Prawo rzymskie a Kodeks Napoleona w Polsce XIX wieku

• Autorzy: Jan Kodrębski

Warianty tytułu

Le Droit Romain et le Code Napoléon en Pologne au XIXéme. Siécle

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Charakterystyczną cechą historii prawa jest to, że - wbrew temu czego można by się spodziewać - dawniejsze epoki są dużo lepiej opracowane naukowo niż nam najbliższe. Dzieje prawa rzymskiego są przedmiotem intensywnych badań i posiadają olbrzymią literaturę. Również prawa średniowiecznej Europy są od dawna badane i opracowane w stopniu, jeżeli nie wystarczającym, to przynajmniej poważnym. Historia prawa dawnej Rzeczypospolitej może się pochlubić szeregiem cennych prac, choć, oczywiście, nie wszystko na jej temat wiemy. Zupełnie inaczej przedstawia się sprawa jeżeli chodzi o historię prawa XIX w. Stała się ona przedmiotem zainteresowania historyków stosunkowo niedawno; do II wojny światowej w nauce zachodnioeuropejskiej koniec wieku XVIII był tradycyjnie kresem zainteresowań historyka prawa. We Francji było to w pewnym sensie zrozumiałe - Kodeks Napoleona obowiązuje przecież do dziś, badania więc nad francuskim prawem prywatnym XIX w. wydawały się należeć raczej do cywilistów - specjalistów w dziedzinie prawa prywatnego, niż do historyków prawa. Tradycja kierowała francuskich historyków prawa w stronę badań nad prawem średniowiecznym. Dodajmy do tego tradycyjną we Francji przepaść między historykami a prawnikami, która przyczyniła się do odsuwania historyków prawa od zajęcia się prawem uważanym w zasadzie za współczesne. Tym zapewne tłumaczy się fakt, że niemal zupełnie brak badań naukowych nad historią podstawowego pomnika francuskiego prawodawstwa i największej jego chluby - Kodeksu Napoleona. Istnieje na ten temat parę cennych prac, ale ostatnim opracowaniem całościowym jest, nie pretendująca do charakteru syntezy, księga jubileuszowa z okazji stulecia kodeksu, a więc sprzed przeszło osiemdziesięciu lat. Nad tym brakiem zainteresowania francuskiej historii prawa największym osiągnięciem francuskiego prawodawstwa wypada szczerze ubolewać. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Prawo rzymskie; Historia; Historia prawa

EN

Roman law; History; Legal history

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 1988
• Numer: nr 38
• Strony: 155--174

Twórcy

autor

Jan Kodrębski

Bibliografia

• 1. A Arnaud, Essai d'analyse structurale du Code Civil francais, Paris 1973.
• 2. A. Arnaud, Les origines doctrinales du Code Civil francais, Paris 1966.
• 3. S. Askenazy, Zagrożenie Kodeksu Napoleona..., "Gazeta Sądowa Warszawska" 1908, nr 22.
• 4. O. Behrends, Geschichte, Politik und Jurisprudenz in F. C. v. Savignys System des heutigen römischen Rechts, [w:] Römischen Recht in der europäischen Tradition, Ebelsbach 1985, s. 257-321.
• 5. I. Bieliński, Królewski Uniwersytet Warszawski, t. II, Warszawa 1911, s. 316-346.
• 6. B. Biondi, Il diritto romano cristiano, t. III, Milano 1954, s. 73.
• 7. T. Bobrowski, Pamiętnik mojego życia, t. I, Warszawa 1979, s. 337 i 376.
• 8. S. Borowski, Szkoła Główna Warszawska 1862-1869. Wydział Prawa i Administracji, Warszawa 1937, s. 48-65.
• 9. K. Bukowska, Orzecznictwo krakowskich sądów wyższych w sporach o nieruchomości miejskie XVI-XVIII wieku, Warszawa 1967, s. 113.
• 10. J. Carbonnier, Droit civil, t. I, Paris 1955, s. 54.
• 11. I. Charmont, A. Chausse, Les interpretes du Code Civil, [w:] Le Code Civil 1804-1904 Iivre du centenaire, Paris 1904, t. I, s. 133-172.
• 12. W. M. Chwostow, Istorija rimskogo prawa, Moskwa 1907, s. 436-437.
• 13. T. Czacki, Czy prawo rzymskie było zasadą praw litewskich i polskich, Wilno 1809, s. 8.
• 14. I. Daniłowicz, Kodeks Napoleona w porównaniu z prawami polskimi i litewskimi, 1904, nr 36-53.
• 15. C. Dzierzbicki, Zbiór wyroków Senatu departamentu kasacyjnego cywilnego z lat 1877-1884, t. I-II, Radom 1885.
• 16. A. Esmein, L'originalite du Code Civil, [w:] Le Code Civil 1804-1904 Iivre du centenaire, Paris 1904, t. I, s. 13.
• 17. P. Fenet, Pothier analyse dans ses rapport avec le Code Civil, Paris 1826.
• 18. P. Fenet, Recueil complet des travaux preparatoires du Code Civil, t. I, Paris 1827, s. 480.
• 19. F. Flamm, Interpretacja "Kodeksu cywilnego Królestwa Polskiego", Warszawa 1888.
• 20. I. B. Galperin, Osnownyje naprawlenia w obłasti kodifikacii russkowogo prawa w naczale XIX wieka, "Wiestnik Leningradskogo Uniwiersitieta" 1960, S. V, nr 1, s. 135 1 n.
• 21. E. Gans, System des romischen Civilrechts, Berlin 1827.
• 22. M. Garaud, R. Szramkiewicz, La revolution française et la familie, Paris 1978, s. 67 i n. oraz 170 i n.
• 23. H. Grynwasser, Kodeks Napoleona w Polsce, [w:] H. Grynwasser, Pisma, t. I, Wrocław 1951, s. 15-172.
• 24. K. Grzybowski, Historia państwa i prawa Polski, t. IV, Warszawa 1982, s. 225-237.
• 25. Historia państwa i prawa Polski, red. J. Bardach, t. III, Warszawa 1981.
• 26. W. Holewiński, O zobowiązaniach podług Kodeksu Napoleona, Warszawa 1869, s. 28.
• 27. J. Hube, Krótki rys historyczny wystawujący wpływ prawa rzymskiego na stosunki prawne Francyi, "Themis Polska" 1828, t. II, s. 223.
• 28. R. Hube, Pisma, t. I, Warszawa 1905, s. 16-19.
• 29. R. Hube, Uwagi nad systemem kodeksu cywilnego francuskiego, Warszawa 1829.
• 30. H. Insadowski, Rzymskie prawo małżeńskie a chrześcijaństwo, Lublin 1935, s. 29.
• 31. V. Jac, Bonaparte et le Code Civil, Paris 1918.
• 32. I. Jakubowski, Hugo Kołłątaj a prawo rzymskie, "Czasopismo Prawno-Historyczne" 1978, t. XLII, z. 2.
• 33. I. Jakubowski, Józef Wybicki a prawo rzymskie, "Acta Universitatis Lodziensis" 1981, S. I, z. 4.
• 34. I. Jakubowski, Prawo rzymskie w projektach kodyfikacyjnych polskiego Oświecenia, Łódź 1984.
• 35. P. Kapuściński, Jutysprudencja Senatu z lat 26 (1842-1867), Warszawa 1869.
• 36. H. Karpiński, Pytania prawne rozstrzygnięte przez departamenta cywilne i rządzący Senat, Warszawa 1876-1900.
• 37. J. van Kan, Les efforts de codification en France, Paris 1929.
• 38. J. Kodrębski, Aloisio Luigi Cappeill, un romaniste italien en Pologne au debut du XIXe S., [w:] Le droit romain et sa reception en Europe, Warszawa 1978, s. 101-110.
• 39. J. Kodrębski, Rola i znaczenie prawa rzymskiego w osiemnastowiecznej Polsce, Księga pamiątkowa ku czci Z. Skwarczyńskiego, Łódź (w druku).
• 40. J. Kodrębski, Teodor Dydyński (1836-1921), "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego" 1968, S. I, z. 59, s. 135-149.
• 41. J. Kodrębski, Wacław Aleksander Maciejowski jako romanista, "Czasopismo Prawno-Historyczne" 1974, t. XXVI, z. 1, s. 197-223.
• 42. J. Kodrębski, Wielka Rewolucja Francuska a własność. Od własności feudalnej do własności kapitalistycznej, "Czasopismo Prawno-Historyczne" 1986, t. XXXVIII, z. 1, s. 90-92.
• 43. K. Koranyi, Powszechna historia państwa i prawa, t. II, Warszawa 1963, s. 307-309.
• 44. M. Korff, Żizń grafa M. Speranskowo, t. I-II, Sankt-Petersburg 1861.
• 45. F. Koschaker, Europa und das Römische Recht, München 1957.
• 46. M. Kuryłowicz, Historia i współczesność prawa rzymskiego, Lublin 1984.
• 47. M. Kuryłowicz, Tradycje prawa rzymskiego w rozwoju polskiego prawa cywilnego, [w:] Tradycja i postęp w prawie, Lublin 1983, s. 75-94.
• 48. I. I. Litauer, Nieznana karta z dziejów kodeksu cywilnego polskiego (1837), Warszawa 1917, s. 1 i n.
• 49. T. Mencel, Feliks Łubieński. Minister sprawiedliwości Księstwa Warszawskiego, Warszawa 1952, s. 58-74.
• 50. E. Meynial, Les recueils d'arrets et les arretisles, [w:] Le Code Civil - 1904-1904 Iivre du centenaire, Paris 1904, t. I, s. 174-204.
• 51. W. Miklaszewski, Jutysprudencja Senatu Rządzącego, Warszawa 1879-1885.
• 52. A. Momigliano, Studies in Historiography, London 1966, s. 5 i n.
• 53. A. Okolski, Zasady prawa cywilnego obowiązujące w Królestwie Polskim, Warszawa 1885.
• 54. W. Olszowski, O prawnictwie cywilnym, zasady praw rzymskich z dzisiejszą księgą praw cywilnych zastosowane, Płock 1824, s. 295.
• 55. M. Patkaniowski, Dzieje Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego od reformy Kołłątajowskiej do końca XIX wieku, Kraków, 1964, s. 327 i n.
• 56. N. Riasanovsky, Nicholas I and ofiicial nalionallty in Russia, Berkeley 1967.
• 57. A. Piret, Le rencontre chez Pothier de la conception romaine et feodale de la propriete francaise, Paris 1937.
• 58. S. Posner, Dziś a przed stu laty - nasz stosunek historyczny do Kodeksu, "Gazeta Sądowa Warszawska" 1908, nr 22, s. 357-362.
• 59. M. Raeff, Michael Speransky. The Statesman of the Russian Empire, Haga 1957.
• 60. N. Reich, Kodifikation und Reform des Russischen Zivilrechts im neuenzehnten Jahrhundert bis zum Erlass des Svod Zakonov, [w:] Ius Commune, t. III, 1970, s. 152-185.
• 61. H. Reissner, Eduard Gans, Tubingen 1965, s. 46-59.
• 62. S. Salmonowicz, Le droit romain en Pologne a l'epoque des lumieres, Studi in onore di E. Volterra, t. II, Milano 1971, s. 351-370.
• 63. J. Sas-Wisłocki, Dzieje nauki prawa rzymskiego w Polsce, Kraków 1945.
• 64. W. Sawicki, Romuald Hube polski badacz dziejów prawa francuskiego, Warszawa 1936.
• 65. R. Savatier, Bonaparte et le Code, Paris 1927.
• 66. F. C. Savigny, Geschichte des römischen Rechts im Mittelalter, Bad Homburg 1961.
• 67. F. Sevin, Essai sur les origines ievolutionnaires du Code Napoleon, Paris 1879.
• 68. D. Skurzalski, Jurysprudencja cywilna w streszczeniu 1842-1895 - systematycznie ułożona, Warszawa 1895.
• 69. A. Słomiński, Kodeks Napoleona przed sądem czasu, Warszawa 1911.
• 70. A. Słomiński, Myśl prawnicza z dziedziny prawa cywilnego w b. Królestwie Kongresowym, Warszawa 1923, s. 15-17.
• 71. A. Słomiński, Prawo obowiązujące w Królestwie Kongresowym w jurysprudencji Senatu (1842-1914), t. I-II, Warszawa 1923.
• 72. W. Sobociński, Jan Wincenty Bandtkie obrońcą Kodeksu Napoleona, "Rocznik Lubelski" 1960, t. III, s. 157-176.
• 73. W. Sobociński, Rozwój ustawodawstwa cywilnego w Królestwie Polskim i w Rosji do rosyjskiej reformy sądowej, "Annales UMCS" 1964, t. XII, s. 115-174.
• 74. W. Sobociński, Wydział prawa w Uniwersytecie Warszawskim (1816-1831) i w Szkole Głównej (1862-1869), [w:] Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1963, s. 91-92.
• 75. K. Sójka-Zielińska, Rola prawa rzymskiego w pracach kodyfikacyjnych wieku Oświecenia, "Czasopismo Prawno-Historyczne" 1975, t. XXVII, z. 1.
• 76. K. Sójka-Zielińska, Wielkie kodyfikacje cywilne XIX wieku, Warszawa 1970, s. 93.
• 77. A. Stebelski, Straty archiwów i bibliotek warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł historycznych, t. I, Warszawa 1957, s. 276-288.
• 78. A. Steinwenter, Der Einiluss des römischen Rechts auf die Kodifikation des Bürgerlichen Rechtes in Österreich, [w:] L'Europa e il diritto romano Studi in onore di Paolo Koschaker, t. I, Milano 1954, s. 403-426.
• 79. G. F. Szerszeniewicz, Istorija kodifikacii grażdanskogo prawa w Rossii, Kazań 1898.
• 80. A. Szpunar, R. Przybyłowski, W. Siedlecki, Nauka prawa prywatnego i procesowego w Polsce, Kraków 1948, s. 7-9.
• 81. L. Taraszkiewicz, Teoria akcji pauliańskiej (interpretacja art. 1167 Kodeksu Napoleona), Warszawa 1981.
• 82. B. Terrat, Le regime de la propriete dans le Code Civil, [w:] Le Code Civil 1804-1904 Iivre du centenaire, Paris 1904, t. I, s. 337.
• 83. S. Tylbor, Próby reformy kodeksu cywilnego polskiego (1834-1854), Warszawa 1927, s. 5.
• 84. A. Walicki, Rosyjska iilozofia i myśl społeczna od oświecenia do marksizmu, Warszawa 1973, s. 114 i n.
• 85. G. Wesenberg, Ein früher Beitrag zum Thema "Preussischen Allgemeines Landrecht und romanisches Recht, "Zeitschrift der Savigny - Stiftung. Römische Abteilung" 1951, s. 526-527.
• 86. F. Wieacker, Die Privatrechtsgeschichte der Neuzeit, Göttingen 1952.
• 87. W. Wilhelm, Gesetzgebung und Kodyfikation in Franheichi im 17 und 18 Jahrhundert, [w:] Ius Commune, t. I, 1967, s. 241-270.
• 88. W. Wołodkiewicz, Rzymskie korzenie współczesnego prawa cywilnego, Warszawa 1978, s. 19 i n.
• 89. J. K. Wołowski, Kurs kodeksu cywilnego, t. I-II, Warszawa 1868.
• 90. J. Wybicki, Życie moje, Kraków 1927, s. 15.
• 91. A. Zaleski, Towarzystwo Warszawskie. Listy do przyjaciółki przez Baronową X. Y. Z., Warszawa 1971, s. 62.