Kultura organizacyjna sprzyjająca poprawie dobrostanu pracowników

• Autorzy: Sylwia Białas , Dorota Molek-Winiarska , Agata Pelc

Warianty tytułu

Organizational Culture Supporting the Well-Being of Employees

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zarówno kultura organizacyjna, jak i dobrostan pracowników to zagadnienia, które w ostatnich dziesięcioleciach cieszą się dużym zainteresowaniem. Ma to związek z rosnącą świadomością wagi i znaczenia "miękkich" obszarów zarządzania dla osiągnięcia przewagi konkurencyjnej. Jednak w literaturze przedmiotu rzadko te dwa tematy są ze sobą łączone. Szczególnie w literaturze polskiej mało miejsca poświęca się na identyfikację, jaka kultura organizacyjna jest powiązana z polepszeniem dobro- stanu pracowników. Brak jest również odniesień do obecnej aktywności organizacji działających w Polsce i wskazania, czy ich wysiłki mające na celu wzrost dobrostanu pracowników są również nastawione na zmianę w tym kierunku kultury organizacyjnej pracowników. W artykule podjęto próbę uzupełnienia tej luki poprzez wskazanie związku pomiędzy kulturą organizacyjną a dobrostanem pracowników oraz stosowanych w Polsce działań, mających na celu jego zwiększenie i mogących jednocześnie przyczynić się do zmiany kultury organizacyjnej w pożądanym kierunku. Celem było, po pierwsze, wskazanie typu kultury organizacyjnej, która w największym stopniu sprzyja podniesieniu dobrostanu pracowników, oraz kultury, która powoduje obniżenie dobrostanu. Aby osiągnąć ten cel, przeprowadzono systematyczną analizę literatury na temat badań prezentowanych w literaturze zagranicznej i polskiej. Po drugie, podjęto próbę identyfikacji, czy działania wdrażane w organizacjach w Polsce, stawiające sobie za cel poprawę dobrostanu pracowników, są również ukierunkowane na wzmacnianie kultury organizacyjnej, która będzie temu sprzyjała. Na tym etapie wykorzystano krytyczną analizę studiów przypadku interwencji na rzecz dobrostanu pracowników w konkretnych organizacjach. Ze względu na ograniczoną objętość artykułu skupiono się na najczęściej wykorzystywanej w kontekście dobro- stanu typologii kultur organizacyjnych autorstwa Camerona i Quinna. (abstrakt oryginalny)

EN

Through a comprehensive literature review and practical analysis, the paper attempts to examine the impact of organizational culture on employee well-being as well as to present well-being programs in companies in Poland that, in the long run, can also improve organizational culture. Primarily, the conclusions drawn from the analysis of the literature and research make it possible to indicate that the organizational culture of the clan and adhocracy (from the Cameron and Quinn model) are the most favorable with respect to the well-being of employees. Furthermore, actions introduced in Polish organizations aimed at improving employee well-being are identified. At this stage, empirical research was used to analyze case studies of well-being interventions in companies located in Poland. The case study analysis makes possible the identification of interventions that contribute to changing organizational culture in the desired direction. Initiatives that create positive attitudes towards health and well-being based on values such as health, safety, and trust have been ranked with respect to being directed at creating a healthy organizational culture. Most of them are based on participatory leadership, building psychological safety and trust, increasing autonomy, and promoting healthy lifestyles and habits. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kultura organizacyjna; Interes pracowniczy; Zdrowie; Dobrostan

EN

Organisational culture; Employees' interests; Health; Well-being

• Czasopismo: Zarządzanie Zasobami Ludzkimi
• Rocznik: 2023
• Tom: 150
• Numer: nr 1
• Strony: 73--93

Twórcy

autor

Sylwia Białas

• Uniwersytet Gdański

autor

Dorota Molek-Winiarska

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

autor

Agata Pelc

• Wellbeing Institute

Bibliografia

• Angelis, M,.de, Giusino, D., Nielsen, K., Aboagye, E., Christensen, M., Innstrand, S.T., Mazzetti, G., van den Heuvel, M., Sijbom, R.B.L., Pelzer, V., Chiesa, R. i Pietrantoni, L. (2020). H-WORK Project: Multilevel Interventions to Promote Mental Health in SMEs and Public Workplaces. International Journal of Environmental Research and Public Health. 31, 17(21), 8035. DOI: 10.3390/ijerph17218035.
• Aniszewska, G. (2007). Kultura organizacyjna - istota zjawiska. W: G. Aniszewska (red.), Kultura organizacyjna w zarządzaniu. Warszawa: PWE.
• Baard, P. P., Deci, E. L . i Ryan, R. M. (2004). Intrinsic need satisfaction: A motivational basis of performance and well-being in two work settings. Journal of Applied Social Psychology, 34(10), 2045-2068.
• Bartkowiak, G. (2011). Dobrostan pracowników oraz poziom "zdrowia organizacji" a zadowolenie z pracy i zaangażowanie w osiąganie celów organizacji. W: M. Gableta, A. Pietroń-Pyszczek (red.), Człowiek i praca w zmieniającej się organizacji. W kierunku respektowania interesów pracobiorców. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
• Bastian, B., Kuppens, P., De Roover, K. i Diener, E. (2014). Is valuing positive emo- tion associated with life satisfaction? Emotion, 14.
• Białas, S. (2013). Zarządzanie zasobami ludzkimi w otoczeniu międzynarodowym. Warszawa: PWN.
• Bockerman, P., Ilmakunnas, P. (2012). The job-satisfaction-productivity nexus: A stu- dy using matched survey and register data. Industrial & Labor Relations Review, 65.
• Botti, L., Melloni, R., Oliva, M. (2022). Learn from the past and act for the future: A holistic and participative approach for improving occupational health and safe- ty in industry. Safety Science, 145. DOI: 10.1016/j.ssci.2021.105475.
• Bowen, D., Ostroff, C. (2004). Understanding HRM-performance linkages: the role of the 'strength' of the HRM system. Academy of Management Review, 29, 202-222.
• Budd, J. W., Spencer, D. A. (2015). Worker well-being and the importance of work: bridging the gap. European Journal of Industrial Relations, 21(2), 181-196.
• Cameron, K. S., Freeman, S. J. (1985). Cultural congruence, strength, and type: Relationships to effectiveness. School of Business Administration, University of Michigan.
• Cameron, K. S., Quinn, R. E. (2015). Kultura organizacyjna - diagnoza i zmiana. Model wartości konkurujących. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Carmeli, A., Ben-Hador, B., Waldman, D. A., Rupp, D. E. (2009). How Leaders Cultivate Social Capital and Nurture Employee Vigor: Implications for Job Performance. Journal of Applied Psychology, 94(6), 1553-1561.
• Carmichael, A., Lander, F., Steele R. (2021). Out of the shadows: Sustainably improving workplace mental health. McKinsey Report. Pobrane z: https://www.mckinsey.com/featured-insights/asia-pacific/out-of-the-shadows-sustainably-improving-workplace-mental-health.
• Chen, C. C., Fosh, P., Foster, D. (2008). Gender Differences in Perceptions of Organisational Cultures in the Banking Industry in Taiwan. Journal of Industrial Relations, 50, 139-156.
• Chumg, H. F., Seaton, J., Cooke, L., Ding, W. Y. (2016). Factors affecting employees' knowledge-sharing behaviour in the virtual organisation from the perspectives of well-being and organisational behaviour. Computers in Human Behavior, 64, 432-448.
• CIPD (2021). Health and well-being at work: Case studies. Chartered Institute of Personnel and Development, United Kingdom. Pobrane z: https://www.cipd.co.uk/ Images/health-wellbeing-work-case-studies-2021-1_tcm18-93544.pdf.
• Coe, E., Cordina, J., Enomoto, K., Mandel, A., Stueland, J. (2021). National surveys reveal disconnect between employees and employers around mental health need. McKinsey Report. Pobrane z: https://www.mckinsey.com/industries/healthcare-systems-and-services/our-insights/national-surveys-reveal-disconnect-between-employees-and-employers-around-mental-health-need.
• Conger, J. I., Kanungo, R. (1988). Charismatic Leadership: the Elusive Factor in Organizational Effectiveness. San Francisco: Jossey Bass.
• Czerska, M. (2003). Zmiana kulturowa w organizacji. Wyzwania do współczesnego menedżera. Warszawa: Difin.
• Deci, E., Ryan, R. M. (2008). Hedonia, eudaimonia, and well-being: An introduction. Journal of Happiness Studies, 9.
• Dextras-Gauthier, J., Marchand, A. (2016). Culture organisationnelle, conditions de l'organisation du travail et épuisement professionnel. Relations industrielles/Indu- strial Relations, 71(1), 156-187.
• Diener, E., Lucas R. E., Oishi, S. (2018). Advances and Open Questions in the Science of Subjective Well-Being. Collabra Psychology, 4(1). DOI: 10.1525/collabra.115.
• Diener, E., Scollon, C. K. N., Oishi, S., Dzokoto, V., Suh, E. M. (2000). Positivity and the construction of life satisfaction judgments: Global happiness is not the sum of its parts, Journal of Happiness Studies, 1.
• Diener, E., Suh, E. M,. Lucas, R. E., Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125.
• Diener, E., Wirtz, D., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D. W., Oishi, S., Biswas-Diener, R. (2010). New well-being measures: Short scales to assess flourishing and positive and negative feelings. Social Indicators Research, 97.
• Edmans, A. (2011). Does the stock market fully value intangibles? Employee satisfaction and equity prices. Journal of Financial Economics, 101.
• El Kahal, S. (2001). Business in Asia Pacific. Oxford: Oxford University Press.
• Gong, L., Jiang, S., Liang, X. (2022). Competing value framework-based culture transformation. Journal of Business Research, 145, 853-863. DOI: 10.1016/j.jbusres.2022.03.019.
• Grant, A. M., Christianson, M. K., Price, R. H. (2007). Happiness, health, or relationships? Managerial practices and employee well-being tradeoffs. Academy of Management Perspectives, 21(3), 51-63.
• Guest, D. (2008). Worker well-being. W: P. Blyton, P. (red.), Sage Handbook of Industrial Relations. London: SAGE, 529-547.
• GWS, (Global Wellness Summit). (2022). Global Wellness Annual Trends Report: The Future of Wellness 2022. Global Wellness Summit, Miami, USA.
• Harter, J. K., Schmidt, F. L., Keyes, C. L. (2002). Well-Being in the Workplace and its Relationship to Business Outcomes: A Review of the Gallup Studies. W: C. L. Keyes, J. Haidt (red.), Flourishing: The Positive Person and the Good Life (205-224). Washington D.C.: American Psychological Association.
• Hills, P., Argyle, M. (2002). The Oxford Happiness Questionnaire: A compact scale for measurement of psychological well-being. Personality and Individual Differences, 33.
• HSE (Health and Safety Executive). (2019). Tackling work-related stress using the mana- gement standards approach: a step-by-step workbook. London: The Stationery Office.
• Islam, M. S. i Amin, M. (2022). A systematic review of human capital and employee well-being: putting human capital back on the track. European Journal of Training and Development, 46(5/6), 504-534.
• Jamka, B. (2014). Endogeniczne uwarunkowania zarządzania zasobami ludzkimi w organizacji. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 3-4, 51-62.
• Johnson, S., Robertson, I., Cooper, C. L. (2018). Well-being: Productivity and Happiness at Work. London: Palgrave Macmillan.
• Juchnowicz, M. (2013). Troska o satysfakcję pracowników - nowy paradygmat czy nowy pragmatyzm. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 3-4.
• Judge, T. A., Thoreson, C. J., Bono, J. E., Patton, G. K. (2001). The job satisfaction - job performance relationship: A qualitative and quantitative review. Psychological Bulletin, 127.
• Kahneman, D. (1999). Objective happiness. W: D. Kahneman, E. Diener, N. Schwarz (red.), Well-being: The foundations of hedonic psychology. New York: Russell Sage Foundation.
• Kostera, M., i Kownacki, S. (1996). Kierowanie zachowaniami organizacyjnymi. W: A. Koźmiński, W. Piotrowski (red.), Zarządzanie. Teoria i praktyka. Warszawa: PWN.
• Kozioł, L., Wojtowicz, A., Wybrane praktyki zarządcze a dobrostan pracowniczy. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie, 71.
• Lichtenthaler, P. W., Fischbach, A. (2018). Leadership, job crafting, and employee he- alth and performance. Leadership & Organization Development Journal, 39(5), 620-632. DOI: 10.1108/LODJ-07-2017-0191.
• Lok, P., Crawford, J. (2004). The effect of organisational culture and leadership style on job satisfaction and organisational commitment: A cross-national comparison. Journal of Management Development, 23(4), 321-338.
• Looi, J. C. L, Allison, S., Bastiampillai, T., Kisely, S. R. (2022). Mental health services need action on organisational culture and justice. Australasian Psychiatry. DOI: 10.1177/10398562221111945.
• Lubrańska, A., (2011). Klimat organizacyjny a doświadczenie wypalenia zawodowego. Medycyna Pracy, 62(6).
• Lund, D. B. (2003). Organisational culture and job satisfaction. Journal of Business & Industrial Marketing, 18(3), 219-236.
• Lyubomirsky, S., Lepper, H. S. (1999). A measure of subjective happiness: Preliminary reliability and construct validation. Social Indicators Research, 46.
• Malone, T. (1997). Is empowerment just a fad? Control decision making and IT. Sloan Management Review, 23-3.
• Marchand, A., Haines, V., Dextras-Gauthier, J. (2013). Quantitative Analysis of Organizational Culture in Occupational Health Research: a Theory-based Validation in 30 Work-places of the Organizational Culture Profile Instrument. BMC Public Health, 13(1).
• McKinnon, L. J., Harrison, L. G., Chow, W. C., Wu, A. (2003). Organisational culture: association with commitment, job satisfaction, propensity to remain and information sharing in Taiwan. International Journal of Business Studies, 11(1), 25-44.
• Mockałło, Z. (2011). Styl przywództwa a dobrostan psychiczny pracowników. Bezpieczeństwo Pracy, 1.
• Molek-Winiarska, D. (2020). Interwencje antystresowe w organizacji. Modele. Zarządzanie. Efektywność. Wrocław: Wydawnictwo UEW.
• Molek-Winiarska, D., Pelc, A. (2022). Types of well-being interventions in reducing work- related stress during the pandemic. W: D. Molek-Winiarska (red.), Shaping employee experience in the changing social and organizational conditions. Wrocław: Wydawnictwo UEW.
• Nielsen, K., Randall, R. (2009). Managers' active support when implementing teams: The impact on employee well-being. Applied Psychology: Health and Well-Being, 1(3), 374-390.
• Nielsen, K., Randall, R., Holten, A. L., González, E. R. (2010). Conducting organisational-level occupational health interventions: What works?. Work and Stress, 24(3), 234-259.
• Nieżurawska, J., Dziadkiewicz, A., Kowalewska, G. (2017). Systemy work-life balance w przedsiębiorstwach w opinii generacji Z - wyniki badań empirycznych, Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych, 45.
• Nishii, L., Lepak, D. i Schneider, B. (2008). Employee attributions of the "why" of HR practices: their effects on employee attitudes and behaviors, and customer satisfaction. Personnel Psychology, 61(3), 503-545.
• Nyberg, A, Holmberg, I, Bernin, P, Alderling, M, Åkerblom, S, Widerszal-Bazyl, M, et al. (2011). Destructive managerial leadership and psychological well-being among employees in Swedish, Polish, and Italian hotels. Work, 39(3), 267-281.
• Olynick, J., Li, H. (2020). Organizational Culture and Its Relationship with Employee Stress, Enjoyment of Work and Productivity. International Journal of Psychological Studies, 12(2), 14. DOI:10.5539/ijps.v12n2p14.
• Paterson, C., Leduc, C., Maxwell, M., Aust, B., Amann, B. L., Cerga-Pashoja, A., Coppens, E., Couwenbergh, C., O'Connor, C., Arensman, E., Greiner, B. A. (2021). Evidence for implementation of interventions to promote mental health in the workplace: a systematic scoping review protocol. Systematic Review, 10(1), 41. DOI: 10.1186/s13643-020-01570-9.
• Pye, L. (1985). Asian Power and Politics: the Cultural Dimensions of Authority. Harvard University Press.
• Rogozińska-Pawełczyk, A. (2017). Różnorodność pokoleniowa a kontrakt psychologiczny w organizacji. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 3-4.
• Ryff, C. D., Keyes, C.L. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69.
• Seligman, M. (2018). PERMA and the building blocks of well-being. The Journal of Positive Psychology, 13(4), 333-335. DOI: 10.1080/17439760.2018.1437466.
• Senge, P. M., Scharmer, C. O., Jaworski, J., Flowers, B. S. (2005). Presence: An exploration of profound change in people, organisations, and society. 1st ed. London: Nicolas Brealey.
• Soonhee, K. (2002). Participative management and job satisfaction: lessons for management leadership. Public Administration Review, 62(2), 231-241. DOI: 10.1111/0033-3352.00173.
• Stańczyk, S. (2008). Nurt kulturowy w zarządzaniu. Wrocław: Wydawnictwo UEW.
• Strykowska, M. (2009). Dobrostan pracowników a zarządzanie współczesnymi organizacjami. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 71(1), 187-194.
• Sułkowski, Ł. (2012). Kulturowe procesy zarządzania. Warszawa: Difin.
• Voorde, F. C., van de, Paauwe, J., i van Veldhoven, M. J. P. M. (2012). Employee well- being and the Hrm-organisational performance relationship: A review of quantitative studies. International Journal of Management Reviews, 14(4), 391-407. DOI:10.1111/j.1468-2370.2011.00322.x.
• Wellbeing Institute (2021). Raport rynkowy "Wellbeing w praktyce firm w Polsce". Warszawa.
• Wellbeing Institute (2022). Raport rynkowy "Wellbeing w praktyce. Wiedza. Praktyka. Inspiracja". Warszawa.
• WHO (2022). Guidelines on mental health at work. Geneva: World Health Organization.
• Wziątek-Staśko, A. (2017a). Kultura organizacyjna narzędziem kreacji przyjaznego środowiska pracy. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 5, 9-25.
• Wziątek-Staśko, A. (2017b). Model kultury organizacyjnej a zjawiska patologiczne w miejscu pracy. Przegląd Organizacji, 10(933).
• Yip, J., Levine, E., Brooks, A., Schweitzer, M. (2021). Worry at work: How organisational culture promotes anxiety. Research in Organisational Behavior, 40, 100-124.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0016.2926