Sprawne karanie za zanieczyszczenie powietrza jako instrument poprawy jakości życia - uwagi na tle karania za naruszenie przepisów "uchwały antysmogowej"

• Autorzy: Jakub Dorosz-Kruczyński , Marta Gerwatowska

Warianty tytułu

Efficient Punishment for Polluting the Air as an Instrument for Improving the Quality of Life - Comments in the Light of Punishment for Breaching the 'Anti-Smog Resolution'

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest analiza, który z modeli odpowiedzialności jednostki jest najbardziej adekwatny w zwalczaniu przez władze publiczne działalności człowieka polegającej na zanieczyszczaniu powietrza. Autorzy przedstawili istniejące problemy z jakością powietrza atmosferycznego w Polsce i ich przełożenie na jakość życia ludzi. Omówiono też konstytucyjne obowiązki władz publicznych w zakresie zwalczania takiego niepożądanego zjawiska w zakresie, w jakim zasadne jest represjonowanie przez państwo działalności człowieka szkodzącej powietrzu atmosferycznemu. W opracowaniu przedstawiono różne modele odpowiedzialności jednostki za czyny zabronione przez prawo istniejące w ramach systemu prawa publicznego. Omówiono i porównano odpowiedzialność karną, odpowiedzialność wykroczeniową i odpowiedzialność administracyjno-karną. Na przykładzie penalizowania naruszeń przepisów "uchwał antysmogowych" przedstawiono praktyczne konsekwencje wyboru przez ustawodawcę określonego modelu odpowiedzialności dla załatwiania konkretnych spraw.(abstrakt oryginalny)

EN

The objective of the article is to analyse which model of individual liability is most adequate in combating human air pollution activities by the public authorities. The authors present existing problems with the quality of the air in Poland and their impact on the quality of human lives. They also discuss the constitutional duties of the public authorities in combating such undesirable phenomena to the extent to which it is reasonable for the state to repress human activity that is harmful to the air. The article presents various models of individual liability for acts that are prohibited by law within the public law system. It discusses and compares criminal liability, liability for petty crimes and administrative/criminal liability. The example of penalization of breaches of the 'anti-smog resolutions' is used to present the practical consequences of the legislator's choice of a specific model of liability for handling specific cases.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Odpowiedzialność karna; Zanieczyszczenie powietrza; Kara administracyjna

EN

Criminal liability; Air pollution; Administrative penalty

• Czasopismo: Samorząd Terytorialny
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 4
• Strony: 77--91

Twórcy

autor

Jakub Dorosz-Kruczyński

• Uniwersytet Karydnała Stefana Wyszyńskiego, doktorant

autor

Marta Gerwatowska

• Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego

Bibliografia

• Badyda A., Źródła zanieczyszczeń powietrza. Najważniejsze szkodliwe substancje spotykane w atmosferze [w:] Smog. Konsekwencje zdrowotne zanieczyszczeń powietrza, red. A Badyda, H. Mazurek, Warszawa 2018.
• Bojarski M., W sprawie zakresu prawa karnego ochrony środowiska [w:] Prawo ochrony środowiska i prawo karne. Książka jubileuszowa z okazji 40-lecia pracy naukowej, red. H. Lisicka, Wrocław 2008.
• Ciechanowicz-McLean J., Prawo i polityka ochrony środowiska, Warszawa 2009.
• Danecka D., Konwersja odpowiedzialności karnej w administracyjną w prawie polskim, Warszawa 2018.
• Daniel P., Odpowiedzialność administracyjna z tytułu naruszenia obowiązków lub warunków przewozu drogowego w świetle nowelizacji ustawy o transporcie drogowym, "Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego" 2012/5.
• Dąbrowska-Kardas M., Kardas P., Komentarz do Części szczególnej, Rozdziału XXXV [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 3, Komentarz do art. 278-363, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2022.
• Gierszewski J., Wyodrębnienie policji spośród innych władczych funkcji administracji publicznej, "Zeszyty Naukowe WSAiB im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni. Prawo" 2011/2(17)
• Łabij-Reduta B., Borawski J., Naumnik B., Uwaga! SMOG!, "Forum Nefrologiczne" 2018, t. 11, nr 4.
• Gruszecki K., Odpowiedzialność administracyjna i karna za ścięcie drzewa stanowiącego pomnik przyrody, ta terenie parafii. Glosa do uchwały SN z dnia 5 września 1995 r., III AZP 16/95, "Państwo i Prawo" 1996/10.
• Grzegorczyk T., Komentarz do art. 1 [w:] Jankowski W., Zbrojewska M., Grzegorczyk T., Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2013.
• Hauser R., Kabat A., Właściwość sądów administracyjnych, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2004/2, rok LXVI.
• Jakubowski M., Warso-Buchanan A., Programy ochrony powietrza - prawo do sądu (w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości oraz sądów krajowych), "Europejski Przegląd Sądowy" 2020/10.
• Kaczmarczyk M., Niska emisja - od przyczyn występowania do sposobów eliminacji, Kraków 2015.
• Kidacka M., Odpowiedzialność karna na tle innych rodzajów odpowiedzialności represyjnej, "Kwartalnik Krajowej Rady Sądownictwa" 2018/2.
• Konarska-Wrzosek V., Lachowski J., Instytucja przepadku w polskim prawie karnym, Warszawa 2020.
• Kozłowska-Kalisz P., Komentarz do art. 39 [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX 2022.
• Kubicka J., Jakość powietrza w Europie 2022, mappingair.meteo.uni.wroc.pl, https://mappingair.meteo.uni.wroc.pl/2022/12/jakosc-powietrza-w-europie-2022/
• Masik G., Działania wzmacniające odporność miast wojewódzkich oraz regionów w Polsce, "Samorząd Terytorialny" 2021/7-8.
• Peno M., Problem sposobu pojmowania i roli winy w prawie karnym (od dogmatyki do wartości), "Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych" 2016/3.
• Piątek W., Skoczylas A., Kasacyjny czy merytoryczny model orzekania - kwestia zmiany modelu sądowej kontroli decyzji administracyjnych, "Państwo i Prawo" 2019/1.
• Podstawowe instytucje postępowania administracyjnego, red. P. Krzykowski, A. Skóra, T. Majer, Olsztyn 2020.
• Przybojewska I., Problem niskiej emisji i dostępne rozwiązania prawne, "Europejski Przegląd Sądowy" 2017/7.
• Roliński M., Z problematyki zasad ochrony środowiska, "Studia Iuridica Lublinensia" 2014/21.
• Sepioło-Jankowska I., Odpowiedzialność administracyjna jako odpowiedzialność alternatywna dla deliktów finansowych, "Prokuratura i Prawo" 2020/1.
• Siemaszko A., Ostaszewski P., Włodarczyk-Madejska J., Tendencje wpływu spraw do polskich sądów powszechnych, Warszawa 2019.
• Szczepaniec M., Zasada indywidualizacji kary na gruncie kodeksu karnego z 1997 r., "Zeszyty Prawnicze" 2012/12/4.
• Tkaczyk E., Konstytucyjne prawo do sądu jako jedna z najważniejszych gwarancji praw człowieka w państwie demokratycznym. Aspekt teoretyczny, "Studia Prawnicze i Administracyjne" 2017/2.
• Vachev V., Racjonalizacja prawa wykroczeń - potrzebna jest reforma [w:] Węzłowe problemy prawa wykroczeń - czy potrzebna jest reforma?, red. M. Kolendowska-Matejczuk, V. Vachev, Warszawa 2016.
• Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2016.
• Wiliński P., Konstytucyjne granice prawa do obrony w procesie karnym, "Palestra" 2007/5-6.
• Zoll A., Wróbel W., Prawo karne. Część ogólna, Kraków 2013.