Uwagi o genezie i koncepcjach metafilozofii

• Autorzy: Tadeusz Szubka

Warianty tytułu

Remarks on the Origin and Conceptions of Metaphilosophy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule skupiono uwagę na istocie metafilozofii. Pojęcie to rozpowszechnił w Stanach Zjednoczonych Morris Laserowitz dzięki recenzji książki filozofa amerykańskiego Curta Johna Ducasse'a Philosophy as a Science: Its Matter and Its Method (1941), a w Polsce M. Choynowski. Zaproponowano dwa różne programy metafilozoficzne, wśród których kluczowym problemem była różnorodność koncepcji filozoficznych i nieporozumienia w filozofii.

EN

Although reflection on the nature of philosophy has constituted an integral part of this discipline from its beginnings, the term "metaphilosophy" referring to such a reflection only made its first appearance in the middle of the twentieth century. In the course of discussions concerning the book by C.J. Ducasse about the subject-matter and method of philosophy, the term was introduced in the United States by C.G. Hempel and M. Lazerowitz, and in Poland by M. Choynowski. Subsequently, two different metaphilosophical programs, which disseminated this category, were put forward by Lazerowitz and J. Kalinowski. They had dissimilar objectives and assumptions, though for both of them a crucial problem was the diversity of philosophical conceptions and persistent disagreements in philosophy.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia; Historia filozofii; Metafizyka; Metafilozofia

EN

Philosophy; History of philosophy; Metaphysics; Metaphilosophy

• Czasopismo: Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych
• Rocznik: 2022
• Tom: 53 Paradygmaty metafilozofii
• Strony: 33--47

Twórcy

autor

Tadeusz Szubka

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• Ambrose, A. (1999). Lazerowitz, Morris. W: J.A. Garraty, M.C. Carnes (red.), American National Biography, t. 13 (ss. 315-316). New York: Oxford University Press.
• Blanshard, B. (1966). In Defense of Metaphysics. W: W.E. Kennick, M. Lazerowitz (red.), Metaphysics: Readings and Reappraisals (ss. 331-355). Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall; przekład polski: (1988). W obronie metafizyki, tłum. T. Szubka. Roczniki Filozoficzne, 36(1), 5-38.
• Bortnowska, H. (1959). [Rec.] M. Lazerowitz, The Structure of Metaphysics. Roczniki Filozoficzne, 7(1), 129-141.
• Bortnowska, H. (1961). Z problematyki metafilozoficznej u Ducasse'a. Roczniki Filozoficzne, 9(1), 141-144.
• Choynowski, M. (1948/2003). Czy filozofia jest nauką? Przegląd Filozoficzny, 44(1-3), 1948, 198-217; przedruk: Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria 12(1), 2003, s. 245-268.
• Ducasse, C.J. (1941). Philosophy as a Science: Its Matter and Its Method. New York: Oskar Piest.
• Hempel, C.G. (1941). [Rec.] Philosophy as a Science, Its Matter and Its Method by C.J. Ducasse. The Journal of Symbolic Logic, 6(4), 159-160.
• Kalinowski, J. (1953/1993). Ku próbie konstrukcji metafilozofii. W: A.B. Stępień, T. Szubka (red.). Studia metafilozoficzne, t. 1: Dyscypliny i metody filozofii (ss. 327-331). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Kalinowski, J. (1958/2017). O istocie i jedności filozofii. W: A. Lekka-Kowalik, K. Zaborowski SDS (red.) (2017). Logika - filozofia - człowiek. Wybór tekstów Stanisława Kamińskiego i Jerzego Kalinowskiego (ss. 159-170). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kalinowski, J. (1973/2017). Rozum, rozsądek i filozofia. Kilka uwag o filozofii i jej metodologii w związku z Dialectique hégélienne et formalization Dominica Dubarle'a. W: A. Lekka-Kowalik, K. Zaborowski SDS (red.) (2017). Logika - filozofia - człowiek. Wybór tekstów Stanisława Kamińskiego i Jerzego Kalinowskiego (ss. 191-210). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kalinowski, J. (1993). Postscriptum (listopad 1992). W: A.B. Stępień, T. Szubka (red.), Studia metafilozoficzne, t. 1: Dyscypliny i metody filozofii (ss. 332-333). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Kalinowski, J. (1997). Poszerzone serca. Wspomnienia. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Kamiński, S. (1989). Jak filozofować? Studia z metodologii filozofii klasycznej, T. Szubka (red.). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Kamiński, S. (1993). Filozofia i metoda. Studia z dziejów metod filozofowania, J. Herbut (red.). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Kelly, Th. (2016). Disagreement in Philosophy: Its Epistemic Significance. W: H. Cappelen, T. Szabó Gendler, J. Hawthorne (red.), The Oxford Handbook of Philosophical Methodology (ss. 374-394). Oxford: Oxford University Press.
• Lazerowitz, M. (1942). [Rec.] Philosophy as a Science: Its Matter and Its Method . By C.J. Ducasse. Mind, 51(203), 284-287.
• Lazerowitz, M. (1970). A Note on 'Metaphilosophy'. Metaphilosophy, 1(1), 91.
• Lazerowitz, M. (1971/1977). Metaphilosophy. W: idem, The Language of Philosophy: Freud and Wittgenstein (ss. 1-17). Dordrecht: D. Reidel.
• Pycka, W. (2011). Metafilozofia jako sztuka tworzenia różnych filozofii. W: M. Woźniczka (red.), Metafilozofia - nieporozumienie czy szansa filozofii? (ss. 243-251). Kraków: Wydawnictwo «scriptum».
• Reese, W.L. (1990). Morris Lazerowitz and Metaphilosophy. Metaphilosophy, 21(1-2), 28-42.
• Rescher, N. (1985). The Strife of Systems: An Essay on the Grounds and Implications of Philosophical Diversity. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
• Rescher, N. (2006). Philosophical Dialectics: An Essay on Metaphilosophy. Albany: State University of New York Press.
• Rescher, N. (2014). Metaphilosophy: Philosophy in Philosophical Perspective. Lanham: Lexington Books.
• Rescher, N. (2021). Philosophy Examined: Metaphilosophy in Pragmatic Perspective. Berlin: Walter de Gruyter.
• Rorty, R. (1961). Recent Metaphilosophy. The Review of Metaphysics, 15(2), 299-318.
• Rorty, R. (2014). Mind, Language, and Metaphilosophy: Early Philosophical Papers, S. Leach, J. Tartaglia (red.). Cambridge: Cambridge University Press.
• Stępień, A.B. (1961/1993). Co to jest metafilozofia? W: A.B. Stępień, T. Szubka (red.). Studia metafilozoficzne, t. 1: Dyscypliny i metody filozofii (ss. 343-347). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Szubka, T. (1982). Metoda analizy Morrisa Lazerowitza i jej filozoficzne uwarunkowania. Lublin: Wydział Filozofii Chrześcijańskiej KUL (praca magisterska napisana pod kierunkiem ks. prof. S. Kamińskiego, mps w Archiwum KUL).
• Williamson, T. (2022). The Philosophy of Philosophy, wyd. 2. Hoboken, NJ: Wiley Blackwell.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/cis.2022.53.2