Zakres ujawnienia, a bezstronność i niezależność arbitra w postępowaniu arbitrażowym

• Autorzy: Marcin Asłanowicz

Warianty tytułu

Extent of Disclosure in the Light of an Arbitrator's Impartiality and Independence in Arbitration

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

godnie z art. 1174 par. 1 Kpc, osoba powołana na arbitra powinna niezwłocznie ujawnić stronom wszystkie okoliczności, które mogłyby wzbudzić wątpliwości co do jej bezstronności lub niezależności (Uliasz, 2008, s.1558). Jak podkreśla się w doktrynie prawa, o ile osoba powołania na stanowisko arbitra nie ma obowiązku pełnienia swojej funkcji (z zastrzeżeniem obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej ustąpieniem bez ważnych powodów), to w przypadku przyjęcia powołania ma ona obowiązek poinformowania stron o okolicznościach, które mogłyby wzbudzić wątpliwości co do jej bezstronności i niezależności. Analogiczne zobowiązanie wynika także z regulaminów stałych sądów arbitrażowych (por. np. par. 16 ust. 6 Regulaminu Sądu Arbitrażowego przy KIG w Warszawie; par. 8 ust. 4 Regulaminu Sądu Arbitrażowego przy Konfederacji Lewiatan; par. 8 ust. 3 Regulaminu Sądu Polubownego (Arbitrażowego) przy Związku Banków Polskich; art. 14 pkt 2 Regulaminu SCC; art. 16 pkt 3 Regulaminu VIAC; art. 5 ust. 3 Regulaminu LCIA), Regulaminu ICC (art. 11 ust. 3), jak i Regulaminu Arbitrażowego UNCITRAL (Art. 11). Złożenie przez arbitra oświadczenia o bezstronności i niezależności ma fundamentalne znaczenie dla dalszego biegu postępowania arbitrażowego, bowiem od daty dowiedzenia się przez strony o wskazanych w nim okolicznościach rozpoczyna swój bieg termin do złożenia żądania wyłączenia arbitra (por. art. 1176 par. 3 Kpc, w zw. z art. 1174 par. 2 KPC) (Asłanowicz, 2013c, s.14). Kluczową kwestią związaną z wykonaniem wskazanego obowiązku przez arbitra pozostaje zdefiniowanie zakresu ujawnienia, do którego jest on zobowiązany, jak również określenie zdarzeń i okoliczności, których zajście skutkuje lub może skutkować utratą przez arbitra przymiotu bezstronności lub niezależności (Tobor, Pietrzykowski, 2003, s. 276-277; Tobor, Pietrzykowski, 2003a). Analiza tych zagadnień oraz wynikająca z niej ocena istnienia podstaw wniosków o wyłączenie arbitra, dokonywana przez właściwe organy sądów arbitrażowych oraz przez sądy powszechne, będzie bezpośrednio rzutować na sposób prowadzenia postępowania arbitrażowego, a w konsekwencji na dokonywaną przez uczestników obrotu gospodarczego ocenę ewentualnej przewagi postępowań arbitrażowych nad postępowaniami prowadzonymi przez sądy powszechne. Warto podkreślić, iż imperatyw bezstronności arbitra nie może być utożsamiany z nakazem braku zainteresowania wynikiem sprawy ze strony arbitra (tak trafnie: Łyda, 1996, s. 51). Zważyć również należy, iż oceny bezstronności danego arbitra dokonywać winno się z uwzględnieniem jego dotychczasowego postępowania i praktyki - to właśnie ona stanowić bowiem będzie w istotnym stopniu o wiarygodności arbitra, rozumianej jako determinacji do wydania obiektywnego i sprawiedliwego rozstrzygnięcia w sprawie. Dokonywane przez arbitra ujawnienie w równym stopniu wpływać będzie na ocenę jego bezstronności, jak i niezależności (Derain, Y., Schwartz, E. 1998, s. 110-111 z powołaną tam literaturą). Ewentualny konflikt interesów arbitra skutkować może bowiem zarówno utratą możliwości dokonania przez niego obiektywnej oceny danej sprawy wyłącznie na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz znajomości prawa lub zasad słuszności (a więc utratą przymiotu bezstronności), jak i faktycznym reprezentowaniem bezpośrednio lub pośrednio interesów strony powołującej, lub wykonywaniem jej poleceń i wskazówek (a więc utratą przymiotu niezależności; odnośnie rozumienia pojęć bezstronności i niezależności - Gessel-Kalinowska vel Kalisz, B., 2008, s.17).(abstrakt oryginalny)

EN

In accordance with Article 1174, para. 1 of the Civil Procedures Code (CPC), a person appointed arbitrator shall promptly disclose all circumstances to the parties, which could give rise to doubts as to his impartiality or independence. A similar obligation also arises from the rules of the standing arbitration courts (see, e.g. Par. 16 Sec. 6 of the Rules of Court of Arbitration of the Polish Chamber of Commerce in Warsaw, Par. 8 Sec. 4 of the Rules of Lewiatan Court of Arbitration in Warsaw, Par. 8 Sec. 3 of the Rules of Arbitration of the Polish Banks' Association, Art. 14 point 2 of the SCC Rules, Art. 16 point 3 of the VIAC Rules, Art. 5 Sec. 3 of the LCIA Rules), the ICC Rules (Art. 11 Sec. 3), as well as the UNCITRAL Arbitration Rules (Art. 11). The arbitrator's submission of a statement regarding impartiality and independence are of fundamental importance to the further course of the arbitration proceedings, because the period for demanding the exclusion of the arbitrator starts from the date on which the parties learned of the circumstances specified in that statement (see Article 1176, para. 3 of the CPC, in connection with Article 1174, para. 2 of the CPC). The key issue related to the arbitrator's performance of this obligation is the definition of the extent of the disclosure which he is required to make, as well as the specification of the events and circumstances, the emergence of which result in or could result in the arbitrator's loss of the attribute of impartiality or independence. The analysis of these issues and the resulting assessment of the existence of grounds for motions to be filed to exclude the arbitrator will directly affect the method of handling the arbitration and, consequently, the assessment by the participants of business trading of the possible advantage of arbitration over proceedings conducted before the common courts. It should be emphasized that the requirement of an arbitrator's impartiality cannot be considered identical to the arbitrator's lack of interest in the outcome of the case. It should also be noted that the impartiality of a given arbitrator should be assessed with account taken of his previous conduct and practices - this is because it is precisely this which, to a significant extent, determines the arbitrator's reliability, understood as the determination to issue an objective and just award in the case. The arbitrator's disclosure will affect the assessment of his impartiality, as well as his independence to an equal extent. This is because an arbitrator's possible conflict of interest can result in a loss of both his ability to objectively assess the given case solely on the basis of the evidence gathered and the knowledge of the law or the principles of equity (and hence the loss of the attribute of impartiality), as well as the actual representation of the interests, directly or indirectly, of the appointing party or the fulfillment of its instructions or guidelines (and hence the loss of the attribute of independence).(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Arbitraż gospodarczy; Sądownictwo

EN

Commercial arbitration; Judicature

• Czasopismo: Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 4
• Strony: 22--32

Twórcy

autor

Marcin Asłanowicz

• Dział Procesowy i Arbitrażowy, Baker & McKenzie

Bibliografia

• Asłanowicz, M. (2013). Postępowanie o wyłączenie arbitra - analiza spraw toczonych przed Sadem Arbitrażowym przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie. PUG (11), I i nast.
• Asłanowicz, M. (2013a). Postępowanie o wybaczenie arbitra - uwagi na tle praktyki Sadu Arbitrażowego przy Konfederacji Lewiatan. e-Przegląd Arbitrażowy (3-4).
• Asłanowicz, M. (2013b). Status arbitra w postępowaniu arbitrażowym. Studia Prawnicze (3), 135 i nast.
• Asłanowicz, M. (2013c). Zasady i tryb wyłączenia członka zespołu orzekającego w postępowaniu arbitrażowym. PPH (8), 14.
• Błaszczak, Ł. Ludwik, M. (2007). Sądownictwo polubowne (arbitraż - 97). Warszawa.
• Derain, Y. Schwartz, E. (1998). A Guide to the New ICC Rules of Arbitration (110-111 z powołana tam literatura). The Hague.
• Erecinski, T. (2006). W: J. Ciszewski,!1. Erecinski, Kodeks postępowania cywilnego, Komentarz (część czwarta i część piata, 400 nb. 5). Warszawa.
• Gessel-Kalinowska vel Kalisz, B. (2008). Kilka uwag w przedmiocie konfliktu interesów w przypadku arbitraów pochodzących z wieloosobowych kancelarii prawnych. W: Piotr Nowaczyk, Sylwester Pieckowski, Jerzy Poczobut, Andrzej Szumański, Andrzej Tynel (red.), Miedzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księga pamiatkowa dedykowana doktorowi habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu (17, 20). Warszawa.
• Klatka, Z. (2013). O projekcie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Temidium (4), 14-15.
• Krysiak, A. Wierzbowski, M. (2010). Bezstronność: i niezależność: jako kluczowe cechy każdego arbitra. Księga pamiątkowa 60-lecia Sadu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie (361). Warszawa.
• Krysiak, A. Wierzbowski, M. (2012). Znaczenie i stosowanie w praktyce Wytycznych IBA w ramach arbitrażu krajowego. W: M. Łaszczuk (red.), Arbitraż i mediacja. Księga jubileuszowa dedykowana doktorowi Andrzejowi Tynelowi (259-260 wraz z powołana tam literatura). Warszawa.
• Łaszczuk, M. (2012). Kilka uwag o obowiązkach, niezależności i bezstronności arbitrow. W: M. Łaszczuk (red.), Arbitraż i mediacja. Księga jubileuszowa dedykowana doktorowi Andrzejowi Tynelowi (329). Warszawa.
• Łyda, Z. (1996). Bezstronność arbitra a zakaz ,,zainteresowania w sprawie''. Państwo i Prawo (2), 51.
• Morek, R. (2006). Mediacja i arbitraż (185. Nb. 3). Warszawa.
• Nowaczyk, P. (2007). Wystąpienie na konferencji Miedzynarodowego Instytutu Arbitrażowo-Mediacyjnego ,,Ius et Lex'' 14 czerwca 2007 - ,,Etyka, niezaleznosci i bezstronność w Arbitrażu. Rzeczywistość czy fikcja?''. Biuletyn Arbitrażowy (4), 9-10.
• Park, W.W. (2006). Procedural Evolution in Business Arbitration (Part I). W: Arbitration of International Business Disputes (65 wraz z powołana tam literatura). Oxford.
• Pietkiewicz, P. (2008). Wyłączenie arbitra. Wybrane problemy proceduralne na tle przepisów Części piątej Kodeksu postępowania cywilnego. W: Piotr Nowaczyk, Sylwester Pieckowski, Jerzy Poczobut, Andrzej Szumański, Andrzej Tynel (red.), Miedzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana doktorowi habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu (137 i nast.). Warszawa.
• Rubins, N. Lauterburg B. (2010). Independence, Impartiality and Duty of Disclosure in Investment Arbitration. W: C. Knahr, C. Koller, W. Rechberger, A. Reinisch (red.), Investment and Commercial Arbitration - Similarities and Divergences (154-155). The Hague.
• Tobor, Z., Pietrzykowski, T. (2003). Bezstronność jako pojecie prawne. W: I. Bogucka, Z. Tobor (red.), Prawo i wartości. Ksiega jubileuszowa Prof. Józefa Nowackiego (276-277, nb. 2). Kraków.
• Tobor, Z., Pietrzykowski, T. (2003a). Roszczenie do bezstronności. W: Filozofia prawa wobec globalizmu: materiały z XV Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Teorii i Filozofii Prawa. Tomaszowice 2-21 września 2002 r. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Tomaszewski, M. (2008). Przyczyny wyłączenia arbitra w świetle prawa polskiego. W: Piotr Nowaczyk, Sylwester Pieckowski, Jerzy Poczobut, Andrzej Szumański, Andrzej Tynel (red.), Międzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana doktorowi habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu (249 z powołana tam literatura). Warszawa.
• Trakman, L. (2007). The Impartiality and Independence of Arbitrators Reconsidered (t. 10). International Lawe Review.
• Uliasz, M. (2008). Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz (1558, nb. 1-2). Warszawa.
• Wiśniewski, A.W. (2011). Niezależność i bezstronność arbitrow w świetle prawa polskiego i praktyki międzynarodowej. W: J. Gudowski, K. Weitz (red.), Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecinskiego (t. II). Warszawa.
• Zawiślak, K. (2012). Receptum arbitrii (60 wraz z powołana tam literatura). Warszawa.