Zasada proporcjonalności a prawo administracyjne - zagadnienia wybrane

• Autorzy: Zofia Duniewska

Warianty tytułu

The Principle of Proportionality and Administrative Law - Selected Issues

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiot badań: Przedmiotem badań jest zasada proporcjonalności - współmierności środka i celu - i jej doniosłość w obszarze prawa administracyjnego. Jest to najrozleglejsza gałąź prawa. Przepisy tego prawa ingerują nieustannie w życie wspólnot społecznych i jednostek. Prawo administracyjne ma pełnić funkcję publiczną ukierunkowaną na dobro wspólne właściwie wyważone z innymi prawnie chronionymi dobrami. Jego regulacje mają m.in. przeciwdziałać antynomii i konfliktom interesów przy zastosowaniu optymalnych środków prawnych do osiągnięcia celu prawa. Cel badawczy: Celem opracowania jest ukazanie źródeł, pojęcia, istoty i znaczenia wielowymiarowej zasady proporcjonalności oraz zestawienie jej z rolą i z cechami prawa administracyjnego. W artykule podjęto próbę wskazania sytuacji i przyczyn potwierdzających, że współmierność środka prawnego do osiągnięcia wyznaczonego prawnie celu nabiera szczególnego znaczenia w przepisach prawa administracyjnego regulujących zwłaszcza status prawny jednostek. Metoda badawcza: W artykule wykorzystano głównie metodę teoretyczno-prawną i dogmatyczno-prawną. Uwzględniono dorobek doktryny i judykatury. Wyniki: Przeprowadzona analiza potwierdziła duże znaczenie zasady proporcjonalności w prawie administracyjnym. Wynika to zwłaszcza ze specyfiki tego prawa. Prawo administracyjne i zasada proporcjonalności mają służyć jednostkom i chronić je przed arbitralnością i nadmierną ingerencją władzy publicznej. Nakaz przestrzegania zasady proporcjonalności wynika wprost z przepisów prawa bądź też jest z nich wyprowadzany. Poszanowanie tej zasady jest jednym z warunków stworzenia regulacji prawnej adekwatnej do potrzeb społecznych, służącej dobru i słuszności. Jej respektowanie wpływa też na wzrost autorytetu prawa oraz pogłębianie zaufania do jego przepisów.(abstrakt oryginalny)

EN

Background: The subject of the research is the principle of proportionality, adequacy of the measure and purpose, and its importance in the area of administrative law. It is the most extensive branch of law. The provisions of this law interfere constantly with life of social communities and individuals. Administrative law is to provide a public function focused on the common good, properly balanced with other legally protected good. Its regulations are intended inter alia to counteract antinomy and conflicts of interest by using optimal legal means to accomplish purposes of law. Research purpose: The aim of the study is to present the sources, concept and the essence of the multidimensional principle of proportionality and to compare it with the role and features of administrative law. The article attempts to indicate situations and reasons confirming that the proportionality of a legal measure to achieve a set target of law acquires particular importance in administrative law provisions regulating in particular the legal status of individuals. Methods: The study uses a theoretical-legal and legal-dogmatic method. The achievements of the doctrine and judicature were also used. Conclusions: The conducted analysis confirmed the great importance of the principle of proportionality in administrative law. This is due in particular to the specificity of this law. Administrative law and the principle of proportionality are to serve individuals and protect them from arbitrary and excessive interference of public authority. The obligation to comply with the principle of proportionality is expressed directly in legal provisions or is derived from them. Compliance with this principle is one of the conditions for creating a legal regulation adequate to social needs, serving the good and equity. Respect for it also increases the authority of law and fosters trust in its provisions.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo administracyjne; Dobro wspólne; Regulacje prawne; Potrzeby społeczne

EN

Administrative law; Common good; Legal regulations; Social needs

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2022
• Tom: 123
• Strony: 9--26

Twórcy

autor

Zofia Duniewska

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Adamiak B., Komentarz do art. 7 Kodeksu postępowania administracyjnego, w: B. Adamiak, J. Borkowski (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2006, s. 65-75.
• Błaś A., Jednostka wobec dyskrecjonalnych uprawnień administracji publicznej, w: E. Ura (red.), Jednostka wobec działań administracji publicznej. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Olszanica 21-23 maja 2001 r., Wydawnictwo Mitel, Rzeszów 2001, s. 23-32.
• Błaś A. (red.), Niepewność sytuacji jednostki w prawie administracyjnym, Warszawa 2014.
• Chlipała M., Zasada proporcjonalności nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego, Samorząd Terytorialny 2014/4, s. 25-33.
• Dąbek D., Prawo miejscowe, Wolters Kluwer, Warszawa 2020.
• Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
• Duniewska Z., Uznanie administracyjne - władza dyskrecjonalna, w: M. Stahl, Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, Wolters Kluwer, Warszawa 2021, s. 107-122.
• Duniewska Z. (red.), Dobra chronione w prawie administracyjnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
• Folak Ł., Zasada proporcjonalności w tworzeniu prawa administracyjnego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2017/4, s. 57-71.
• Garlicki L., Komentarz do art. 31, w: L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Tom III, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003, s. 1-36.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2019.
• Garlicki L., Wojtyczek K., Komentarz do art. 31, w: L. Garlicki, M. Zubik (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, Art. 30-86, Warszawa 2016, s. 55-100.
• Izdebski H., Zasada proporcjonalności a władza dyskrecjonalna administracji publicznej w świetle polskiego orzecznictwa sądowego, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2010/1, s. 9-24.
• Jaśkowska M., Uznanie administracyjne a inne formy władzy dyskrecjonalnej administracji publicznej, w: R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), System prawa administracyjnego. Instytucje prawa administracyjnego, t. I, C.H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 2015, s. 219-323.
• Kijowski D., Zasada adekwatności w prawie administracyjnym, Państwo i Prawo 1990/4, s. 59-68.
• Kmieciak Z., Ogólne zasady prawa i postępowania administracyjnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Langrod J.S., Instytucje prawa administracyjnego. Zarys części ogólnej, Reprint, Zakamycze 2003.
• Longchamps F., Z problemów poznania prawa, Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Seria A, Nr 129, Wrocław 1968.
• Martysz C., Zasada proporcjonalności, w: G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, T. I, Komentarz do art. 1-103, LEX a Wolters Kluwer business, Warszawa 2010, s. 92-93.
• Niżnik-Mucha A., Zakaz naruszania istoty konstytucyjnych wolności i praw w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2014.
• Stahl M. (red.), Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, Wolters Kluwer, Warszawa 2021.
• Szydło M., Komentarz do art. 31 ust. 3, w: M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP, t. I, Komentarz art. 1-86, s. 770-818.
• Śledzińska-Simon A., Analiza proporcjonalności ograniczeń konstytucyjnych praw i wolności. Teoria i Praktyka, E-Wydawnictwo Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2019.
• Śliwa-Wajda M., Zasada proporcjonalności przy wymierzaniu administracyjnych kar pieniężnych, w: Z. Duniewska, M. Stahl, A. Rabiega-Przyłęcka (red.), Standardy współczesnej administracji i prawa administracyjnego, Wolters Kluwer i Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Warszawa-Łódź 2019, s. 112-128.
• Świątkiewicz J., Europejski Kodeks Dobrej Administracji (wprowadzenie, tekst i komentarz o zastosowaniu kodeksu w warunkach polskich procedur administracyjnych), Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2007.
• Tusiński P.A., Zasada demokratycznego państwa prawnego, w: M. Zdyb, J. Stelmasiak (red.), Prawo administracyjne, Wolters Kluwer, Warszawa 2020, s. 178-183.
• Wegner J., Komentarz do art. 8, w: Z. Kmieciak, W. Chróścielewski (red.), Kodeks postępowania administracyjnego, Wolters Kluwer, Warszawa 2019, s. 91-103.
• Wojtyczek K., Zasada proporcjonalności, w: B. Banaszak, A. Preisner (red.), Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, Warszawa 2002, s. 667-692.
• Wróbel A., Komentarz do art. 8, w: M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Wolters Kluwer 2020, wyd. el. LEX.
• Wyrzykowski M., Ziółkowski M., Konstytucyjne zasady prawa i ich znaczenie dla interpretacji zasad ogólnych prawa i postępowania administracyjnego, w: R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), System Prawa Administracyjnego, Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, t. 2, C.H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 2012, s. 1-45.
• Zimmermann J., Aksjomaty prawa administracyjnego, LEX a Wolters Kluwer business, Warszawa 2013.
• Zimmermann J. (red.), Aksjologia prawa administracyjnego, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
• Zimmermann J. (red.), Wartości w prawie administracyjnym, LEX a Wolters Kluwer business, Warszawa 2015.
• Wyrok NSA z dnia 5 marca 2020 r., II FSK 1128/18, LEX nr 3065301.
• Wyrok NSA z dnia 11 marca 2010 r., I FSK 267/09, LEX nr 575020.
• Wyrok NSA z dnia 15 października 2020 r., II OSK 1759/20, LEX nr 3081562.
• Wyrok NSA z dnia 1 lipca 2021 r., II GSK 145/21, LEX nr 3213986.
• Wyrok NSA z dnia 21 października 2021 r., II GSK 407/21, LEX nr 3256592.
• Wyrok TK z dnia 11 lutego 1992 r., K 14/91, LEX nr 25282.
• Wyrok TK z dnia 8 lipca 2003 r., P 10/02, OTK-A 2003/6.
• Wyrok WSA z dnia 17 maja 2017 r., III SA/Kr 345/17, LEX nr 2298882.
• Wyrok WSA z dnia 26 lutego 2019 r., V SA/Wa 1518/18, LEX nr 3130671.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2022/123/1