Koncepcja presupozycji rozumowań prawniczych Jerzego Wróblewskiego - próba obrony

• Autorzy: Anna Tomza

Warianty tytułu

The Concept of Presupposition of Legal Understanding Jerzy Wróblewski - Attempt to Defend

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiot badań: Rozumowania prawnicze stanowią tak ciekawe, jak i skomplikowane zagadnienia teorii prawa. To dział nauki, który w swych rozważaniach musi sięgać do ustaleń nauk takich, jak logika i lingwistyka, skąd rozumowania się wywodzą. Występujące w logice i lingwistyce presupozycje są tego najlepszym przykładem. Ich analiza ma swoje miejsce w prawie, choć dotąd podejmowana była niezwykle rzadko. W aktualnym dyskursie prawniczym presupozycje odżywają. Ze względu na ich liczne właściwości, przełamujące sfery językowe, prawnicy poszukują dla nich miejsca w rozumowaniach prawniczych. Czynią to w oparciu o ustalenia nauk logicznych i lingwistycznych, zapominając o istnieniu koncepcji presupozycji rozumowań prawniczych Jerzego Wróblewskiego. Przedmiotem badań jest analiza tej nieco zapomnianej koncepcji polskiego teoretyka prawa. Cel badawczy: Jerzy Wróblewski w oparciu o istniejące koncepcje presupozycji wnioskowania pragmatycznego zaproponował własną, zmodyfikowaną wersję "presupozycji rozumowań prawniczych", którą, jego zdaniem, można wykorzystywać w konstruowaniu teorii rozumowań prawniczych. Koncepcja Wróblewskiego nie przyjęła się ani w środowisku teoretyków, ani praktyków prawa. Większość badaczy ją skrytykowała. Celem artykułu jest próba obrony koncepcji presupozycji rozumowań prawniczych Wróblewskiego. Metoda badawcza: Za metodę badawczą przyjmuje się analizę językowo-logiczną wybranych koncepcji. Dokonując analizy językowej, ustala się prawidłowe rozumienie zaproponowanych terminów. Zestawiając logicznie istniejące dotąd koncepcje, poszukuje się tez, które bronią koncepcji J. Wróblewskiego przed postawionymi zarzutami. Wyniki: Analiza koncepcji Wróblewskiego doprowadza do ustalenia argumentów częściowo odpierających dotychczasową krytykę. W pracy prezentuje się także sprzeczności pojęciowe zawarte w koncepcji, które wymagają doprecyzowania w dalszych badaniach.(abstrakt oryginalny)

EN

Background: Legal reasoning is as interesting and compiled as the problem of legal theory. It is a branch of science which in its deliberations must refer to the findings of sciences such as logic and linguistics, where the reasoning comes from. The presuppositions present in logic and linguistics are the best example of this. Their analysis takes place in the law, although so far it has been undertaken extremely rarely. In the current legal discourse, presuppositions are revived. Due to their numerous linguistic-breaking properties, lawyers look for a place for them in legal reasoning. They do so based on the findings of logical and linguistic sciences, forgetting the existence of the concept of presupposition of Jerzy Wróblewski's legal reasoning. The subject of the research is the analysis of this somewhat forgotten concept of the Polish legal theorist. Research purpose: Jerzy Wróblewski, based on the existing concepts of the presupposition of pragmatic inference, proposed his own, modified version of the "presupposition of legal reasoning", which, in his opinion, can be used in constructing the theory of legal reasoning. Wróblewski's concept did not catch on in the circles of theoreticians or practitioners of law. Most researchers have criticized her. The aim of the article is an attempt to defend the concept of presupposition of legal reasoning against the criticism that has been raised so far. Methods: the research method is a linguistic and logical analysis of selected concepts. By making a linguistic analysis, the correct understanding of the proposed terms is established. By logical juxtaposing the existing concepts, one seeks to defend Wróblewski's concepts against the critical remarks. Conclusions: an analysis of Wróblewski's concept leads to the establishment of arguments that partially counteract the previous criticism. The work also presents conceptual contradictions contained in the concept, which require clarification in further research.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Teoria prawa; Prawo; Regulacje prawne

EN

Law theory; Law; Legal regulations

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2021
• Tom: 121
• Strony: 125--141

Twórcy

autor

Anna Tomza

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Abbott B., Presuppositions and common ground, Linguistics and Philosophy 2008/31, s. 523-538.
• Culler J., Presupozycje i intertekstualność, Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 1980/71/3, s. 297-312, Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1980-t71-n3-s22. 97-31pdf (muzhp.pl); stan na 8.11.2021 r.
• Ducrot O., Presupozycje, warunki użycia czy elementy treści?, Pamiętnik Literacki 1975/LXVI/1, s. 269-282.
• Grochowski M., Presupozycje leksykalne a postulaty znaczeniowe i eksplikacje semantyczne, Makedonski Jazik 1986/XXXVII, s. 111-120.
• Hintikka J., Knowlegde and Belief, Ithaca 1962.
• Hintikka J., Logika percepcji, w: J. Hintikka, Eseje logiczno-filozoficzne, PWN, Warszawa 1992.
• Jabłoński P., O deskryptywnym poziomie interpretacji tekstu prawnego, Studia Prawno-Ekonomiczne 2018/CVI, s. 29-53.
• Kuklińska Z., Presupozycje w perspektywie logicznej, Linguistica Copernicana 2016/13, s. 239-250.
• Leszczyński L., O wykładni prawa i jej wymiarze praktycznym. Kontekst sądowego stosowania prawa, Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 2020/2, s. 66-80.
• Levinson S.C., Pragmatyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• Łyda Z., Presupozycje a dyskurs prawniczy, Studia Prawnicze 1992/3, s. 19-37.
• Maciaszek J., Deskrypcje określone w polemice między P.F. Strawsonem a Bertrandem Russellem, Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria 2019/28/4/112, s. 215-241.
• Opałek K., Z teorii dyrektyw i norm, PWN, Warszawa 1974.
• Płeszka K., Reguły preferencji prawniczych w rozumowaniach interpretacyjnych, w: J. Stelmach (red.), Studia z filozofii prawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2003, s. 77-93.
• Russell B., On Denoting, Mind 1905/14, s. 479-493, https://www.uvm.edu/~lderosse/courses/ lang/Russell(1905).pdf; stan na 30.09.2019 r.
• Sarkowicz R., Poziomowa interpretacja tekstu prawnego, nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1995.
• Smolak M., Presupozycje ontologiczne tekstu prawnego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2011/LXXIII/4, s. 41-52.
• Strawson P.F., Introduction to Legal Theory, London-New York 1952.
• Strawson P.F., O odnoszeniu się użycia wyrażeń do przedmiotów, w: J. Pelc (red.), Logika i język. Studia z semiotyki logicznej, PWN, Warszawa 1967, s. 377-413.
• Szumska D., Presupozycja: Pre-sąd czy przesąd. O (nad)używaniu terminu "presupozycja" w analizie semantycznej, w: J. Górnikiewicz, H. Grzmil-Tylutki, I. Piechnik (red.), En quête de sens. Études dédiées à Marcela Świątkowska. W poszukiwaniu znaczeń. Studia dedykowane Marceli Świątkowskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010, s. 574-581.
• Wróblewski J., Legal Sylogism and Rationality of Judicial Decision, Rechtstheorie. Zeitschrift für Logik, Methodenlehre. Kybernetik und Soziologie Des Rechts 1974/5, Duncker & Humbolt, Berlin, s. 33-45.
• Wróblewski J., Metody logiczno-językowe w prawoznawstwie, w: Metody badania prawa, Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Prawnych, 1973, s. 47-75.
• Wróblewski J., Presupozycje rozumowania prawniczego, Studia Prawno-Ekonomiczne 1986/ XXXVII, s. 7-21.
• Wróblewski J., Rozumienie prawa i jego wykładnia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Łódź 1990.
• Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, PWN, Warszawa 1988.
• Wróblewski J., Uzasadnienie i wyjaśnienie decyzji sądowej, w: J. Wróblewski, Pisma wybrane, Wolters Kluwer SA, Warszawa 2015, s. 404-430.
• Wróblewski J., Wykładnia prawa, w: S. Ehrlich (red.), Teoria państwa i prawa, Warszawa 1960.
• Zajecki M., Axiological Presuppositions of Legal Text (Some Ideas in the Neopositive Approach), w: M. Piechowiak (red.), Norm and Truth, Poznań 2008, s. 150-157.
• Zajęcki M., Presupozycje surowe i presupozycje instytucjonalne: Próba poszerzenia koncepcji presupozycji tekstu prawnego Marka Smolaka, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2013/LXXV/2, s. 266-280.
• Zieliński M., Poznanie sądowe a poznanie naukowe, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1979.
• Ziembiński Z., Założenia faktyczne wypowiedzi normatywnej, Etyka 1977/15, s. 127- 141.
• Zirk-Sadowski M., Rozumienie ocen w języku prawnym, Acta Universitatis Lodziensis, Łódź 1984.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2021/121/7