Ruch konsumencki jako przejaw społeczeństwa obywatelskiego w Polsce

• Autorzy: Mira Malczyńska-Biały

Warianty tytułu

Consumer Movement as a Manifestation of Civil Society in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest analiza ruchu konsumenckiego jako przejawu społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Dokonano syntezy ruchu konsumenckiego w Europie, wskazano na wolność zrzeszania się w organizacje konsumenckie jako element charakterystyczny dla społeczeństwa obywatelskiego. Przy realizacji podjętego problemu badawczego sięgnięto do ważnych dla dziedziny nauk społecznych metod i technik badawczych. Podstawową metodą badawczą zastosowaną w artykule jest metoda analizy dogmatycznej. Wykorzystano ją do analizy aktów prawnych regulujących omawianą problematykę. W artykule zastosowano również metodę komparatystyczną w celu porównania wybranych aspektów działalności organizacji konsumenckich w Polsce. W konsekwencji przeprowadzonych badań wskazano, że idea społeczeństwa obywatelskiego w Polsce realizowana była poprzez rozwój ruchu konsumenckiego oraz prawa konsumentów do zrzeszania się w organizacjach konsumenckich. Ruch konsumencki w Polsce rozwijał się znacznie później niż w państwach Europy Zachodniej - w latach 80. XX w. Spowodowane było to niepopularnością i minimalizacją potrzeby realnej ochrony konsumentów w konfrontacji z realiami obowiązującego systemu społeczno-gospodarczego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Po 1989 r. rozwój systemu wolnorynkowego i obowiązywanie odpowiednich regulacji prawnych w tym zakresie oraz istnienie zapotrzebowania na tworzenie organizacji konsumenckich (w związku z potrzebą ochrony konsumentów w zakresie zdrowia, interesów ekonomicznych, dochodzenia roszczeń, w zakresie informacji i edukacji) nie przekładały się na wielość tych podmiotów.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to analyze the consumer movement as a manifestation of civil society in Poland. The consumer movement in Europe was synthesized and the freedom of association in consumer organizations was indicated as an element of civil society. While implementing the under- taken research problem, were used the important for the field of social scienc- es research methods and techniques. The basic research method used in the article is the method of dogmatic analysis. It was used to analyze the legal acts regulating the discussed issues. The article also uses the comparative method to compare selected aspects of the activities of consumer organizations in Po- land. As a result of the research, it was indicated that the idea of civil society in Poland was implemented through the development of the consumer move- ment and the right of consumers to associate in consumer organizations. The consumer movement in Poland developed much later than in Western European countries - in the 1980s. It was caused by the unpopularity and the minimization of the need for real consumer protection in the face of the reali- ties of the socio-economic system in force in the People's Republic of Poland. After 1989, despite the existence of relevant legal regulations in this area, the existence of a demand for the creation of consumer organizations (due to the need to protect consumers in the field of health, economic interests, redress, information and education), this did not translate into the multiplicity of these ntities. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konsument; Społeczeństwo obywatelskie

EN

Consumer; Civic society

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2022
• Tom: 20
• Numer: z. 3 Społeczeństwo obywatelskie czy ruch oburzonych? Zmiany społeczne w Europie Środkowej i Wschodniej
• Strony: 115--130

Twórcy

autor

Mira Malczyńska-Biały

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Chessel M.-E., Consommateurs engagés à la Belle Époque. La Ligue sociale des acheteurs, Paris 2012.
• Chmaj M., Prawnomiędzynarodowe i konstytucyjne podstawy wolności zrzeszania się, [w:] Wolność zrzeszania się w Polsce, M. Chmaj (red.), Warszawa 2008.
• Chmaj M., Wolność zrzeszania się, [w:] Konstytucyjne wolności i prawa w Polsce. Wolności i prawa polityczne, t. 3, M. Chmaj i in. (red.), Kraków 2002.
• Dąbrowska A., Janoś-Kresło M., Ozimek I., Ochrona i edukacja konsumentów we współczesnej gospodarce rynkowej, Warszawa 2005.
• Dąbrowski J., Co dalej z ochroną konsumenta, "Życie Gospodarcze" 1981, nr 3.
• Dobijański M., Prawa i wolności człowieka w systemie Unii Europejskiej, Siedlce 2006.
• Forbes J.D., The consumer interest, London - New York - Sydney 1987.
• Górecki G., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2008.
• http://www.beuc.org/Content/Default.asp.
• http://www.consumersinternational.org
• http://www.federacja-konsumentow.org.pl.
• http://www.unic.un.org.pl.
• Jawłowska A., Ruch konsumentów, Warszawa 1981.
• Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, Dz.Urz. UE C 326, 26.10.2012.
• Kitchen M., Historia Europy 1919-1939, Wrocław - Warszawa - Kraków 1992.
• König G.M., Konsumkompetenz und Geschlechterpolitik vor dem Ersten Weltkrieg, [w:] Verbrauchen in Geschichte und Gegenwart. Wandel und Konfliktfelder in der Verbraucherpolitik, C. Bala, C. Kleinschmidt, K. Rick, W. Schuldziński (red.), "Beiträge zur Verbraucherforschung" 2007, z. 7.
• Konstytucja Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 r., Dz.U. Nr 33, poz. 232.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 23 kwietnia 1935 r., Dz.U. Nr 30, poz. 227.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 r., Dz.U. Nr 44, poz. 267.
• Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 26 listopada 1991 r., Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 248.
• Kosiński K., Ku rejestracji NSZZ Solidarność. Kalendarium wydarzeń 1980 r.
• Kuisz J., Charakter prawny porozumień sierpniowych 1980-1981, Warszawa 2009.
• Laws and Objects of the Rochdale Society of Equitable Pioneers: Enrolled According to the Acts, 10th, George IV, and 4th and 5th, William IV, Rochdale 1844.
• Malczyńska-Biały M., Polityka konsumencka Unii Europejskiej po 2002 roku, Rzeszów 2021.
• Malczyńska-Biały M., Wolność zrzeszania się na przykładzie organizacji konsumenckich w Polsce, [w:] Wolność i odpowiedzialność. Wymiar ekonomiczny, społeczny i polityczny, J. Osiński (red.), Warszawa 2009.
• Nałęcz-Jawecki A., Dziękujemy, "Życie Gospodarcze" 1981, nr 7.
• Nałęcz-Jawecki A., Federacja Konsumentów, "Życie Gospodarcze" 1981, nr 4.
• Nałęcz-Jawecki A., Miejsce Fachowców, "Życie Gospodarcze" 1981, nr 10.
• Paleczny T., Nowe ruchy społeczne, Kraków 2010.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 października 1932 roku - Prawo o stowarzyszeniach, Dz.U. Nr 94, poz. 808 z późn. zm.
• Sarnecki P., Wolność zrzeszania się, Warszawa 1998.
• Studziński W., Wolność zgromadzeń i stowarzyszania się, [w:] Prawa i wolności I i II generacji, A. Florczak, B. Bolechów (red.), Toruń 2006.
• Sztucki T., Reprezentacja potrzeb i ochrona konsumentów, "Życie Gospodarcze" 1981, nr 7.
• Światowy G., Ochrona konsumenta w procesie urynkowienia gospodarki polskiej i jej integracji z Unią Europejską, [w:] Socjoekonomiczna i prawna sytuacja konsumentów w obliczu integracji z Unia Europejską, K. Gutkowska, I. Ozimek (red.), Warszawa 1998.
• Tokarzewski T., Ruch spółdzielczy i spółdzielnie w państwach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, Lublin 1990.
• Ustawa z 7 kwietnia 1989 r. prawo o stowarzyszeniach, Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.
• Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000.
• Wiśniewski L., Wolność zrzeszania się obywateli w stowarzyszeniach. Materiały prawno-porównawcze, Warszawa 1988.

Identyfikatory

DOI

10.36874/RIESW.2022.3.5