Ofirski ideał państwa. Kniaź Michaił Szczerbatow między eskapistyką a rzeczywistością równoległą

• Autorzy: Mariusz Kopczyński

Warianty tytułu

The Ophyr Idea of State. Prince Mikhail Shcherbatov between Escapistics and Parallel Reality

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiot badań: Przedmiotem artykułu jest analiza pierwszej rosyjskojęzycznej utopii - Podróż do Ziemi Ofirskiej. Jej autorem był historyk i pisarz polityczny książę Michaił Szczerbatow (1733-1790). Cel badawczy: Głównym celem jest znalezienie charakterystycznych cech tej utopii w kontekście odpowiedzi na pytanie, czy Szczerbatowa można traktować jako "typowego" konserwatystę swoich czasów. Metoda badawcza: Artykuł oparty jest na krytycznej analizie pierwszego wydania Podróży do Ziemi Ofirskiej. Wyniki: Na kluczowe pytanie autor udziela odpowiedzi odmownej, wskazując między innymi na fakt wolnomularskiej afiliacji Szczerbatowa i płynące stamtąd inspiracje.(abstrakt oryginalny)

EN

Background: The subject of the article is an analysis of the first Russian-speaking utopia - Journey to the Land of Ophyr. Its author was a historian and political writer Prince Mikhail Shcherbatov (1733-1790). Research purpose: The main aim of the article is to find the characteristic features of this utopia in the context of answering the question whether Shcherbatov can be treated as a "typical" conservative of his time. Methods: The paper is based on a critical analysis of the first edition Journey to the Land of Ophyr.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Badania historyczne; Konserwatyzm; Historia

EN

Historical research; Conservatism; History

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2022
• Tom: 125
• Strony: 9--26

Twórcy

autor

Mariusz Kopczyński

Bibliografia

• Artiemiewa T.W., Nowaja Atłantida Michaiła Szczerbatowa, Woprosy fiłosofii 2000/10, s. 104-111.
• Brückner A., Historia literatury rosyjskiej, t. 1-2, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Lwów-Warszawa-Kraków 1922-1923.
• Cronin V., Katarzyna. Imperatorowa Rosji, Wydawnictwo Da Capo, Warszawa 2000 [tyt. oryg. Catherine. Empress of all the Russias, HarperCollins Publishers, London 1978 - tłum. M. Mazan].
• Czeczulin N.D., Russkij socyalnyj roman XVIII wieka. (Putieszestwije w ziemlu Ofirskuju g-na S. szwiedskogo dworianina. Soczinienije kniazia M.M. Szczerbatowa), tip. W.S. Bałaszew i K°, St. Pietierburg 1900.
• Dębiński K., Raskoł i sekty w Prawosławnej Cerkwi Rosyjskiej, Nakład Biblioteki Dzieł Chrześcijańskich, Warszawa 1910 (reprint: Wydawnictwo Armoryka, Sandomierz 2017).
• Goremykina M.W., «Putieszestwije w ziemlu Ofirskuju g-na S... szwiedskogo dworianina» M.M. Szczerbatowa i «Jewropiejskije pis'ma» W.K. Kiuchielbiekiera w kontiekstie russkoj proswietitielskoj utopii, Izwiestija Uralskogo fiedieralnogo uniwiersitieta, seria 2, Gumanitarnyje nauki 2014/4 (133), s. 137-145.
• Heller M., Historia imperium rosyjskiego, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 2005 [tyt. oryg. Istorija Rossijskoj impierii, Izdatielstwo MIK, Moskwa 1997 - tłum. E. Melech, T. Kaczmarek].
• Jefriemow P.J. (wyd.), Matieriały dla istorii russkoj litieratury, tip. I.I. Głazunowa, St. Pietierburg 1867.
• Łużny R., Idee utopizmu społecznego w dawnej literaturze rosyjskiej, Przegląd Humanistyczny 1978/22/1 (148), s. 91-100.
• Łużny R., «Podróż do ziemi ofirskiej» księcia Michała Szczerbatowa, czyli rzecz o tym, jak oświeceniowa utopia idealną społeczność ludzką przedstawiała, w: G. Porębina, Idea pracy w literaturze rosyjskiej, Uniwersytet Śląski, Katowice 1980, s. 9-19.
• Pańków I., Filozofia utopii, PWN, Warszawa 1990.
• Pipes R., Rosja carów, Wydawnictwo Magnum, Warszawa 2006 [tyt. oryg. Russia under the Old Regime, Charles Scribner's Sons, New York 1974 - tłum. W. Jeżewski].
• Pipes R., Rosyjski konserwatyzm i jego krytycy. Studium kultury politycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009 [tyt. oryg. Russian Conservatism and its Critics. A Study in Political Culture, Yale University Press, New Haven (CT) 2005 - tłum. A. Mrozek].
• Raeff M., State and Nobility in the Ideology of M.M. Shcherbatov, The American Slavic and East European Rewiev 1960 (October)/19/3, s. 363-379.
• Szczerbatow M.M., Istorija rossijskaja ot driewniejszych wriemien, t. 1-7, Izdatielstwo Impieratorskoj Akadiemii nauk, St. Pietierburg 1770-1791.
• Szczerbatow M.M., O powrieżdienii nrawow w Rossii, w: I.P. Chruszczew, A.G. Woronow (red.), Soczinienija kniazia M.M. Szczerbatowa, Izdatielstwo «Tipografija M. Akinfiejewa i I. Leontjewa» (t. 1-2, 1896-1898), tu: St. Pietierburg 1898, t. 2, s. 133-246.
• Szczerbatow M.M., Putieszestwije w ziemlu Ofirskuju g-na S..., szwiedskogo dworianina, w: I.P. Chruszczew, A.G. Woronow (red.), Soczinienija kniazia M.M. Szczerbatowa, Izdatielstwo «Tipografija M. Akinfiejewa i I. Leontjewa» (t. 1-2, 1896-1898), tu: St. Pietierburg 1896, t. 1, s. 749-1059.
• Świętochowski A., Utopie w rozwoju historycznym, Gebethner i Wolff, Warszawa 1910.
• Tarakanowa A.D., Utopiczeskij idieał w proizwiedienii A.P. Sumarokowa «Son. Sczastliwoje obszczestwo», w: A.D. Tarakanowa (wyd.), Diergaczewskije cztienija - 2006. Russkaja litieratura: nacyonalnoje razwitije i riegionalnyje osobiennosti. Matieriały mieżdunarodnoj naucznoj konfieriencyi, Jekatierinburg, 5-7 oktiabria 2006 g., Izdatielstwo Uralskogo uniwiersitieta, Izdatielskij dom «Sojuz pisatielej», Jekatierynburg 2007.
• Uspienskij B.A., Żywow W.M., Car i Bóg. Semiotyczne aspekty sakralizacji monarchy w Rosji, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1992 [tyt. oryg. Car' i Bog. Siemioticzeskije aspiekty sakralizacyi monarcha w Rossii, Moskwa 1987 - tłum. H. Paprocki].
• Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005 [Jest to nowe poszerzone wydanie pracy: A. Walicki, Rosyjska filozofia i myśl społeczna od oświecenia do marksizmu, Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1973].
• Zientara B., Dawna Rosja. Despotyzm i demokracja, Wydawnictwo Trio, Warszawa 1995.
• Kiereś H., Utopia, http://www.bu.kul.pl/files/57/wydzial/biblioteka/utopia.pdf; stan na 1.05.2022 r.
• Repnikow A., Dokład: Szczerbatow Michaił Michajłowicz (1733-1790), https://ronl.org/doklady/ biografii/57572/; stan na 23.04.2022 r.
• Rostowcewa J.A., Obraz idiealnogo ucziliszcza w politiczeskoj Utopiixviii wieka, Gumanitarnyje naucznyje issledowanija 2014/12/1, http://human.snauka.ru/2014/12/8630; stan na 7.05.2022 r.
• Suchow A.D., Michaił Michajłowicz Szczerbatow, http://www.hrono.info/biograf/bio_sh/scherba tovmm02.php; stan na 23.04.2022 r.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2022/125/1