Polityka bezpieczeństwa państwa a podmiotowość jednostek... Postępowania sprawdzające jako przedmiot potencjalnego zainteresowania Rzecznika Praw Obywatelskich.

• Autorzy: Robert Zapart

Warianty tytułu

Security Policy of a State and Subjectivity of Individuals. Screening Processes as the Area of Potential Interest of the Ombudsman

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Polityce bezpieczeństwa państwa nieodłącznie towarzyszy katalog ograniczeń jawności dostępu do jego największych tajemnic będący następstwem rachunku aksjologicznego ustalającego prymat wartości publicznych wspólnoty nad dobrem indywidualnym jednostki. Jego częścią jest, warunkowany przepisami Ustawy o ochronie informacji niejawnych (dalej u.o.i.n.), dostęp do materiałów chronionych dla osób gwarantujących w kontakcie z nimi rękojmię zachowania poufności1. Wiodącą częścią procesu dopuszczającego jednostkę do ich przetwarzania (od klauzuli "poufne" do klauzuli "ściśle tajne"), są realizowane przez uprawnione podmioty niejawne postępowania sprawdzające. Obecne ustawodawstwo, pomimo postępującego procesu ich administracyjnego "cywilizowania" (Zalewski 2016: 206-207), uprzywilejowuje w tym zakresie organy państwa, ograniczając zainteresowanym osobom dostęp do zgromadzonych na ich temat materiałów, które są później podstawą decyzji dopuszczającej do pracy lub służby z informacjami chronionymi. Najczęściej to odmowa budzi, czasami polityczne emocje, z powodu dolegliwości następstw związanych z możliwością utraty pracy lub kontynuowania służby. (fragment tekstu)

EN

In this article, the author discusses the expansion of the principle of disclosure in parts of the state's security policy which regard screening procedures that make it possible to access classified information by those interested in the work or service in particular public spheres. To reduce the risk of the state organs making decisions based on extra-substantive factors, the author postulates to include the Ombudsman in the above procedures. This person would balance the position of the parties engaged in the procedure and strengthen the protection of the rights and freedoms of individuals. In a broader context, this idea, built on the premise of preventing undesirable phenomena related to concessions on citizens' subjectivity, should increase their trust in the state's security policy. They need to be convinced that proper organs, with secure positions within the political system, hold competences allowing them to make justified interventions that protect the citizens. It will not, however, change the face of the discussion of great importance for the future of the state - on individual citizens resigning from a part of their rights and freedoms in favour of security.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka bezpieczeństwa; Rzecznik Praw Obywatelskich; Państwo

EN

Security policy; Ombudsman; State

• Czasopismo: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica.
• Rocznik: 2019
• Tom: 23
• Numer: nr 301
• Strony: 13--24

Twórcy

autor

Robert Zapart

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Adamkiewicz Marek. 2002. Semantyka polityki bezpieczeństwa. Aspekt moralny. W Bezpieczeństwo państw i narodów w procesie integracji europejskiej, Wiesław Śmiałek, Józef Tymanowski (red.). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Deryng-Dziuk Anna. 2007. Pozycja prawna Rzecznika Praw Obywatelskich wobec administracji publicznej. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Dylus Aniela. 2013. Aksjologiczne podstawy jawności i jej ograniczenia. Perspektywa etyki politycznej, W Jawność i jej ograniczenia, Grażyna Szpor (red.), T. II, Podstawy aksjologiczne, Zbigniew Cieślak (red. naukowa serii). Warszawa: C.H. Beck.
• Gryszczyńska Agnieszka. 2016. Podstawy prawne ograniczeń jawności w Polsce. W Jawność i jej ograniczenia, Grażyna Szpor (red. naukowa serii), T. VI, Struktura tajemnic, Agnieszka Gryszczyńska (red.). Warszawa: C.H. Beck.
• Hoc Stanisław, Tomasz Szewc. 2014. Ochrona danych osobowych i informacji niejawnych. Warszawa: C.H. Beck.
• Hofreiter Ladislav. 2012. Wstęp do studiów bezpieczeństwa: podręcznik dla studentów Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
• Iwaszko Borys. 2012. Ochrona informacji niejawnych w praktyce. Wrocław: "Presscom".
• Konstytucja RP (Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483).
• Korzeniowski Leszek Fryderyk, Yakov Aleksandrovith Serikov. 2011. Europejski wymiar securitologii: nauki o bezpieczeństwie życia. Kraków: EAS.
• Krawiec Grzegorz. 2018. Postępowania kontrolne prowadzone przez Rzecznika Praw Obywatelskich. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Leciak Michał. 2015. Analiza i ocena przyjętego w krajowym porządku prawnym modelu karnoprawnych ograniczeń jawności w obszarze monitorowania, wykrywania i zapobiegania przestępstwom. W Jawność i jej ograniczenia, Grażyna Szpor (red. naukowa serii), T. X, Przeciwdziałanie przestępczości, Jarosław Majewski (red.). Warszawa: C.H. Beck.
• Lipowicz Irena. 2013. O mądre prawo i wrażliwe państwo. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Maciejewski Mariusz. 2013. Skuteczność a jawność administracji. W Jawność i jej ograniczenia, Grażyna Szpor (red. naukowa serii), T. III, Skuteczność regulacji, Zbigniew Kmieciak (red.). Warszawa: C.H. Beck.
• Mróz Marcin. 2000. Standardy ochrony informacji osobistych w postępowaniu sprawdzającym wobec osób mających dostęp do informacji niejawnych: niemiecka ustawa o weryfikacji gwarancji bezpieczeństwa a polska ustawa o ochronie informacji niejawnych, Raport nr 170, luty, Kancelaria Sejmu RP, Biuro Studiów i Ekspertyz, [dostęp: 10.09.2019]. http://biurose.sejm.gov.pl/teksty/r-170.htm
• Nalaskowski Kazimierz. 2009. Wybrane środki ingerencji Rzecznika Praw Obywatelskich w obszarze ustawy o ochronie informacji niejawnych. W X lat ustawy o ochronie in-formacji niejawnych 1999-2009. Materiały konferencyjne, Małgorzata Gajos (red.). Katowice: Krajowe Stowarzyszenie Ochrony Informacji Niejawnych; Sosnowiec: Uniwersytet Śląski. Wydział Informatyki i Nauki o Materiałach.
• Piskorz-Ryń Agnieszka. 2014. Weryfikacja zgodności polskich ograniczeń jawności z Konwencją z Tromsø. W Jawność i jej ograniczenia, Grażyna Szpor (red. naukowa serii), T. VI, Struktura tajemnic, Agnieszka Gryszczyńska (red.). Warszawa: C.H. Beck.
• Piskorz-Ryń Agnieszka. 2013. Ocena dopuszczalnych ograniczeń jawności ze względu na wymagania konstytucyjne. W Jawność i jej ograniczenia, Grażyna Szpor (red. naukowa serii), T. III, Skuteczność regulacji, Zbigniew Kmieciak (red.). Warszawa: C.H. Beck.
• Szałowski Ryszard, Niezależność od administracji rządowej i zakres uprawnień Najwyższej Izby Kontroli a przepisy ustawy z 2010 r. o ochronie informacji niejawnych. W Pozasądowa ochrona praw i wolności jednostki: instytucje, standardy, efektywność, Ewa Wójcicka (red.). Częstochowa: wyd. AJD.
• Szmulik Bogumił. 2015. Adekwatność kompetencji organów bezpieczeństwa państwa w zakresie przetwarzania i ochrony danych do ich zadań. W Jawność i jej ograniczenia, Grażyna Szpor (red. naukowa serii), T. IX, Zadania i kompetencje, Bogumił Szmulik (red.). Warszawa: C.H. Beck.
• Stankowska Iwona. 2011. Ustawa o ochronie informacji niejawnych. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Trociuk Stanisław. 2014. Komentarz do ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jednolity Dz.U. z 2018 r., poz. 2179, z późn. zm.).
• Ustawa o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. 2010, nr 182, poz.1228 ).
• Wojtaszczyk Konstanty A., Anna Materska-Sosnowska (red.). 2009. Bezpieczeństwo państwa. Wybrane problemy. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
• Wojtyczek Krzysztof. 1999. Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP. Kraków: Wolters Kluwer
• Zalewski Sławomir. 2007. Postępowanie sprawdzające - instrument bezpieczeństwa państwa ujęty w ramach administracyjnych. W Ochrona informacji niejawnych i biznesowych. Materiały III Kongresu Ochrony Informacji Niejawnych i Biznesowych, Marek Ciecierski. Małgorzata Gajos (red.), Katowice: Krajowe Stowarzyszenie Ochrony Informacji Niejawnych. Zarząd Główny. Sosnowiec: Uniwersytet Śląski. Wydział Informatyki i Nauki o Materiałach.
• Zalewski Sławomir. 2013. Bezpieczeństwo polityczne. Zarys problematyki. Siedlce: Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny.
• Zalewski Sławomir. 2016. Przepisy odnoszące się do informacji niejawnych w UE i NATO oraz ich implementacja do prawa polskiego. W Jawność i jej ograniczenia, Grażyna Szpor (red. naukowa serii), T. VI, Struktura tajemnic, Agnieszka Gryszczyńska (red.). Warszawa: C.H. Beck.
• Zapart Robert, "Niebezpieczeństwo politycznego wykorzystywania ustawodawstwa o ochronie informacji niejawnych", Polityka i Społeczeństwo, (w druku).
• Zoll Andrzej. 2005. Rzecznik Praw Obywatelskich. Zadania konstytucyjno-prawne oraz funkcje publiczne w zakresie wspierania społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Zamość: WSZiA.
• Żuradzki Paweł. 2016. Prawo do dobrej administracji w polskim porządku prawnym na tle Europejskiego kodeksu dobrej administracji. W Duch praw w krajach Środkowo-Wschodniej, Mateusz Kępa, Maciej Marszał (red.). Wrocław: Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Żyła Ewelina. 2015. "Tajemnica Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka", Monitor Prawniczy, 4, [dostęp: 10.09.2019] https://czasopisma.beck.pl/mo-nitor-prawniczy/artykul/tajemnica-rzecznika-praw-obywatelskich-i-rzecznika-praw-dziecka/.

Identyfikatory

DOI

10.24917/20813333.23.2