Włoscy utopiści epoki nowożytnej (Machiavelli, Botero, Campanella)... w polskich badaniach naukowych XX i przełomu XX i XXI wieku.

• Autorzy: Stefan Bielański

Warianty tytułu

Italian Utopians of the Modern Era (Machiavelli, Botero, Campanella) in Polish Scientific Research of the 20th and the Turn of the 20th and 21st Centuries

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Tytułowe zagadnienie badawcze, czyli przegląd polskich badań naukowych (dwudziestowiecznych oraz z przełomu dwudziestego i dwudziestego pierwszego wie-ku) dotyczących najbardziej znanych włoskich utopistów epoki nowożytnej, mieści się w szeroko rozumianych studiach nad dziejami myśli politycznej. Zastosowana została metoda historyczna, przy czym bazą źródłową są zarówno dzieła samych utopistów, jak i polskie publikacje z zakresu dziejów utopii nowożytnej. Zastosowanie tej metody sprawiło też konieczność bezpośredniego odwołania się do wspomnianych wyżej tekstów źródłowych.(fragment tekstu)

EN

The author of the article analyzes the place and importance of the works of Italian utopians from the modern era (such as Niccolò Machiavelli, Tommaso Campanella and Giovanni Botero) in Polish research from the range of the history of political thought from the 20th and the turn of 20th and 21st centuries. The first works dedicated to the aforementioned political thinkers from the 16th and 17th centuries by Bolesław Limanowski and Aleksander Świętochowski and the publications from the interwar period were the starting point of the research. They were presented much broader - also because of the appearance of the translations of the utopians from the modern era in the 1940s and 1950s. Much interest - before 1956 - was attracted to the concepts by Campanella, included in his famous work, City of the Sun. In the later times the important place in the Polish research on the history of Italian political thought was taken by the content and expression of Niccolò Machiavelli, especially those fragments of The Prince, which show signs of utopian thought. Much interest was also brought to the works of Giovanni Botero, the author who was the first to use the term "reason of state" and who also proposed the utopia of "universal monarchy". The final part is dedicated to the reflections on the Italian utopians of the modern era (but also influencing the modern utopias and dystopias - for example Orwell) by such Polish researchers as e.g. Jerzy Szacki, Janusz Tazbir, Leszek Kołakowski, Bohdan Szlachta, Marcin Król, Monika Brzóstowicz-Klajn or Andrzej Dróżdż. In the context of the reflections on the possible negative influence of the work of utopians, it is worth to remind the significant observation by J. Baszkiewicz, who thought that "political reflection is not always conducted innocently. Political ideas can bring socially beneficial effects, but they also can become a cause for destructive actions and severe havoc".(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Badania naukowe; Historia myśli politycznej; Okres międzywojenny

EN

Scientific research; History of political thought; Inter-war period

• Czasopismo: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica.
• Rocznik: 2017
• Tom: 18
• Numer: nr 247
• Strony: 8--24

Twórcy

autor

Stefan Bielański

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

Bibliografia

• Barycz Henryk. 1946. "Myśl i legenda Machiavella w Polsce w XVI i XVII". Nauka i Sztuka, 2.
• Baszkiewicz Jan. 2009. Słowo wstępne. W tenże, Myśl polityczna wieków średnich. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.Bielański Stefan. 1987. "Le edizioni polache dell'opera di Giovanni Botero «Le Relationi Universali»". Studia Italo-Polonica 3 : 43-53.
• Bielański Stefan. 1990. Wstęp. W Machiavelli Niccolò. Historie Florenckie. Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Bielański Stefan. 1992. La biografia storica in Botero. W Botero e la "Ragion di Stato". Atti del convegno in memoria di Luigi Firpo (Torino 8-10 marzo 1990), a cura di A. Enzo Baldini, 149-166.
• Firenze: Leo S. Olschki Editore.
• Bielański Stefan. 1995. Giovanni Botero. Historyk i pisarz polityczny epoki Kontrreforma-cji. Kraków: Universitas.
• Bielański Stefan. 2012. Opinie o Rzeczpospolitej Polsko-Litewskiej i Wielkim Księstwie Moskiewskim w pismach o. Antonio Possevina SJ i Giovanniego Botera. Analiza porównawcza. W Antonio Possevino SJ (1533-1611). Życie i dzieło na tle epoki.Danuta Quirini-Popławska (red.). 415-442. Kraków: Akademia Ignatianum Wydawnictwo WAM.
• Bielański Stefan. 2014. "Il Mondo Nuovo" w dziele Giovanniego Botera "Le Relationi Uni-versali". W Itinera clericorum. Kulturotwórcze i religijne aspekty podróży duchow-nych.Danuta Quirini-Popławska, Łukasz Burkiewicz (red.). 255-268. Kraków: Akademia Ignatianum Wydawnictwo WAM.
• Bielański Stefan. 2015. Bibliografia delle pubblicazioni riguardanti la vita e l'opera di Niccolò Machiavelli edite nella seconda metà dell'Ottocento e nella prima metà del Novecento. W Il Commento di Konstanty Grzybowski a "Il Principe" di Niccolò Ma-chiavelli. Saggi e studi.Wiesław Kozub-Ciembroniewicz, Stefan Bielański, Małgorza-ta Kiwior-Filo (red.). 111-120. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Botero Giovanni. 1589. Della ragion di stato libri dieci, con tre libri delle cause della gran-dezza, e magnificenza delle Città. Venetia: Appresso i Giolitti.
• Botero Giovanni. 1596. Le relationi universali di Giovanni Botero Benese, divise in quattro parti, Venetia: Appresso Giorgio Angelieri.Botero Giovanni. 1596. Le relationi universali di Giovanni Botero Benese. In tre parti e cinque volumi divise [...] et in questa nuova editione dal proprio Autore accresciute et migliorate d'assai. Bergamo: Comino Ventura.
• Botero Giovanni. 1607. Discorso dell'eccellenza della monarchia del Sig. Giovanni Botero Benese, Abbate di Santo a Michele della Chiusa. Torino: Giovanni Domenico Tarino.
• Botero Giovanni. 1609 (1613). Relatiae Powszechne Abo Nowiny Pospolite Iana Botera Benesiusa Rozłożone na pięć części.Kraków: Drukarnia Mikołaia Loba.
• Botero Giovanni. 1659. Theatrum świata wszystkiego Europa, Asia, Afryka y Ameryka... . Paweł Łęczycki [Lencicyus] (przeł.). Kraków.
• Brzóstowicz-Klajn Monika. 2012. Tomasz Morus w mundurku pioniera, czyli utopia i uto-pijność w polskim socrealizmie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Ada-ma Mickiewicza.
• Czeremski Maciej, Sadowski Jakub. 2012. Mit i utopia. Kraków: Wydawnictwo Libron.Campanella Tomasz. 1954. Państwo Słońca. Wiktor Kornatowski (przeł.). Warszawa: PAX.
• Campanella Tomasz. 1955. Miasto Słońca. Luna i Rachmiel Brandwajnowie (przeł.). Wro-cław: Ossolineum.
• Campanella Tomasz. 1994. Miasto Słońca. Luna i Rachmiel Brandwajnowie (przeł.). War-szawa: Wydawnictwo Alfa.
• Campanella Tommaso. 1989. La monarchia di Spagna. Prima stesura giovanile (a cura di Germana Ernst). Napoli: Istituto Italiano per gli Studi Filosofici.
• Dembiński Bronisław. 1925. O przyczynowości u Machiavella. W Księga pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera, t. 1. Lwów: Ossolineum.
• Dembiński Henryk. 1938. Machiavelli a czasy dzisiejsze. Warszawa: Archidiecezjalny In-stytut Akcji Katolickiej, Biblioteka Akcji Katolickiej.
• Dróżdż Andrzej. 2000. Mity i utopie pedagogiczne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Dróżdż Andrzej. 2009. Od Liber Mundi do hipertekstu. Książka w świecie utopii. Warsza-wa: Biblioteka Analiz.
• Ernst Germana. 2003. Profecja, natura, i polityka. Studia nad myślą Tommaso Campanelli. A. Dudzińska-Facca (przeł.). Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Filozofii i Socjologii.
• Gierowski Józef A. 1999. Historia Włoch. Wrocław: Ossolineum.
• Glemma Tadeusz. 1965. "Piotr Kostka. Lata młodzieńcze i działalność polityczna 1532-1595". Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu 61(2).
• Grzybowski Konstanty. 1968. Machiavelli - absolutyzm sytuacji. W Historia doktryn politycznych i prawnych. Od państwa niewolniczego do rewolucyj burżuazyjnych. 258-265. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Grzybowski Konstanty. 1969, 1979. Wstęp. W Mikołaj Machiavelli, Książę. Wincenty Rzy-mowski (przeł.). Wrocław: Ossolineum.
• Grzybowski Konstanty. 1973. Machiavelli - człowiek Średniowiecza. W Niccolò Machia-velli. Paradoksy losów doktryny. 80-81. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Grzybowski Konstanty. 2015. Commento a Il Principe di Niccolò Machiavelli (Traduzione dal polacco: Bogumiła Bielańska). W Il Commento di Konstanty Grzybowski a "Il Prin-cipe" di Niccolò Machiavelli. Saggi e studi.Wiesław Kozub-Ciembroniewicz, Stefan Bielański, Małgorzata Kiwior-Filo (red.). 41-108. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Kamińska Joanna. 2012. Nowe wspaniałe światy. Współczesne projekty doskonałego spo-łeczeństwa. Kraków: Nomos.
• Kautsky Karol. 1949. Tomasz More i jego utopia.Kazimierz Błaszyński (przeł.). Warsza-wa: Książka i Wiedza.
• Kimla Piotr. 2009. Historycy-politycy jako źródło realizmu politycznego: Tukidydes, Ploli-biusz, Machiavelli. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kiwior-Filo Małgorzata. 2015. Machiavelli nella storiografia polacca. Bibliografia ragio-nata delle pubblicazioni riguardanti la vita e l'opera di Niccolò Machiavelli edite in Polonia. W: Il Commento di Konstanty Grzybowski a "Il Principe" di Niccolò Machia-velli. Saggi e studi. Wiesław Kozub-Ciembroniewicz, Stefan Bielański, Małgorzata Kiwior-Filo (red.). 121-140. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Kołakowski Leszek. 2000. Śmierć utopii na nowo rozważona.W Moje słuszne poglądy na wszystko. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Kłoskowska Antonina. 1954. "Machiavelli jako humanista na tle włoskiego odrodzenia".Prace z Historii Myśli Społecznej IV.
• Kot Stanisław. 1919. Rzeczpospolita Polska w literaturze politycznej Zachodu. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
• Kowalska Aniela. 1987. Od utopii do antyutopii. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pe-dagogiczne.
• Kozub-Ciembroniewicz Wiesław. 2015. Konstanty Grzybowski - scetticismo metodo-logico, positivismo storico-giuridico (Traduzione dal polacco: Anita Bielańska). W Il Commento di Konstanty Grzybowskia "Il Principe" di Niccolò Machiavelli. Saggi e studi.Wiesław Kozub-Ciembroniewicz, Stefan Bielański, Małgorzata Kiwior-Filo (red.). 23-39. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Król Marcin. 1998. Historia myśli politycznej. Od Machiavellego po czasy współczesne. Gdańsk: Wydawnictwo Arche.
• Krzyżanowski Adam. 1946. "Machiavelli". Sprawozdania z Posiedzeń i Czynności Polskiej Akademii Umiejętności 6.
• Leśnodorski Bogusław. 1949. Polski Machiavelli.W Studia z dziejów kultury polskiej. Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Limanowski Bolesław. 1873. Dwaj znakomici komuniści, Tomasz Morus i Tomasz Campa-nella i ich systematy, Utopija i Państwo Słoneczne. Studyjum socyjologiczne. Lwów: J. Dobrzański i K. Groman.
• Machiavelli Mikołaj. 1917. Książę. Wincenty Rzymowski (przeł.). Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka.
• Machiavelli Mikołaj. 1920. Mikołaja Machiavella "Książę" oraz Fryderyka II Króla Pruskie-go "Anti-Machiavel". Czesław Nanke (przeł.). Lwów-Warszawa: Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych.
• Machiavelli Niccolò. 1990. Historie Florenckie. Karol Estreicher (przeł.). Warszawa-Kra-ków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Malarczyk Jan. 1963. U źródeł włoskiego realizmu politycznego. Machiavelli i Guicciardini. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
• Malarczyk Jan. 1969. La fortuna di Niccolò Machiavelli in Polonia. Edizione seconda e aggiornata. Wrocław-Warszawa-Kraków: Accademia Polacca delle Scienze, Biblioteca e Centro di Studi a Roma, Ossolineum.
• Malarczyk Jan. 1973. Niccolò Machiavelli - człowiek polityki i pisarz polityczny. WNic-colò Machiavelli. Paradoksy losów doktryny. Anita Tomasiak-Brzost (red.). Warsza-wa: Książka i Wiedza.
• Maneli Mieczysław. 1968. Machiavelli. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• More (Morus) T. 1954.
• Utopia. Kazimierz Abgarowicz (przeł.). Warszawa: PAX.Nowicki Andrzej. 1967. Filozofia włoskiego odrodzenia. Warszawa: PWN.
• Nowicki Andrzej. 1968. Giulio Cesare Vanini (1585-1619): la sua filosofia dell'uomo e del-le opere umane. Wrocław: Ossolineum. Nowicki Andrzej. 1979. Giordano Bruno. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Nowicki Andrzej. 1980. Włoska filozofia kultury. W Filozofia i kultura włoska. Zagadnie-nia współczesne. Mirosława Nowaczyk (red.). 187-204. Wrocław: Ossolineum.
• Nowicki Andrzej. 1987. Vanini. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Orwell George. 1953. 1984. Juliusz Mieroszewski (przeł.). Paryż: Instytut Literacki.
• Orwell George. 1988. Rok 1984. Tomasz Mirkowicz (przeł.). Warszawa: Państwowy In-stytut Wydawniczy.
• Peretiatkowicz Antoni. (1938). Machiavelli i państwo totalne. Poznań: Rolnicza Drukar-nia i Księgarnia Nakładowa.
• Pietrzyk Zdzisław. 2015. Elenco delle opere di Niccolò Machiavelli nella Biblioteca Jagello-nica. W Il Commento di Konstanty Grzybowski a "Il Principe" di Niccolò Machiavelli. Saggi e studi.Wiesław Kozub-Ciembroniewicz, Stefan Bielański, Małgorzata Kiwior--Filo (red.). 141-146. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Ryszka Franciszek, Baszkiewicz Jan. 1984. Historia doktryn politycznych i prawnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Sajkowski Alojzy. 1979. Znajomość włoskiej literatury geograficzno-podróżniczej w Pol-sce (S. Ramusio, G. Botero). W Studi slavistici in ricordo di Carlo Verdiani.A.M. Raffo (red.). Pisa: Giardini Editori.
• Sandauer Artur. 1988. Prawo do prawdy. W George Orwell, Rok 1984. 217-219. Warsza-wa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Stefaniak Łukasz. 2011. Utopizm. Źródła myślowe i konsekwencje cywilizacyjne. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Sylwestrzak Andrzej. 2009. Historia doktryn politycznych i prawnych. Warszawa: Lexis Nexis.
• Szacki Jerzy. 1968. Utopie. Warszawa: Iskry.
• Szacki Jerzy. 1980. Spotkania z utopią. Warszawa: Iskry.Szacki Jerzy. 1994. Wstęp. W Tomasz Campanella, Miasto Słońca. Luba i Rachmiel Brandwajnowie (przeł.). Warszawa: Wydawnictwo Alfa.
• Szacki Jerzy. 2000. Spotkania z utopią. Warszawa: Wydawnictwo Sic.
• Szlachta B. (2015). Machiavelli e due polacchi. Alcune osservazioni sulla problematicità del realismo politico (Traduzione dal polacco: Bogumiła Bielańska). W Il Commento di Konstanty Grzybowskia "Il Principe" di Niccolò Machiavelli. Saggi e studi.Wiesław Kozub-Ciembroniewicz, Stefan Bielański, Małgorzata Kiwior-Filo (red.). 9-22. Kra-ków: Księgarnia Akademicka.
• Ślaski Jan. 1977. Le traduzioni della letteratura italiana in Polonia durante il Barocco. W Barocco fra Italia e Polonia.Jan Ślaski (red.). Warszawa: Państwowe Wydawnic-two Naukowe.
• Świętochowski Aleksander. 1910. Utopie w rozwoju historycznym. Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Tazbir Janusz. 1969. Szlachta i konkwistadorzy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Tazbir Janusz. 1973. Rzeczpospolita szlachecka wobec wielkich odkryć. Warszawa: Wie-dza Powszechna.
• Tazbir Janusz. 1983. Europa - pojęcie, świadomość.W Dziesięć wieków Europy. Studia z dziejów kontynentu. Warszawa: Czytelnik.
• Tazbir Janusz. 1992. La reception de la traduction polonaise des "Relazioni Universali". W Botero e la "Ragion di Stato". Atti del convegno in memoria di Luigi Firpo (Torino 8-10 marzo 1990). A. Enzo Baldini (red.). 417-434. Firenze: Leo S. Olschki Editore.
• Vitale Alessandro. 2015. Machiavelli in Polonia. Il commento a "Il Principe" di Machiavel-li di Konstanty Grzybowski e l'alto magistero di Wiesław Kozub-Ciembroniewicz. In ricordo di Wiesław Kozub-Ciembroniewicz.W Il Commento di Konstanty Grzybow-ski a "Il Principe" di Niccolò Machiavelli. Saggi e studi. Wiesław Kozub-Ciembronie-wicz, Stefan Bielański, Małgorzata Kiwior-Filo (red.). 147-150. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Zgolińska Ewa J. (red.). 2016. Utopia obecna/nieobecna. Siedlce: Uniwersytet Przyrodniczo--Humanistyczny w Siedlcach.
• Zweiffel Łukasz. 2008. Utopia: idealna odpowiedź na nieidealną rzeczywistość. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.

Identyfikatory

DOI

10.24917/20813333.18.1