieku, Czasopismo Prawno-Historyczne Vol. 58, No. 1, 2006.
• Ułas M., Rola thingów w prawie karnym średniowiecznej Skandynawii na przykładzie Norwegii i Islandii, [in:] M. Mikuła (ed.), Culpa et poena. Z dziejów prawa karnego, Kraków 2009.
• Urbańczyk P., Ethnic Aspects of the Settlement of Iceland, Collegium Medieavale 15, 2002.
• Vésteinsson O., Review: Jón Viðar Sigurðsson: Chieftains and Power in the Icelandic Commonwealth, Saga Book 26, 2002.
• Vésteinsson O., Ethnicity and Class in Settlement-Period Iceland, [in:] J. Sheehan, D.Ó. Corráin (eds), The Viking Age. Ireland and the West. Papers from the Proceedings of the Fifteenth Viking Congress, Dublin 2010.

Identyfikatory

DOI

10.26399/iusnovum.v14.1.2020.09/w.gogloza