Recepcja idei "nowego średniowiecza" w polskiej myśli nacjonalistycznej.

• Autorzy: Grzegorz Radomski

Warianty tytułu

The Reception of the New Middle Ages in the Polish Nationalist Thought

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule skoncentruję się na idei zaproponowanej przez rosyjskiego myś-liciela Mikołaja Bierdiajewa. Opisując dzieje cywilizacji zachodnioeuropejskiej, dostrzegł on zapoczątkowany w XV-XVI wieku trend dechrystianizacyjny i neo-humanistyczny. W swojej epoce zauważył kryzys kulturowy, którego przejawem był stan duchowy człowieka będący odejściem od sacrum do profanum. Przyszłość postrzegał jako powrót do sacrum dokonany wszakże na nowych zasadach, stąd określenie "nowe średniowiecze". Dzieje ludzkie określone są więc przez rywaliza-cję dwóch czynników: sacrum i profanum. Owa dialektyka oznaczać miała prawo dziejowe, umożliwiające określenie przyszłości Europy. Można zgodzić się z opinią, iż koncepcja ta, mimo że sformułowana w czasie przyszłym, ma charakter raczej preskryptywny, a nie denotujący: nie oznajmia, co na pewno nastąpi, lecz apeluje, wyraża życzenie, aby to nastąpiło (Jakubowski 2001: 229, 231). Człowiek wskutek posiadanej wolności może dokonać różnych wyborów. (fragment tekstu)

EN

The research aim of this article is to analyze the ideo-political reflections of the publicists and activists connected with the young nationalists movement in the 1930s on the background of the political philosophy included in the book by a Russian thinker Nikolai Berdyaev (1874-1948) New Middle Ages. The fate of a man in a contemporary world, translated by Marian Reutt - idealistically and organizationally connected with the nationalist formation of the 1930s the research ambition of the author is to show the idea of "new Middle Ages", accenting the meaning of collective ethics (Decalogue ethics) as a factor of social solidarity, which is now called "civic religion", which means values and rules fundamental for the concept of a national country - in a shape dictated by the publicist of the "Myśl Narodowa" in the years of the Third Republic. The author refers to the contemporary phenomenon of idea secularization and the atrophy of the "civic religion", which - as Berdyaev convinces - is an opportunity to manipulate the consciousness of an entity and allows for releasing in it a state of uncritical adaptation of the politically dangerous offers (various forms of totalitarianism). Furthermore, in the face of the progressive dechristianisation and ateisation of the society, the postulates by Berdyaev and his young nationalist successors lose the value of usefulness and are included into the catalog of the idealist system concepts, becoming an utopian version of the democratic system.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nacjonalizm; Teologia; Polityka

EN

Nationalism; Theology; Politics

• Czasopismo: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica.
• Rocznik: 2017
• Tom: 18
• Numer: nr 247
• Strony: 111--119

Twórcy

autor

Grzegorz Radomski

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Baczko Bronisław. 2016. Światła utopii. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Bierdiajew Mikołaj. 1936. Nowe Średniowiecze. Warszawa: Rój.
• Dawidowicz Aneta. 2017. Myśl polityczna Stronnictwa Narodowego 1928-1939. Wspólnota ideału czy alternacja koncepcji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Dmowski Roman. 1927. Kościół, naród i państwo. Warszawa: Obóz Wielkiej Polski.
• Doboszyński Adam. 1934. Gospodarka narodowa. Warszawa: Nortom.
• Dobraczyński Jan. 1936. "Pochwała Średniowiecza". Myśl Narodowa 34 : 529-531.
• Ecco Umberto. 1998. Semiologia życia codziennego. Warszawa: Czytelnik.
• Frycz Karol Stefan. 1937. Aktualność baroku. Kultura 27 : 1.
• Grott Bogumił. 2002. Elementy tomizmu jako czynnik normujący podstawy ideowe ruchu narodowego w Polsce.W Filozofia i polityka.Marek Szulakiewicz (red). Kra-ków: Aureus.
• Jakubowski Jarosław. 2001. "Zagadka «nowego średniowiecza» Mikołaja Bierdiajewa". Filo-Sofia 1 : 225-236.
• Kilian Stanisław. 1997. Myśl edukacyjna Narodowej Demokracji w latach 1918-1939. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.
• Koryś Piotr. 2010. Władza a modernizacja. Rola rządzących w budowie nowoczesne-go państwa w polskiej myśli politycznej w okresie zaborów i II Rzeczypospolitej. W Władza w polskiej tradycji politycznej, Jacek Kloczkowski (red.). Kraków: Ośro-dek Myśli Politycznej.
• Kozicki Stanisław. 1935. "U progu czasów nowych". Myśl Narodowa 49 : 749-750.
• Meller Arkadiusz. 2011. Ku "Nowemu Średniowieczu". Myśl społeczno-polityczna Mariana Reutta w latach 30. XX wieku. Warszawa: Klub Zachowawczo-Monarchistyczny.
• Meller Arkadiusz. 2012. "«Wracają czasy krzyża i szabli». Narodowo-radykalna krucjata przeciwko materializmowi. Myśl polityczna Mariana Reutta (1907-1945) w latach trzydziestych XX wieku". Studia nad autorytaryzmem i totalitaryzmem 3 : 7-47.
• Meller Arkadiusz, Tomaszewski Patryk. 2012. Ku "Nowemu Barokowi". Myśl polityczna Karola Stefana Frycza (1910-1942). Wybór źródeł. Warszawa: Wydawnictwo von Boroviecky.
• Mich Włodzimierz. 1996. Między integryzmem a liberalizmem. Polscy konserwatyści wo-bec kapitalizmu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Okraska Remigiusz. 2015. Neomediewalna ekologia Mikołaja Bierdiajewa. [20.03.2017] http://www.nacjonalista.pl/2015/02/07/remigiusz-okraska-neomediewalna--ekologia-mikolaja-bierdiajewa/.
• Paszko Artur. 1997. Naród i państwo w myśli polskiego podziemia prawicowego w okresie II wojny światowej na przykładzie ideologii grupy "Szańca". W Idea narodu i państwa w kulturze narodów słowiańskich. Tadeusz Chrobak, Zbigniew Stachowski (red.). Warszawa: Polskie Towarzystwo Religioznawcze.
• Reutt Marian. 1935. "Idea Nowego Średniowiecza". Akademik Polski 5 : 5-6.
• Rybarski Roman. 1936. Siła i prawo. Warszawa: [s.n.].
• Seweryniak Henryk. 2016. Bierdiajew i Ecco w sprawie "Nowego Średniowiecza". Warto pozostawać na poziomie pociągających, ale płytkich analogii? [10.01.2017] https://wpolityce.pl/historia/317110-bierdiajew-i-eco-w-sprawie-nowego-sre-dniowiecza-warto-pozostawac-na-poziomie-pociagajacych-ale-plytkich-analo-gii?strona=2.
• Smolik Bartosz. 2017. Naród we współczesnej polskiej myśli politycznej. Problematyka narodu w ujęciu głównych nurtów polskiego nacjonalizmu w latach 1989-2004. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Tokarz Grzegorz. 2002. Ruch narodowy w Polsce w latach 1989-1997. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Walkowski Michał. 2015. "Nowe Średniowiecze - sposób na wolność". Szturm. [10.04.2017]http://szturm.com.pl/index.php/miesiecznik/item/201-nowe-sre-dniowiecze-sposob-na-wolnosc.
• Wasilewski Zygmunt. 1934. "Na widowni". Myśl Narodowa 49 : 726.
• Wiśniewski Tomasz. 2014. Idee "Nowego Średniowiecza" w kontekście postmodernizmu. W Vade Nobiscum. Materiały Studenckiego Koła Naukowego Historyków Uniwersytetu Łódzkiego.135-148. Łódź: PIKTOR.
• Żółtowski Adam. 1931. "Nowe Średniowiecze". Myśl Narodowa 18 : 21-214.

Identyfikatory

DOI

10.24917/20813333.18.9