Proces wyodrębniania się ekonomii politycznej z nauk prawniczych na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego

• Autorzy: Aleksandra Lityńska

Warianty tytułu

Political Economics in the Jagiellonian University under Austrian Rule (Part One)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Początki ekonomii politycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim związane są z innymi przedmiotami wykładanymi na Wydziale Prawa tej uczelni. Naukę ekonomii łączono pierwotnie z prawem natury, a później także z umiejętnościami politycznymi. W 1780 roku dokonała się reforma Akademii Krakowskiej w wyniku której utworzono Katedrę prawa natury, ekonomicznego, politycznego i narodów. Ekonomia polityczna wchodziła w skład prawa natury i ujmowano ją w duchu fizjokratycznym. Ten sposób podejścia do prawa ekonomicznego, tak wówczas nazywano ekonomię polityczną, reprezentowali w swych wykładach kolejni kierownicy wspomnianej katedry, a to Antoni Popławski, Józef Januszewicz i Józef Sołtykowicz. Po Sołtykowiczu katedrę objął Józef Niemetz narzucony przez władze austriackie. W wyniku reorganizacji Wydziału Prawa w 1805 roku na stanowisko kierownika został powołany Karol Appeltauer. Od 1809 roku, po zakończeniu germanizacji Uniwersytetu, funkcję tę pełnili Józef Januszewicz i Filiks Słotwińskl, który do prawa natury wprowadził nowe kierunki.(fragment tekstu)

EN

The paper presents the beginnings of political economics at the university. The author analyzes theoretical conceptions of Kraków's economists from the tum of the 18th and the beginning of the 19th centuries. Consequential upon Kołłątaj's reform of 1780 the University saw the creation of a Chair of Economic, Political and International Law which was initially considered to be a natural law. Political economics in this spirit was taught by Antoni Popławski and Józef Sołtykowicz. The analysis of the situation in Polish villages carried out in their popers was profound and demonstrated the tragedy of peasants' lot but failed to formulate a programme of radical changes, to postulate the abolition of serfdom. New vistas in natural laws are linked with the work of Feliks Słotwiński. He broke with phisiocratic approach to natural laws and following Immanuel Kant stepped onto new roads of the theory of cognition.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ekonomia; Historia myśli ekonomicznej; Ekonomia polityczna; Uniwersytet; Prawo międzynarodowe; Prawo naturalne

EN

Economics; History of economic thought; Political economy; University; International law; Natural law

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Krakowie
• Rocznik: 1989
• Numer: nr 306
• Strony: 101--115

Twórcy

autor

Aleksandra Lityńska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Estreicher K., Bibliografia polska XIX stulecia, Kraków 1878, t. III.
• Kasparek F., Udział Polaków w uprawie prawa międzynarodowego, Lwów, 1885.
• Patkaniowski M., Dzieje Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od reformy Kołłątają do końca XIX stulecia, Kraków 1964.
• Popławski A., Zbiór niektórych materii politycznych, Warszawa 1774.
• Słotwiński F., Rozprawa o historii prawa natury i systemach różnych jego pisarzów, Kraków 1812.
• Sołtykowicz J., O przyczynach wewnętrznych i najbliższych tudzież zewnętrznych i dalszych nędzy naszych włościan. Z wyłożeniem sposobów zniszczenia tychże przyczyn i ich skutków, Kraków 1815.
• Sołtykowicz J., Uwagi o podatku konsumpcyjnym przedrukowane z Gazety Krakowskiej a dnia 16 listopada 1817 Num. 92, Biblioteka Jagiellońska, Oddział Starych Druków.
• Sołtykowicz J., Moralność w wykładzie prawa przyrodzonego stosownie do przepisów Komisji Edukacyjnej. Kraków 1809.
• Sołtykowicz J., Przedmowa Józefa Sołtykowicza nauczyciela Prawa w Szkołach Przygłównych Koronnych do Dyrektorów przy tychże Szkołach domowy dozór nad Młodzieżą sprawujących przed odebraniem od nich przysięgi na Ustawę Dnia 3. I 5. Maja 1791 roku w obecności zgromadzonej na amfiteatr wszystkiej młodzieży szkolnej, Dnia 15. Lutego 1972 Roku, Biblioteka Jagiellońska, Oddział Starych Druków.