Refleksje nad odpowiedzialnością za wykroczenie z tytułu odmowy świadczenia usługi (art. 138 k.w.) w kontekście unormowań cywilnoprawnych

• Autorzy: Michał Hara

Warianty tytułu

Reflections on Liability for the Misdemeanour of Refusal to Provide a Service (Article 138 Misdemeanour Code) in the Context of Civil Law Regulations

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article aims to provide a critical analysis of the regulation of Article 138 MC, which stipulates service provider's liability for refusal to provide a service that he or she is obliged to provide. The reasoning presented aims to determine actual scope of penalisation by indicating that liability under Article 138 MC can be considered only when a service provider is obliged to provide a service within the meaning of civil law. The obligation may result from the law but, as a rule, a contract between a service provider and a customer is its source. In general, a service provider cannot free himself/herself from the obligation to provide a service only based on religious rules or conscience (called conscientious objection). If he or she states that the provision of the service is against the rules of his/her religion or conscience, he or she can refrain from entering a contract. The article presents a few special types of contracts and indicates the way in which conscience is protected in each case (Article 53 of the Constitution of the Republic of Poland). The article also discusses doubts raised in connection with constitutionality of Article 138 MC and indicates, inter alia thanks to a comparison with other norms of the Misdemeanour Code, that the provision is not disproportional and does not violate the constitutional principle of economic freedom. Therefore, its potential change or repealing should be considered in the context of shaping criminal law policy through legislation and not questioning its compliance with the basic law. Working on the article, the author used in particular a formal-dogmatic method as well as a legal-comparative method. (original abstract)

Celem opracowania jest krytyczna analiza uregulowania art. 138 Kodeksu wykroczeń, który przewiduje odpowiedzialność usługodawcy za odmowę spełnienia świadczenia, do którego jest obowiązany. Przedstawione rozumowanie zmierza do określenia faktycznego zakresu penalizacji wskazując, że o odpowiedzialności z art. 138 k.w. można mówić dopiero wówczas, jeśli na usługodawcy ciąży obowiązek świadczenia w rozumieniu prawa cywilnego. Obowiązek ten może wynikać z przepisów prawa, lecz co do zasady jego źródłem będzie umowa pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą. Usługodawca nie może co do zasady uwolnić się od obowiązku świadczenia jedynie powołując się na nakazy wiary lub sumienia (tzw. "klauzula sumienia"). Jeśli bowiem stwierdziłby, że wykonanie danej usługi jest sprzeczne z jego wiarą lub sumieniem, ma możliwość niezawierania danej umowy. Opracowanie przedstawia kilka szczególnych typów umów wskazując jak w przypadku każdej z nich chroniona jest wolność sumienia (art. 53 Konstytucji RP). Opracowanie odnosi się także do podnoszonych wątpliwości wobec konstytucyjności art. 138 k.w., wskazując, m.in. dzięki porównaniu z innymi normami kodeksu wykroczeń, że przepis ten nie jest nieproporcjonalny oraz że nie narusza konstytucyjnej zasady wolności działalności gospodarczej. Ewentualną jego zmianę lub uchylenie należy zatem rozważać w kontekście kształtowania polityki karnej na drodze legislacyjnej, nie zaś w drodze kwestionowania jego zgodności z ustawą zasadniczą. Przy tworzeniu opracowania zastosowano w szczególności metodę formalno-dogmatyczną oraz metodę prawnoporównawczą. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Criminal Law; Civil law; Services; Criminal Code

PL

Prawo karne; Prawo cywilne; Usługi; Kodeks karny

• Czasopismo: Ius Novum
• Rocznik: 2019
• Tom: 13
• Numer: nr 1
• Strony: 116--131

Twórcy

autor

Michał Hara

• Okręgowa Izba Adwokacka w Warszawie

Bibliografia

• Bafia J., Egierska D., Śmietanka I., Kodeks Wykroczeń. Komentarz, Warszawa 1974.
• Bojarski T. (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2015.
• Brzozowski W., Prawo lekarza do sprzeciwu sumienia (po wyroku Trybunału Konstytucyjnego), Państwo i Prawo nr 7/2017.
• Czachórski W., Brzozowski A., Safjan M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2009.
• Daniluk P. (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2016.
• Garlicki L., Zubik M. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LEX/el 2016.
• Iwański M., Odpowiedzialność za odmowę świadczenia usługi (art. 138 Kodeksu wykroczeń) na tle kolizji norm konstytucyjnych. Rozważania na kanwie kazusu łódzkiego drukarza o styku prawa karnego sensu largo oraz prawa konstytucyjnego, "Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych" 7/2018 (preprint).
• Książek P., Pyziak-Szafnicka M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, LEX/el 2014.
• Kulesza J., Glosa do wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 26 maja 2017 r. (sygn. akt V Ka 557/17), "Państwo i Prawo" 2018, 1.
• Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP, Tom I. Komentarz. Art. 1-86, Warszawa 2016.

Identyfikatory

DOI

10.26399/iusnovum.v13.1.2019.07/m.hara