Wartości salutogeniczne wśród norm komunikowanych interesariuszom organizacji

• Autorzy: Anna Lipka

Warianty tytułu

Salutogenic Values among Norms Communicated to an Organization's Stakeholders

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przybliżono istotę podejścia salutogenicznego, przeciwstawiając je modelowi patogenetycznemu. Pokazano następnie (w ramach realizacji celu teoretycznego) - poprzez identyfikację adekwatnych subfunkcji personalnych - możliwość zakotwiczenia podejścia salutogenicznego w zarządzanie zasobami ludzkimi i celowość jego stosowania, zwłaszcza w obecnych warunkach niepewności i ryzyka. Zaproponowano (w ramach realizacji celu metodyczno-utylitarnego) - oparty na metodzie analizy treści - sposób diagnozy dominujących wartości kultury organizacyjnej, który jest dostępny osobom spoza organizacji. Przetestowano ten sposób (przez prawie pół roku) na wybranej celowo uczelni wyższej, potwierdzając jego przydatność i wykazując prymat wartości kultury osiągnięć (ale nie kultury narcyzmu) nad wartościami salutogenicz- nymi. Wykazano istnienie luki pomiędzy potencjalnymi a praktykowanymi metodami komunikowania interesariuszom o działaniach organizacji na rzecz zachowaniu zdrowia swoich pracowników. Uzyskany wynik zinterpretowano i przedyskutowano w kontekście aktualnych badań oczekiwań/potrzeb pracobiorców oraz hierarchii wartości Polaków. (abstrakt oryginalny)

EN

The article looks at the essence of the salutogenic approach, juxtapositioning it with the pathogenic model. Within a framework of its theoretical objective, it subsequently shows the potential for anchoring the salutogenic approach in human resource management as well as the pertinence of its application through the identification of adequate personnel subfunctions, especially in the face of current conditions ofuncertainty and risk. A part of the implementation of this methodological-utilitarian goal and based on the context analysis method, it proposes a way to diagnose the dominant cultural values of an organization that are accessible by persons from outside it. This method was tested for almost half a year on specifically selected institutions of higher learning. This confirmed its usefulness and indicated the primacy of the values of an achievement culture (not a culture of narcissism) over salutogenic values. What was demonstrated was a gap between potential and practical methods of communicating with stakeholders regarding organizational efforts aimed at maintaining the health of employees. The achieved result is interpreted and discussed in the context of actual research on the expectations/needs of employees and the hierarchy of values among Poles. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Interesariusze; Organizacja; Kultura organizacyjna; Zdrowie

EN

Stakeholders; Organisation; Organisational culture; Health

• Czasopismo: Zarządzanie Zasobami Ludzkimi
• Rocznik: 2023
• Tom: 150
• Numer: nr 1
• Strony: 59--72

Twórcy

autor

Anna Lipka

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Alcazar, F. M., Romero-Fernandez, P. M., Sanche-Gardey, G. (2008). Human Resour- ce Management as a Field of Research. British Journal of Management, 19, 103-119.
• Antonovsky, A. (1997). Poczucie koherencji jako determinanta zdrowia. W: J. Heszen- Niejodek, H. Sęk (red.), Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Antonovsky, A. (1997). Salutogenese. Zur Entmystifizierung der Gesundheit. Tuebingen: Dgvt.
• Antonovsky, A. (2005). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychiatrii i Neurologii.
• Avey, J. B., Luthans, F., Jensen, S. M. (2009). Psychological Capital: A Positive Resources for Combating Employee Stress and Turnover. Human Resource Management, 48(5), 677-693.
• Beck, D., Bonn, V., Westtermayer, G. Salutogenese am Arbeitsplatz. Die betriebliche Organisation von Gesundheit. Pobrane z: https://www.wideo.de/fileadmin/Dateien/Dokumente/Publikationen-Produkte/GGW/wido-99w-0210-beck-et-al.pdf.
• Beck, U. (2004). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Brewster, C., Bournois, F. (1991). Human resource management: A European perspective. Personal Review, 20(6), 4-13.
• CBOS (2019). System wartości Polaków w 2019 roku. CBOS News, 2.
• CBOS (2020). Wartości w czasach zarazy. Komunikat z badań, 160.
• Chan, K. K., Misra, S. (2016).Characteristics of the Opinion Leader: A New Dimension. Journal of Advertising, 19(3), 53-60.
• Charmaz, K. (2013), Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Cieciuch, J., Schwartz, S. H., Vecchione, M. (2013). Applying the refined theory of values to past data wht can researchers gain? Journal of Cross-Cultural Psychology, 44, 1214-1234.
• Cooper, C. L., Payne, R. (red.) (1987). Stres w pracy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Cooper, C. L., Quick, J. C. (red.). (2017). Handbook of stress and health: A guide to research and practice. New York: John Wiley and Sons.
• Country Comparison. Pobrane z: https://www.hofstede-insights.com/country-compari-son/denmark,greece,poland/.
• Dolińska-Zygmunt, G. (2001). Orientacja salutogeniczna w problematyce zdrowot- nej. Model Antonovsky'ego. W: G. Dolińska-Zygmunt (red.), Podstawy psychologii zdrowia (19-25). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Fereday, J., Muir-Cochrane, E. (2006). Demonstrating rigor using thematic analysis: a hybrid approach of inductive and deductive coding and theme development. International Journal of Qualitative Methods, 5(1), 80-92.
• Fink, G. (2016). Stress: Concepts, cognition, emotion, and behaviour. San Diego: Academic Press.
• Frankowska, A., Głowacki, M. D. (2012). Kultura organizacyjna w jednostce świadczącej usługi medyczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, 229, 163-172.
• Furedi, F. (2006). Culture of fear revisited: Risk-taking and the morality of low expectation. London: Continuum.
• Glassner, B. (1999). The Culture of Fear: Why Americans are Afrraid of the Wrong Things? New York: Basic Books.
• Glinka, B., Czakon, W. (2021). Podstawy badań jakościowych. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Handy, Ch. B. (1993). Understanding Organizations. London: Penguin.
• Hoon, A., Farrell, J. M. (2009). Whats Your Companys Risk Culture? Pobrane z: http:// www.businessweek.com./managing/content/may2009/ca20090512-720476.htm.
• Institute of Risk Management. (2012). Risk Culture. London.
• Jankowski, M., Pinkas, J. (2021). Medycyna stylu życia a ochrona zdrowia pracowników. W: M. Gujski, T. Rostkowski (red.), Zarządzanie zdrowiem w miejscu pracy (11-122). Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
• Johnson, R. B., Onwuegbuzie, A. J., Turner, L. A. (2007). Toward a definitione of mixed methods research. Journal of Mixed Methods Research, 1, 112-133.
• Kasiewicz, S., Kurkliński, L. (2020). Kultura ryzyka a cyfrowa transformacja banków w świetle pandemii COVID-19. Warszawa: CeDeWu.
• Król, H. (2006). Kapitał ludzki w organizacji. W: H. Król, A. Ludwiczyński (red.), Zarządzanie zasobami ludzkimi. Tworzenie kapitału ludzkiego w organizacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Lam, J. (2017). Implementing of Risk Management. Hoboken, NJ: John Wiley and Sons.
• Lasch, Ch. (2019). Kultura narcyzmu. Amerykańskie życie w czasach malejących oczekiwań. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.
• Lenhardt, U., Rosenbrock, R. (2004). Praevention und Gesundheitsfoerderung in Betrieben und Behoerden. W: K. Hurrelmann, T. Klotz, J. Haisch (red.), Lehrbuch Praevention und Gesundheitsfoerderung (293-303). Bern: Huber.
• Linca-Ćwikła, A. (2018). Pedagogiczne uwarunkowania poczucia koherencji. Roczniki Pedagogiczne, 10(46), 3.
• Lipka, A. (2022). Employee Experience. Zarządzanie kapitałem ludzkim w kategoriach rynku doznań. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Łucewicz, J. (2002). Jak mierzyć kulturę organizacyjną w firmie? Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 3-4.
• Mackiewicz, A. J. (2008). Model salutogenezy - jedynie rozbudowana teoria czy balsam na emocje w odchodzących. Pobrane z: https://www.psychologia-spoleczna.pl/artykuly/384--model-salutogenezy.html.
• Marek, A. (2006). Wpływ zmiany kultury organizacyjnej na ZZL w międzynarodowym przedsiębiorstwie w Chinach. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 5, 80-94.
• Mattes, H. (2009). Selbsterfahrung und Salutogenese. Eine Evaluationsstudie. Universität zu Köln. PhD thesis. Pobrane z: https://kups.ub.uni-koeln.de/3115/.
• Meier Magistretti, C., Lindstrem, B., Eriksson, M. (2019). Salutogenese kennen und verstehen. Goettingen: Hogrefe.
• Molek-Winiarska, D. (2020). Interwencje antystresowe w organizacji. Modele. Zarządzanie. Efektywność. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
• Morgan, G. (1997). Obrazy organizacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pasikowski, T. (2000). Stres i zdrowie: podejście salutogeniczne. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Pisarek, W. (2019). Analiza treści przekazów. Procedura badawcza. W: M. Kita, I. Lo- ewe (red.), Język w prasie. Antologia. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowi- ce, 13-53.
• PSHR (2020). Raport "Kapitał Zdrowia". Pandemia: Punkt zwrotny dla benefitów pracowniczych. Warszawa: Polskie Stowarzyszenie HR.
• Raport: People at Work 2021: A Global Workforce View. Pobrane z: https://www.adp. pl/wszystko-o-kadrach/zaangażowanie-pracowników-zarzadzanie-talentami/people-at-work-2021-a-9.
• Rostkowski, T. (2022). Zdrowie pracowników w zrównoważonym zarządzaniu kapitałem ludzkim. W: A. Wojtczuk-Turek (red.), Zarządzanie kapitałem ludzkim w warunkach zrównoważonego rozwoju (77-92). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Salutogenese. Pobrane z: https://de.wikipedia.org/wiki/Salutogenese.
• Schwartz, S. (2006). A Theory of Cultural Value Orientations: Explication and Applications. Comparative Sociology, 5(2-3), 137-183.
• Schwartz, S., Cieciuch, J., Vecchione, M., Davidov, E., Fisher, R., Beierlein, C., Ramos, A., Verkasalo, M., Loennqvist, J. E., Demirutku, K., Dirilen-Gumus, O., Konty, M. (2012). Refining tje theory of basic personality values. Journal of Personality and Social Psychology, 103, 663-688.
• Sęk, H. (2001). Salutogeneza i funkcjonalne właściwości poczucia koherencji. W: H. Sęk, T. Pasikowski (red.), Zdrowie - Stres - Zasoby. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Sęk, H. (2014). Orientacja patogenetyczna i salutogeniczna w psychologii klinicznej. W: H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna, 1(39-54). Warszawa: PWN.
• Selye, H. (1977). Stres okiełznany. Warszawa: PIW.
• Sikorski, Cz. (2001). Wpływ kultury organizacyjnej na motywację. Od ograniczenia poczucia niepewności do jej wysokiej tolerancji. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 6, 27-39.
• Sobieszek, K. (2015). Liderzy opinii: wpływ dziedzinowy i generalny. Marketing i Rynek, 8, 17-19.
• Sukiennik, M. (2018). Kultura organizacyjna w aspekcie zarządzania pracownikami. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 9, 882-893.
• Sułkowski, Ł. (2002). Kulturowa zmienność organizacji. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Szpunar, M. (2020). Narcystyczna kultura. O kondycji człowieka ponowoczesnego w kulturze zdefiniowanej przez narcyzm. Zarządzanie Mediami, 8(3), 183-199.
• Tracz, E. (2007). Podejścia do badania kultury organizacyjnej. Prace i Materiały Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, 1, 311-318.
• Wojtczuk-Turek, A. (2020). Przekształcanie pracy. Perspektywa pracownika i organizacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wojtczuk-Turek, A. (2021). W jaki sposób równoważyć wymagania i zasoby w pracy oraz ustanawiać jej granice? - o potrzebie personalizacji (w) pracy menedżerów. Edukacja Ekonomistów i Menedżerów, 60(2), 9-24.
• Żemojtel-Piotrowska, M. (2016). Psychologiczne wyznaczniki i konsekwencje roszczeniowości w perspektywie (między)kulturowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0016.2925