Populizm sztuki i artystów. Przypadek Polski od 2015 roku.

• Autorzy: Łukasz Młyńczyk

Warianty tytułu

Populism of Art and Artists. The Case of Poland after 2015

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Tytuł artykułu może zapewne budzić zastrzeżenia, ponieważ celowo mowa jest o "populizmie sztuki i artystów", nie zaś o jego przejawach "w sztuce i wśród artystów". Oczywiście nie chodzi wyłącznie o różnicę gramatyczną, opartą o formy przyimkowe. Dzieło sztuki posiada autorstwo, dlatego też człowiek pozostaje tu wyłącznym demiurgiem, jednak nie tylko w warstwie tworzenia, ale również programowania odbioru. Co więcej postępujące przemiany kulturowe i społeczne w dużo większym stopniu sugerują wywołanie stanów pożądanych, gdzie zachwyt publiczności bywa zastępowany rozmaitymi formami jej upolitycznienia. Zrozumiałym będzie, że nie dzieje się to przypadkowo, lecz jest funkcją rozpoznania i kreowania rzeczywistości przez twórców. Mówiąc o populizmie sztuki nie myślimy już wyłącznie o funkcji artystycznej, ale o zachowaniach politycznych ludzi sztuki, jak również o angażowaniu się zawodowych polityków w sterowanie kierunkami jej rozwoju, zastępując dotychczasowe jej publiczne zarządzanie. Nie dzieje się tak dopiero od roku 2015, jednak wybór tej cezury uzasadniony jest celowym i nasilającym się wy-korzystaniem sztuki jako materializacji politycznych ideologii oponentów. W takim ujęciu mówienie o populizmie całej dziedziny, a nie tylko występujących weń elementów będzie kwalifikacją pełniejszą. Pozwoli to zrozumieć postępujące utożsamienie pojęć politics i policy w odniesieniu do fenomenu sztuki. W identyczny sposób należy widzieć kwestię zarządzania kulturą, jako holistyczną formą kreowania i przekładania światopoglądu władzy, nie zaś na realizację polityki kulturalnej poprzez cele, narzędzia i funkcje (zarządzanie w kulturze). Centralizacja władzy, wyrażająca się przede wszystkim hegemonicznym dyskursem narodowym w dużym stopniu ma ograniczać ukształtowane zjawisko decentralizacji władzy publicznej w Polsce, co jest widomym celem polityki Prawa i Sprawiedliwości po 2015 roku. (fragment tekstu)

EN

The traditionally ideological divisions allowed the old political entities (parties, social movements) to represent the right and left wing dichotomy. The simultaneous increase in the role of political liberalism has led to the replacement of the axes of economic, commercial, cultural and identity divisions with the concepts of normality and rationality (Zielonka 2018). Liberalism, in spite of the lack of literal and dominating party representation, has become the obligatory political code defining reality in terms of good and evil, leaving no option to choose an alternative beyond the position considered universal and desirable. Simultaneously, the monopoly of the legitimacy and moral superiority of the liberal political program was developed. Criticism from the opponents of that monopoly started to be known as populism. Artists mostly identified with the mainstream liberal views, as they offered them the opportunity to illustrate and educate the public. They also corresponded with their artistic sensitivity, openness to tolerance, the rule of law and democracy, as well as the independence and freedom of individuals. Since 2015 elections, the artistic milieus representing axiology similar or identical to Law and Justice / LaJ (Pol.: Prawo i Sprawiedliwość / PiS) have become strongly active. The party began to use the language representing the sensitivity of the people in contrast to the elites. Such populism was quickly treated as a position offering too quick solutions. The basic assumption shall be an attempt to verify the claim of the populism of art and artists standing against the authorities and supporting the LaJ power. The aim of the presentation shall be to overview the theoretical assumptions of this phenomenon in relation to art and its representatives, and to illustrate it with specific Polish examples from 2015 onwards.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Populizm; Sztuka; Kultura polityczna; Liberalizm

EN

Populism; Art; Culture of politics; Liberalism

• Czasopismo: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica.
• Rocznik: 2019
• Tom: 22
• Numer: nr 297
• Strony: 86--99

Twórcy

autor

Łukasz Młyńczyk

• Uniwersytet Zielonogórski

Bibliografia

• Arendt Hannah. 2000. Kondycja ludzka. Warszawa: Aletheia.
• Brzyska Alicja. 2016. Trzy główne problemy polskiego teatru publicznego. Klubjagiellonski.pl. https://klubjagiellonski.pl/2016/01/10/trzy-glowne-problemy-polskiego-teatru-publicznego/. Dostęp 3 października 2019.
• Blondel Jean, Müller-Rommel Ferdinand 2010. Elity polityczne. W Zachowania polityczne 2, Dalton Russel J., Klingemann Hans-Dieter (red.), 415-434. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Foley Michael. 2007. American Credo: The Place of Ideas in US Politics. New York: Oxford University Press.
• Haidt Jonathan. 2014. Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka? Sopot: Smak Słowa.
• Horubała Andrzej. 2018. Nienawidzę Teatru Telewizji. "Do Rzeczy" nr 5.
• Jagielski Piotr. 2019. Wszystkie wojny ministra Glińskiego. onet.pl, https://kultura.onet.pl/wiadomosci/wszystkie-wojny-ministra-glinskiego/h7032cp?utm_source= kul-tura.onet.pl_viasg_kultura_viasg&utm_ medium=referal&utm_campaign= leo_auto-matic&srcc= ucs&utm_v=2. Dostęp 27 września 2019.
• Kuisz Jarosław. 2018. Koniec pokoleń podległości. Młodzi Polacy, liberalizm i przyszłość państwa, Warszawa: Biblioteka Kultury Liberalnej.
• Laclau Ernesto. 2009. Rozum populistyczny. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Laska Artur. 2017. Teoria polityki. Próba ujęcia integralnego. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Lilla Mark. 2018. Koniec liberalizmu, jaki znamy. Requiem dla polityki tożsamości. Warszawa: Biblioteka Kultury Liberalnej.
• Lorenzi Jean-Hervé, Berrebi Mickaël. 2019. Przyszłość naszej wolności. Czy należy rozmontować google'a... i kilku innych?. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Lupa Krystian. 2017, Zmiana wektora W Koniec świata wartości, Lupa Krystian, Maciejewski Łukasz. Łódź: Wydawnictwo Biblioteki PWSFTiTV.
• Matyja Rafał. 2018. Wyjście awaryjne. O zmianie wyobraźni politycznej. Kraków: Karakter.
• Młyńczyk Łukasz. 2015. Między kreatywnością a próżnowaniem. Polityczność dwóch typów idealnych. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Mude Cas. 2018. Why 'good populism' is the wrong strategy to fight 'bad populism'. TheGu-ardian.com. https://www.theguardian.com/world/commentisfree/ 2019/jan/03/good-populism- wrong-strategy-fight-bad-populism. Dostęp 27 września 2019.
• Piwowar Małgorzata. 2019. "Imperium": polityk prosi o pomoc pisarza. Rzeczpospolita.pl. https://www.rp.pl/Teatr/309299988-Imperium-polityk- prosi-o-pomoc-pisarza.html. Dostęp 29 września 2019.
• Poprzęcka Maria. 2019. Impas. Opór, utrata niemoc, sztuka. Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki.
• Radkiewicz Piotr. 2019, "O dzisiejszej sile PiS-u decydują "normalsi". To kiepska wiadomość dla opozycji" [wywiad Łukasza Rogojsza], Gazeta.pl. http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/ 7,114884,25210847,o-dzisiejszej- sile-pis-u-decyduja-tzw-normalsi-to-kiepska.html

Identyfikatory

DOI

10.24917/20813333.22.6