Right to a Court in a Democratic State Ruled by Law

• Autorzy: Zbigniew Kwiatkowski

Warianty tytułu

Prawo do sądu w demokratycznym państwie prawnym

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article discusses the issue of the right to a court in a democratic state ruled by law, which constitutes a guarantee of judicial protection of a person's rights against their infringement by public authorities. It plays two functions: firstly, it protects a person's subjective right and binds all public authorities to act in compliance with the Constitution; secondly, it creates a characteristic system of relations between a person's individual status and an objective legal order, and thus it is at present treated as a component of a democratic state ruled by law. The constitutional approach to the right to a court may be analysed within two meanings: (1) as a principle of constitutional law; (2) as a person's subjective right. Within the former, the principle constitutes a directive on enacting law and an interpretational directive, and within the latter, it means that the right to a court is shaped as an individual subjective right constituting an elementary component of the constitutional status of a person. It functions as one of personal rights, as a human right guaranteeing a person's dignity and free status, the sense of security and the typical feeling of being protected by law, which is safeguarded by courts. The right to a court, within the substantive meaning, is regulated in Article 45 para. 1 of the Constitution of the Republic of Poland, in accordance with which "Everyone shall have the right to a fair and public hearing of his case, without undue delay, before a competent, impartial and independent court". The quoted provision is supplemented by the content of Article 77 para. 2 of the Constitution, which is a guarantee stipulating that: "Statutes shall not bar the recourse by any person to the courts in pursuit of claims alleging infringement of freedoms or rights". The right to a court constituting one of the most important means of safeguarding human rights and freedoms, laid down de lege lata in Article 77 para. 2 and Article 78 of the Constitution of the Republic of Poland, meets the requirements for a democratic state ruled by law and international standards laid down in Article 6 para. 1 of the European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and in Article 14 paras. 1 and 3(c) of the International Covenant on Civil and Political Rights. (original abstract)

W artykule omówiono prawo do sądu w demokratycznym państwie prawnym, które stanowi gwarancję sądowej ochrony praw człowieka przed ich naruszeniem przez organy władzy publicznej. Spełnia ono dwie funkcje: po pierwsze, chroni podmiotowe prawo jednostki i wiąże wszystkie władze publiczne w zakresie ich działania w podporządkowaniu Konstytucji; po drugie, tworzy charakterystyczny system powiązania indywidualnego statusu jednostki i obiektywnego porządku prawnego, wobec tego jest współcześnie traktowane jako składnik demokratycznego państwa prawnego. Konstytucyjne ujęcie prawa do sądu może być rozpatrywane w dwóch znaczeniach: 1) jako zasada prawa konstytucyjnego; 2) jako prawo podmiotowe jednostki. W pierwszym znaczeniu zasada ta stanowi dyrektywę tworzenia prawa i dyrektywę interpretacyjną, zaś w drugim znaczeniu oznacza, iż prawo do sądu zostało ukształtowane jako indywidualne prawo podmiotowe, stanowiące elementarny składnik konstytucyjnego statusu jednostki. Występuje jako jedno z praw osobistych, jako prawo człowieka, gwarantujące jego godność, wolnościowy status, poczucie bezpieczeństwa i stwarzające swoiste odczucie przebywania pod opieką prawa, na straży którego stoją sądy. Prawo do sądu, w znaczeniu materialnym, jest uregulowane w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, według którego "Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd". Dopełnienie regulacji ujętej w cytowanym przepisie zawiera przepis art. 77 ust. 2 Konstytucji RP, mający charakter gwarancyjny, który stanowi, że: "Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw". Prawo do sądu stanowiące jedno z najważniejszych środków ochrony praw i wolności człowieka, ujęte de lege lata w art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji RP odpowiada wymogom demokratycznego państwa prawnego i standardom międzynarodowym, przewidzianym w art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz w art. 14 ust. 1 i 3c Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Constitution; Judiciary; State governed by the rule od law; Judicature

PL

Konstytucja; Wymiar sprawiedliwości; Państwo prawne; Sądownictwo

• Czasopismo: Ius Novum
• Rocznik: 2019
• Tom: 13
• Numer: nr 2
• Strony: 33--50

Twórcy

autor

Zbigniew Kwiatkowski

• University of Opole, Poland

Bibliografia

• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, 2nd edn, Warsaw 2012.
• Czeszejko-Sochacki Z., Prawo do sądu w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (ogólna charakterystyka), Państwo i Prawo No. 11-12, 1997.
• Daszkiewicz W., Konstytucyjne prawo do sądu a nowy Kodeks postępowania karnego (zagadnienia wybrane), [in:] E. Skrętowicz (ed.), Nowy Kodeks postępowania karnego. Zagadnienia węzłowe, Kraków 1998.
• Dudek D., Konstytucyjna wolność człowieka a tymczasowe aresztowanie, Lublin 1999.
• Garlicki L., Wojtyczek K., [in:] L. Garlicki, M. Zubik (eds), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Vol. 2, Art. 30-86, 2nd edn, revised and supplemented, Warsaw 2006.
• Garlicki L., Pojęcie i cechy "sądu" w świetle orzecznictwa Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, [in:] A. Szmyt (ed.), Trzecia władza. Sądy i trybunały w Polsce. Materiały Jubileuszowego L Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego. Gdynia, 24-25 kwietnia 2008 r., Gdańsk 2008.
• Kubat A., Prawo do sądu jako gwarancja ochrony praw człowieka w sprawach administracyjnych, [in:] L. Wiśniewski (ed.), Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa kontrola, Warsaw 1997.
• Marszał K., Proces karny. Zagadnienia ogólne, Katowice 2013.
• Murzynowski A., Zieliński A., Ustrój wymiaru sprawiedliwości w przyszłej Konstytucji, Państwo i Prawo No. 9, 2000.
• Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na początku XXI wieku, Zakamycze 2004.
• Sarnecki P., Komentarz do art. 45 Konstytucji RP, [in:] L. Garlicki, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Vol. 3, Warsaw 2003.
• Tuleja P., Prawo do sądu i skarga konstytucyjna jako konstytucyjne środki ochrony praw człowieka, [in:] E. Dynia, Cz.P. Kłak (eds), Europejskie standardy ochrony praw człowieka a ustawodawstwo polskie, Rzeszów 2005.
• Wiliński P., Proces karny w świetle Konstytucji, Warsaw 2011.
• Act of 17 March 1921: Constitution of the Republic of Poland, Journal of Laws [Dz.U.] No. 44, item 267.
• Constitution of the Republic of Poland of 23 April 1935, Journal of Laws [Dz.U.] No. 30, item 227.
• Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997, Journal of Laws [Dz.U.] No. 78, item 483, as amended.
• European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms of 4 November 1950, Journal of Laws [Dz.U.] of 1993, No. 61, items 284-289.
• International Covenant on Civil and Political Rights of 16 December 1966, Journal of Laws [Dz.U.] of 1977, No. 38, item 167; of 1994, No. 23, item 80.
• Act of 17 June 2004 on the complaint about the infringement of the right to hearing of a case before a court without undue delay, Journal of Laws [Dz.U.] No. 179, item 1843.
• Judgment of 9 June 1998, K 28/97, OTK-A 1998, No. 4, item 50.
• Judgment of 24 June 1998, K 3/98, OTK 1998, No. 4, item 552.
• Judgment of 16 March 1999, SK 19/98, OTK 1999, No. 3, item 36.
• Judgment of 14 April 1999, K 8/99, OTK-A 1999, No. 3, item 111.
• Judgment of 10 May 2000, K 21/99, OTK 2000, No. 4, item 109.
• Judgment of 13 May 2002, SK 32/01, OTK-A 2002, No. 3, item 31.
• Judgment of 12 May 2003, SK 38/02, OTK-A 2003, No. 5, item 38.
• Judgment of 20 July 2004, SK 19/02, OTK-A 2004, No. 7, item 67.
• Judgment of 23 October 2006, SK 42/04, OTK-A 2006, No. 9, item 125.
• Judgment of 20 October 2007, SK 7/06, OTK-A 2007, No. 9, item 108.
• Judgment of 7 December 2010, SK 11/09, OTK-A 2010, No. 10, item 108.

Identyfikatory

DOI

10.26399/iusnovum.v13.2.2019.15/z.kwiatkowski