Ewolucja organów gminy jako element transformacji systemowej Polski po 1989 roku

• Autorzy: Bogusław Kotarba

Warianty tytułu

Evolution of Municipal Authorities as an Element of Poland's Systemic Transformation after 1989

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Transformacja systemowa w Polsce zapoczątkowana w 1989 r. dotyczyła praktycznie wszystkich sfer życia społecznego i gospodarczego. Jej ważnym elementem była restytucja samorządu terytorialnego, która wg Jerzego Regulskiego doprowadziła do przełamania pięciu monopoli państwa totalitarnego: 1) władzy politycznej, 2) jednolitego systemu organów państwa, 3) jednego budżetu państwa, 4) własności publicznej (państwowej) Skarbu Państwa, 5) urzędników państwowych należących do jednej, wspólnej dla wszystkich organów państwa kategorii (Stępień 2014: 12). Samorząd terytorialny był zarówno podmiotem, jak i przedmiotem procesów transformacyjnych. Jako podmiot, korzystając z przysługującej mu samodzielności, przyczyniał się do zachodzących zmian poprzez realizację polityk publicznych na poziomie lokalnym i regionalnym, budowę lokalnej tożsamości oraz przekonania o możliwości kształtowania otoczenia, "pomnażanie" liczby podmiotów/osób podejmujących działania reformatorskie i rozproszenie odpowiedzialności za ich skutki, komunalizację mienia (a jednocześnie związanych z nią problemów). (fragment tekstu)

EN

The systemic transformation in Poland affected virtually all spheres of the country's social and economic life. One of its important elements was the restitution of the local government, which was both the object and the subject of the transformation processes. Based on the analysis of statutory regulations regarding the strengthening of the position of the executive body of the municipality, the paper confirms the thesis that the municipal government was subject to system transformation and that it maintained its subjectivity in the process of introducing new systemic solutions. The analysis used the institutional and legal analysis method, as well as the comparative and behavioral method. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Organy samorządu terytorialnego; Samorząd terytorialny; Prawodawstwo; Przekształcenia ustrojowo-systemowe

EN

Local government bodies; Local government; Legislation; Political and systemic transformations

• Czasopismo: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica.
• Rocznik: 2020
• Tom: 24
• Numer: nr 324
• Strony: 166--182

Twórcy

autor

Bogusław Kotarba

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Biuletyn nr 502/IV kad. 19 kwietnia 2002 r. z posiedzenia Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej (nr 25) i Komisji Ustawodawczej (nr 25).
• Biuletyn nr 507/IV kad. 23 kwietnia 2002 r. z posiedzenia Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej (nr 27) i Komisji Ustawodawczej (nr 26).
• Borodo Andrzej. 2000. Samorząd terytorialny. System prawno-finansowy. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze PWN.
• Buczyński Grzegorz (oprac.). 2002. "Standardy kontroli". Kontrola państwowa 5: 3-16.
• Domański Henryk. 2019. Jaka jest Polska. Raport z badania. Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego. Dostęp 18.05.2020. https://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Masz%20Glos/OK-2_Final_Domanski.pdf.
• Dudek Antoni. 2016. Historia polityczna Polski. Kraków: Wydawnictwo Znak Horyzont.
• Garlicki Jan Ryszard, Noga-Bogomilski Artur. Kultura polityczna w społeczeństwie demokratycznym. Warszawa: Fundacja "Europea"; "Aspra-Jr".
• Gawłowski Robert. 2019. Między współpracą a przetargiem i rywalizacją. Relacje rządowo-samo-rządowe w systemie administracji publicznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
• Izdebski Henryk. 2001. Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
• Jaroszyński Maurycy. 1936 (reprint 1990). Rozważania ideologiczne i programowe na temat samorządu. Warszawa: Wydawnictwo Przemiany.
• Kalukin Rafał. 2017. "Opozycja: co może, a czego nie może". Polityka, 10.01.2017. Dostęp 26.05.2020. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1689798,1,opozycja-co--moze-a-czego-nie-moze.read.
• Kamiński Radosław. 2014. Samorząd III Rzeczypospolitej Polskiej. Odbudowa i jej efekty. Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi.
• Kasprzyk Beata. 2014. "Nierówności ekonomiczne: ich postrzeganie i skala akceptacji społecznej". Studia Ekonomiczne 180 (cz. 2): 110-120.
• Kołomycew Anna, Kotarba Bogusław. 2018. Interes polityczny w realizacji polityki oświatowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kotarba Bogusław. 2016. "Problemy współdziałania organów polskich gmin". Środkowoeuropejskie Studia Polityczne 1: 210-229.
• Kotarba Bogusław. 2017. "Instytucja absolutorium w polskim samorządzie terytorialnym. Regulacje prawne a praktyka". Chorzowskie Studia Polityczne 13: 197-213.
• Kotarba Bogusław. 2019. Problemy samorządu terytorialnego w debatach sejmowych. Studium przypadku. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Kroński Aleksander. 1932 (reprint 1990). Teorja samorządu terytorialnego. Warszawa: Wydawnictwo Przemiany.
• Król Janusz. 2010. "Przywróćmy samorządom rzeczywistą niezależność. Rozmowa z Bronisławem Komorowskim, Prezydentem RP". Wspólnota 51.
• "Kryzys w Sejmie. Na co teraz pozwala prawo?". Wyborcza.pl, 16.12.2016. Dostęp 26.05.2020. https://wyborcza.pl/7,75398,21133237,kryzys-w-sejmie-na-co-teraz-pozwala-prawo.html.
• Kulesza Michał. 2008. Budowanie samorządu. Wybór tekstów ze "Wspólnoty" 1990-2007. Warszawa: Municipum SA.
• Kumorek Bronisław. Komisja rewizyjna i kontrola wewnętrzna w gminie. Poznań - Zielona Góra: Zachodnie Centrum Organizacji.
• Leoński Zbigniew. 1992. Ustrój samorządu terytorialnego w RP. Poznań: Towarzystwo Nauko-we Organizacji i Kierownictwa w Poznaniu.
• Leoński Zbigniew. 1998. Samorząd terytorialny w RP. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Mościcki Bogdan. 2011. "Szeroki wachlarz konsultacji". Wspólnota 17.
• Pełny Zapis Przebiegu Posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej do Rozpatrzenia Projektów Ustaw z Zakresu Prawa Wyborczego (nr 2) z dnia 28 listopada 2017 r.
• Pełny Zapis Przebiegu Posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej do Rozpatrzenia Projektów Ustaw z Zakresu Prawa Wyborczego (nr 3) z dnia 30 listopada 2017 r.
• Pełny Zapis Przebiegu Posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej do Rozpatrzenia Projektów Ustaw z Zakresu Prawa Wyborczego (nr 7) z dnia 7 grudnia 2017 r.
• Piasecki Andrzej Konrad. 2006. Menadżer i polityk. Wójt, Burmistrz, prezydent miasta. Kraków: Wydawnictwo "Profesja".
• Piasecki Andrzej Konrad. 2009. Samorząd terytorialny i wspólnoty lokalne. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Pietraś Ziemowit Jacek. 2000. Decydowanie polityczne. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
• Poselski projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VII kadencji. Druk nr 1699.
• Prace Sejmu, Druk nr 2001. Dostęp 27.05.2020. http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=2001.
• Protokół posiedzenia Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej - IV kadencja, t. 2, k. 110-112; 164-166; 423; 596-604.
• Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych ustaw. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VIII kadencji. Druk nr 2001.
• Radomski Grzegorz. 2017. Spory o samorząd terytorialny w polskiej myśli politycznej po 1989 roku. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Referenda odwoławcze w kadencji 2018-2023. referendum lokalne.pl. Dostęp 20.05.2020. http://referendumlokalne.pl/referenda-odwolawcze-w-kadencji-2018-2023/.
• Regulski Jerzy. 2005. Samorządna Polska. Warszawa: Rosner i Wspólnicy.
• "Samorządowcy chcą zmian". 2011. Wspólnota 21.
• Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej i kadencji. Druk nr 151.
• Sprawozdanie Stenograficzne z 21 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej IV kadencji w dniach 8, 9 i 10 maja 2002 r.
• Stępień Jerzy. 2014. Kształt reaktywowanego samorządu terytorialnego w zamierzeniu jego twórców. W 25 lat odrodzonego samorządu w Polsce - osiągnięcia, porażki i zadania na przyszłość, 11-18. Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej. Warszawa: Kancelaria Senatu. Dostęp 12.03.2020. https://www.nist.gov.pl/files/zalacznik/1452372949_25%20lat%20odrodzonego%20samorzadu_FRDL_Senat%20(1).pdf.
• Szymanek Jarosław. 2011. Decydowanie parlamentarne. W Decydowanie publiczne, Grzegorz Rydlewski (red.), 70-115. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Śliwa Michał. 2000. Rozwój idei samorządowej w Polsce, w: Co znaczył i znaczy samorząd, Andrzej Jaeschke, Magdalena Mikołajczyk (red.), 5-24. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Terminarz wyborów i referendów w trakcie kadencji 2018-2023. Państwowa Komisja Wyborcza. Dostęp 18.05.2020. https://pkw.gov.pl/uploaded_files/1587488829_terminarz--wyborow-w-trakcie-kadencji-2018-2023-wow-plik.pdf.
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. M.P. z 1992 r., nr 26, poz. 185 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 11 kwietnia 2001 r. o zmianie ustaw: o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym, o samorządzie województwa, o administracji rządowej w województwie oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Dz.U. 2001, nr 45, poz. 497.
• Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Dz. U. 2018, poz. 130.
• Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Dz. U. 2002, nr 113, poz. 984.
• Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dz.U. 1989, nr 75, poz. 444.
• Ustawa z dnia 29 września 1995 r. o zmianie ustawy o samorządzie terytorialny oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 1995, nr 124, poz.601.
• Ustawa z dnia 6 listopada 1992 r. o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym. Dz.U. 1992, nr 100, poz. 499.
• Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa. Dz.U. 2005, nr 169, poz. 1414.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Dz.U. 1990, nr 16, poz. 95.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Dz.U. 1990, nr 16, poz. 94.
• Wiktorowska Aleksandra. 2002. Prawne determinanty samodzielności gminy. Zagadnienia administracyjnoprawne. Warszawa: Wydawnictwo Liber.
• Winczorek Piotr. 1997. Wstęp do nauki o państwie i prawie. Warszawa: Wydawnictwo "Liber".
• Załącznik nr 5 do protokołu 5. posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw z zakresu prawa wyborczego w dniu 4.12.2017 r. Biuro Komisji Sejmowych, VIII kadencja.
• Załączniki nr 9-12; 14-16 do protokołu 2. posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw z zakresu prawa wyborczego w dniu 28.11.2017 r. Biuro Komisji Sejmowych, VIII kadencja.

Identyfikatory

DOI

10.24917/20813333.24.12