Ewolucja współczesnej formy umowy społecznej w perspektywie europejskiej

• Autorzy: Stanisław Adam Paruch

Warianty tytułu

Evolution of the Modern Form of a Social Contract in the European Perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Nośnikiem aksjologicznym oraz normatywnym wartości współczesnych państw demokracji liberalnej, takich jak: wolność jednostki, równość wobec prawa, konstytucjonalizm, praworządność oraz reprezentacja, są nade wszystko akty prawne w postaci konstytucji, które określają podstawy ustroju państwowego, a w perspektywie europejskiej - traktaty unijne, względnie akty prawne przyjęte przez instytucje Unii Europejskiej, rzadziej zwyczaje uformowane w procesie integracji europejskiej. Można założyć, że ich formalne umiejscowienie sytuuje legitymizację kompetencji Unii Europejskiej względem państw członkowskich w zakresie tych elementów liberalnej teorii umowy społecznej, którą moglibyśmy określić w obszarze umowy zarówno wyraźniej, jak i quasi-kontraktowej.(abstrakt oryginalny)

EN

The axiological and normative carrier of the values of modern states of liberal democracy, such as individual freedom, equality before the law, constitutionalism, the rule of law and representation are primarily legal acts in the form of a constitution, which define the foundations of the state system, and in the European perspective - EU treaties, or legal acts adopted by EU institutions, and less often customs formed in the process of European integration. It can be assumed that their formal positioning situates the legitimacy of the competences of the European Union in relation to the member states within the scope of these elements of the liberal theory of the social contract, which we could define in terms of both explicit and quasi-contractual agreement.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Umowa społeczna; Demokracja; Aksjologia; Prawo

EN

Social agreement; Democracy; Axiology; Law

• Czasopismo: Przegląd Prawa Publicznego
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 3
• Strony: 48--66

Twórcy

autor

Stanisław Adam Paruch

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego

Bibliografia

• Anzenbacher A., Wprowadzenie do chrześcijańskiej etyki społecznej, myśl filozoficzna, Kraków 2010.
• Barcik J., Pojęcie i źródła prawa Unii Europejskiej [w:] J. Barcik, A. Wentkowska, Prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2014.
• Barcik J., Zarys historii integracji europejskiej [w:] J. Barcik, A. Wentkowska, Prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2014.
• Barcz J., Grzeszczak R., Nowak-Far A., Truszczyński J., Praworządność a unijne fundusze (prawne i praktyczne aspekty interpretacji ustaleń Rady Europejskiej z 11.12.2020 r.), "Państwo i Prawo" 2021/11.
• Becker H., Bames H.E., Rozwój myśli społecznej od wiedzy ludowej do socjologii, cz. I, Warszawa 1964.
• Berkhof L., Systematic Theology, Cambridge 1996.
• Bocian A.F., Globalizacja - dylematy etyczne, "Optimum. Studia Ekonomiczne" 2014/1 (67).
• Bończak-Kucharczyk E., Sytuacja mieszkaniowa uchodźców z Ukrainy w Polsce, Warszawa 2022.
• Borchardt K.D., ABC prawa Unii Europejskiej, Luksemburg 2011.
• Buchanan J. M., The Limits of Liberty: Between Anarchy and Leviathan, Chicago 1977.
• Deficyt demokratyczny, EUR-Lex, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=LEGISSUM:democratic_deficit (dostęp: 29.09.2022 r.).
• Drozdowski R., Co się dzieje? Między utopią populizmu a poszukiwaniem nowej umowy społecznej, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2017/2.
• Ethics, Economics and the Law, Nomos XXIV, red. R. Pennock, J.W. Chapman, New York 1982.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2012.
• Góralczyk M.T., Związek między konstytucyjną zasadą społeczeństwa obywatelskiego a partycypacją społeczną - zarys problematyki, "Przegląd Sejmowy" 2020/6 (161).
• Grzelak A., Praworządność tematem wiodącym Konferencji w sprawie przyszłości Europy?, "Europejski Przegląd Sądowy" 2021/9.
• Grzeszczak R., Model procesu legislacyjnego w Unii Europejskiej [w:] 15 lat funkcjonowania modelu rządowego procesu legislacyjnego a perspektywa porównawcza, red. W. Brzozowski, A. Krzywoń, Warszawa 2015.
• Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, tłum. R. Marszałek, A. Romaniuk, Warszawa 2020.
• Hołda Z., Prawa człowieka. Wiadomości wstępne [w:] J. Hołda, Z. Hołda, D. Ostrowska, J.A. Rybczyńska, Prawa człowieka. Zarys wykładu, Warszawa 2011.
• Ilu uchodźców z Ukrainy jest w Polsce (aktualne dane), 300Gospodarka, 2.02.2023 r., https://300gospodarka.pl/news/uchodzcy-z-ukrainy-w-polsce-liczba (dostęp: 29.09.2022 r.).
• Jasiński K., Polityka państwa liberalno-demokratycznego wobec religii, "Nurt SVD" 2017/2, t. 142.
• Jaskiernia J., Funkcje konstytucji RP w dobie integracji europejskiej i radykalnych przemian politycznych, Toruń 2020.
• Jaskiernia J., Naruszanie praworządności w państwie członkowskim a tendencje rozwojowe UE (artykuł recenzyjny), "Państwo i Prawo" 2022/7.
• Jaskiernia J., Suwerenność narodu a koncepcja "państwa postsuwerennego", "Państwo i Prawo" 2006/10.
• Jasudowicz T., Zagadnienia wstępne [w:] B. Gronowska, T. Jasudowicz, M. Balcerzak, M. Lubiszewski, R. Mizerski, Prawa człowieka i ich ochrona, Toruń 2010.
• Jelonek B.A., Idea umowy społecznej [w:] Ze studiów nad prawem, administracją i ekonomią, red. M. Sadowski, A. Spychalska, K. Sadowa, Acta Erasmiana VI, Wrocław 2014.
• Kamiński I.C., Unijna zasada praworządności (państwa prawa) i uprawnienia sądów [w:] Konstytucja, praworządność, władza sądownicza. Aktualne problemy trzeciej władzy w Polsce, red. Ł. Bojarski, K. Grajewski, J. Kremer, G. Ott, W. Żurek, Warszawa 2019.
• Kant I., Metafizyka moralności, seria: Biblioteka Klasyków Filozofii, Warszawa 2005.
• Kelly J. M., Historia zachodniej teorii prawa, Kraków 2006.
• Kersting W., Die politische Philosophie des Gesellschaftsvertrags, Darmstadt 1994.
• Klima P., Umowa społeczna współcześnie, "Miscellanea Historico-Iuridica" 2016/XV (2).
• Konstytucja Republiki Czeskiej z 16.12.1992 r., za: Konstytucje świata, https://biblioteka.sejm.gov.pl/wp-content/uploads/2015/07/Czechy_pol_010811.pdf (dostęp: 29.09.2022 r.).
• Kornobis-Romanowska D., Praworządność jako warunek przystąpienia Ukrainy do Unii Europejskiej - nowe otwarcie w polityce rozszerzenia, "Europejski Przegląd Sądowy" 2022/9.
• Kryzys finansowy. Wybrane zagadnienia, red. J. Adamiec, Warszawa 2009.
• Kuciński J., Demokracja liberalna - istota, stan obecny, perspektywy [w:] Powszechny system ochrony praw człowieka w dobie kryzysu demokracji liberalnej, t. I, red. J. Jaskiernia, K. Spryszak, Toruń 2020.
• Łuszczyńska M., Umowa społeczna jako fundament życia zbiorowego, "Studia Iuridica Lublinensia" 2014/21.
• Łuszczyńska M., Umowa społeczna jako przejaw racjonalizmu w refleksji nad państwem i prawem, "Annales UMCS" 2018/65 (2).
• Makarewicz-Marcinkiewicz A., Ekskluzja społeczna - zjawisko społeczne czy "temat zastępczy"?, "Wrocławskie Studia Politologiczne" 2015/18.
• Małajny R. M., Pojęcie konstytucji, "Państwo i Prawo" 2018/2.
• Masing J., Rozważania nad istotą państwa konstytucyjnego [w:] Państwo konstytucyjne, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 2018.
• Minich D., Konstytucja - konstytucjonalizm - neokonstytucjonalizm, "Przegląd Prawa Publicznego" 2018/12.
• Montesquieu Ch., O duchu praw, t. I, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1957.
• Nowak A.Z., Polskie dylematy wobec wyzwań globalizacji, "Polski Kompas" 2017/2.
• Nozick R., Anarchy, State and Utopia, New York 2013.
• Olejniczak M., Europejskie społeczeństwo obywatelskie?, "Studia Europejskie" 2005/3.
• Orzeszyna K., Społeczeństwo obywatelskie w Unii Europejskiej, "Teka Komisji Prawniczej PAN" 2009/II.
• Platforma edukacyjna Ministerstwa Edukacji i Nauki, Umowa społeczna a konstytucja, https://zpe.gov.pl/b/umowa-spoleczna-a-konstytucja/PRojGfdGf (dostęp: 29.09.2022 r.).
• Polski system ochrony praw człowieka w dobie kryzysu demokracji liberalnej, t. III, red. J. Jaskiernia, K. Spryszak, Toruń 2020.
• Powszechny system ochrony praw człowieka w dobie kryzysu demokracji liberalnej, t. I, red. J. Jaskiernia, K. Spryszak, Toruń 2020.
• Prawa człowieka. Model prawny, red. R. Wieruszewski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1991.
• Prekariat i nowa walka klas, red. J. Urbański, Warszawa 2014.
• Ramotowski J., Świat po pandemii. Konieczna nowa umowa społeczna?, Interia Biznes, 27.04.2021 r., https://biznes.interia.pl/gospodarka/news-swiat-po-pandemii-konieczna-nowa-umowa-spoleczna,nId,5194215 (dostęp: 29.09.2022 r.).
• Rawls J., A theory of justice, "Journal of Social Policy" 1972/2 (4).
• Regionalne systemy ochrony praw człowieka w dobie kryzysu demokracji liberalnej, t. II, red. J. Jaskiernia, K. Spryszak, Toruń 2020.
• Rousseau J.J., Umowa społeczna, tłum. A. Peretiatkowicz, Łódź 1948.
• Sartori G., Teoria demokracji, Warszawa 1994.
• Scruton R., Słownik myśli politycznej, Poznań 2002.
• Shafik M., What We Owe Each Other. We need a new social contract fit for the 21st century, International Monetary Found, June 2021, https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2021/06/what-we-owe-each-other-book-minouche-shafik (dostęp: 29.09.2022 r.).
• Słownik języka polskiego: Umowa społeczna, PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/umowa-spoleczna;3991236.html (dostęp: 29.09.2022 r.).
• Sokolewicz W., Demokracja, rządy prawa i konstytucyjność w postsocjalistycznym społeczeństwie Europy Wschodniej [w:] Zagadnienia prawa konstytucyjnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Szymczaka, red. M. Domagała, Łódź 1994.
• Stępień J., Polska tradycja konstytucyjna, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2007/4.
• Symonides J., Źródła i przyczyny kryzysu demokracji liberalnej. Wyzwania populizmu [w:] Powszechny system ochrony praw człowieka w dobie kryzysu demokracji liberalnej, t. I, red. J. Jaskiernia, K. Spryszak, Toruń 2020.
• Tokarczyk R.A., Historia doktryn prawa natury, "Studia Filozoficzne" 1977/2.
• Tokarczyk R.A., Modelowanie problematyki umowy społecznej, "Przegląd Filozoficzny" 1992/1.
• Wiatr J., Politolodzy o populizmie: esej recenzyjny, "Europejski Przegląd Prawa i Stosunków Międzynarodowych" 2022/1.
• Witkowska M., Wstęp [w:] Społeczeństwo obywatelskie w procesie integracji europejskiej, red. M. Witkowska, Warszawa 2009.