Criminal-Law Protection of Domestic Peace in the Territory of Poland

• Autorzy: Marek Mozgawa , Andrzej Wrzyszcz
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The trespass on the domestic peace has been a prohibited act in the Polish state (or in the territories that were originally Polish) for over a thousand years (from the Middle Ages till now). During that long period, one can observe various modifications to the definition of the offence. It seems that invasion or intrusion is the main concept. In some periods, the invasion of land and the intrusion of an apartment, a church, a school, a fenced square, a cemetery, a cultivated field, etc. were penalised following the same rules. Gradual but consistent mitigation of penalties: from death penalty in old times through imprisonment (deprivation of liberty) to an alternatively determined (and relatively lenient) sanction under the currently binding Criminal Code of 1997 (a fine, limitation of liberty or deprivation of liberty for up to one year) should be recognised as a regularity. What is worth mentioning is a very similar approach to the trespass on the domestic peace in the Polish Criminal Codes of 1932, 1969 and 1997 (the features of the act were formulated in the same way: invasion or failure to leave, regardless of an entitled person's request, but the objects of the executive action were specified differently). (original abstract)

Naruszenie miru domowego było czynem zabronionym w państwie polskim (bądź na ziemiach polskich) przez ponad tysiąc lat (od średniowiecza po dzień dzisiejszy). W ciągu tego długiego okresu można zaobserwować różne modyfikacje definicji tego przestępstwa. Wydaje się, że podstawowe pojęcie to bezprawny napad lub najście na czyjś dom. W różnych okresach na takich samych zasadach penalizowano także najazdy na dobra ziemskie, wtargnięcie do mieszkania, kościoła, szkoły, na ogrodzony plac, na cmentarz, na uprawiane pole i inne. Za prawidłowość można uznać stopniowe, ale konsekwentne łagodzenie zagrożenia wymiarem kary: od kary śmierci w dawnej Polsce, poprzez karę więzienia (pozbawienia wolności), do alternatywnie określonej (i stosunkowo łagodnej) sankcji na gruncie obowiązującego k.k. z 1997 r. (grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku). Na uwagę zasługuje bardzo zbliżone ujęcie przestępstwa naruszenia miru domowego w polskich kodeksach karnych z lat 1932, 1969 i 1997 (tak samo ujęte zostały znamiona czasownikowe: wdzieranie się albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej nieopuszczenie danego miejsca, zaś w nieco zróżnicowany sposób ujmowano przedmioty czynności wykonawczej). (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Criminal Law; Legal history; Violation of the law; Personal rights; Protection of personal goods

PL

Prawo karne; Historia prawa; Naruszenie przepisów prawa; Dobra osobiste; Ochrona dóbr osobistych

• Czasopismo: Ius Novum
• Rocznik: 2019
• Tom: 13
• Numer: nr 2
• Strony: 73--105

Twórcy

autor

Marek Mozgawa

• Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, Poland

autor

Andrzej Wrzyszcz

• Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, Poland

Bibliografia

• Andrejew I., Polskie prawo karne w zarysie, Warsaw 1971.
• Bafia J., Mioduski K., Siewierski M., Kodeks karny. Komentarz, Warsaw 1977.
• Bardach J., Historia państwa i prawa Polski, Vol. 1: Do połowy XV wieku, Warsaw 1965.
• Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Warsaw 2005.
• Bardach J., Senkowska-Gluck (eds), Historia państwa i prawa Polski, Vol. 3: Od rozbiorów do uwłaszczenia, Warsaw 1981.
• Bojarski T., Zakres miejsc chronionych przy przestępstwie naruszenia miru domowego, Annales UMCS, Sectio G, Vol. 10, 1970.
• Bojarski T., Pojęcie "wdarcia się" i "nieopuszczenia" przy przestępstwie naruszenia miru domowego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny No. 4, 1971.
• Bojarski T., Naruszenie miru domowego, [in:] System prawa karnego, Vol. 4: O przestępstwach w szczególności, Part 2, Ossolineum 1989.
• Bojarski T., Karnoprawna ochrona nietykalności mieszkania jednostki, Lublin 1992.
• Borkowska-Bagieńska E., "Zbiór Praw Sądowych" Andrzeja Zamoyskiego, Poznań 1986.
• Borucki M., Temida staropolska. Szkice z dziejów sądownictwa Polski szlacheckiej, Warsaw 1979.
• Budziński S., O przestępstwach w szczególności. Wykład porównawczy z uwzględnieniem praw obowiązujących w Królestwie Polskim i Galicyi austriackiej, Warsaw 1883.
• Chybiński O., Gutekunst W., Świda W., Prawo karne, część szczególna, Wrocław-Warsaw 1975.
• Czacki T., O litewskich i polskich prawach, o ich duchu, źródłach, związku i o rzeczach zawartych w pierwszym Statucie dla Litwy 1529 roku wydanem, Vol. 1, Warsaw 1800, Vol. 2, Warsaw 1801, offset reprint by Poznańskie Zakłady Graficzne im. Marcina Kasprzaka of the volume provided by the National Library of Poland, Warsaw 1987.
• Daszkiewicz-Paluszyńska K., Uwagi o przestępstwach przeciwko wolności i godności człowieka w projekcie k.k., Nowe Prawo No. 6, 1963.
• Dunin K., Dawne mazowieckie prawo, Warsaw 1880.
• Dyluś P., Wiśniewska K., Właściciel jako podmiot czynności sprawczej przestępstwa z art. 193 k.k., Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, Year XV, No. 3, 2011.
• Filar M. (ed.), Kodeks karny. Komentarz, Warsaw 2016.
• Garlicki L., Zubik M. (eds), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Vol. 2, 2nd edn, LEX el.
• Godek S., Wilczek-Karczewska M., Historia ustroju i prawa w Polsce do 1772/1795. Wybór źródeł, Warsaw 2006.
• Góralski Z., Urzędy i godności w dawnej Polsce, Warsaw 1983.
• Grodziski S., Salmonowicz S., Ustawa karna zachodniogalicyjska z roku 1796. Zarys dziejów i charakterystyka, Czasopismo Prawno-Historyczne Vol. XVII, No. 2, Warsaw 1965.
• Groicki B., Artykuły prawa majdeburskiego, Warsaw 1954.
• Groicki B., Tytuły prawa majdeburskiego, Warsaw 1954.
• Grzybowski K., Historia państwa i prawa Polski, Vol. 4: Od uwłaszczenia do odrodzenia państwa, Warsaw 1982.
• Hoc S., Czy potrzebny jest kontratyp naruszenia miru domowego, [in:] A. Michalska-Warias, I. Nowikowski, J. Piórkowska-Flieger (eds), Teoretyczne i praktyczne problemy współczesnego prawa karnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Bojarskiemu, Lublin 2011.
• Hube R., Prawo polskie w wieku trzynastym, Warsaw 1874.
• Hube R., Prawo polskie w 14 wieku, Warsaw 1886.
• Janicka D., Prawo karne w trzech rewizjach prawa chełmińskiego z XVI wieku, Toruń 1992.
• Kaczmarczyk Z., Leśnodorski B., Historia państwa i prawa Polski, Vol. 2: Od połowy XV wieku do r. 1795, Warsaw 1966.
• Korobowicz A, Witkowski W., Historia ustroju i prawa polskiego (1772-1918), Warsaw 2009.
• Królikowski M., Zawłocki R. (eds), Kodeks karny. Część szczególna, Vol. 1: Komentarz do art. 117-221, Warsaw 2017.
• Krzymuski E., Wykład prawa karnego (ze stanowiska nauki i prawa austriackiego), Vol. 2, Kraków 1902.
• Księga ustaw na zbrodnie i ciężkie policyjne przestępstwa, Vienna 1817.
• Kućka M., Znamię "cudzy" i próba określenia normy sankcjonowanej: perspektywa prawa cywilnego (Głos do artykułu P. Dyluś i K. Wiśniewskiej), Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, Year XV, No. 3, 2011.
• Kunicka-Michalska B., Wojciechowska J., Przestępstwa przeciwko wolności, wolności sumienia i wyznania, wolności seksualnej i obyczajności oraz czci i nietykalności cielesnej. Komentarz, Warsaw 2001.
• Kutrzeba S., Dawne polskie prawo sądowe w zarysie (I. Prawo karne. II. Postępek sądowy), Lwów- Warsaw-Kraków 1921.
• Langowska A., Wielość osób uprawnionych na gruncie art. 193 k.k. - wybrane problemy, e-Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych No. 3, 2013, http://www.czpk.pl/index.php/ preprinty/157-wielosc-osob-uprawnionych-na-gruncie-art-193-k-k-wybrane-problemy.
• Maciejewski T., Historia prawa karnego w dawnej Polsce (do 1795 r.), [in:] T. Bojarski (ed.), System Prawa Karnego, Vol. 2: Źródła prawa karnego, Warsaw 2011.
• Maciejewski T., Historia ustroju i prawa sądowego Polski, Warsaw 2011.
• Maciejowski F., Wykład prawa karnego w ogólności z zastosowaniem kodeksu kar głównych i poprawczych z dniem 20 grudnia/1 stycznia 1848 r. w Królestwie Polskim obowiązującego tudzież ustawy przechodniej i instrukcji dla sądów, Warsaw 1848.
• Maisel W., Poznańskie prawo karne do końca XVI w., Poznań 1963.
• Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1932.
• Makowski W., Kodeks karny obowiązujący czasowo w Rzeczypospolitej Polskiej na ziemiach b. zaboru rosyjskiego, Vol. 3, Warsaw 1922.
• Makowski W., Prawo karne. O przestępstwach w szczególności. Wykład porównawczy prawa karnego austriackiego, niemieckiego i rosyjskiego obowiązującego w Polsce, Warsaw 1924.
• Makowski W., Kodeks karny. Komentarz, Warsaw 1933.
• Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warsaw 2010.
• Matuszewski J., Najstarszy zwód prawa polskiego (translation, edition, introduction by J. Matuszewski), Warsaw 1959.
• Mikołajczyk M., Przestępstwo i kara w prawie miast Polski południowej XVI-XVIII wieku, Katowice 1998.
• Mikołajczyk M., Proces kryminalny w miastach Małopolski XVI-XVIII wieku, Katowice 2013.
• Mozgawa M. (ed.), Kodeks karny. Komentarz, Warsaw 2017.
• Obywatelskie inicjatywy ustawodawcze Solidarności 1980-1990, Wydawnictwo Sejmowe, Warsaw 2001.
• Pająk M., Mir domowy czy właścicielski, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, Year XV, No. 3, 2011.
• Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego, prawa o wykroczeniach, przepisów wprowadzających obie te ustawy, Kraków 1936.
• Powszechne Prawo Kryminalne dla Państw Pruskich, Part two, I. Stawiarski (trans.), Warsaw 1813.
• Radwański Z., Wąsicki J., Wprowadzenie Pruskiego Prawa Krajowego na ziemiach polskich, Czasopismo Prawno-Historyczne Vol. VI, No. 1, Warsaw 1954.
• Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne - część ogólna, Warsaw 2015.
• Salmonowicz S., Prawo karne oświeconego absolutyzmu. Z dziejów kodyfikacji karnych przełomu XVIII/XIX w., Toruń 1966.
• Stefański R.A., Prawnokarna ochrona miru domowego, [in:] M. Mozgawa (ed.), Prawnokarne aspekty wolności, Kraków 2006.
• Stefański R.A. (ed.), Kodeks karny. Komentarz, Warsaw 2017.
• Śliwowski J., Kodeks karzący Królestwa Polskiego (1818). Historia jego powstania i próba krytycznej analizy, Warsaw 1958.
• Uruszczak W., Korektura praw z 1532 roku. Studium historycznoprawne, Vol. 2, Warsaw-Kraków 1991.
• Uruszczak W., Historia państwa i prawa polskiego, Warsaw 2013.
• Warylewski J. (ed.), System Prawa Karnego. Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, Vol. 10, Warsaw 2016.
• Witkowski W., Wybór tekstów źródłowych z historii prawa (epoka feudalizmu i kapitalizmu), Lublin 1978.
• Witkowski W., Prawo karne na ziemiach polskich w dobie zaborów i w pierwszych latach II RP (1795-1932), [in:] T. Bojarski (ed.), System Prawa Karnego, Vol. 2: Źródła prawa karnego, Warsaw 2011.
• Wróbel A., Zoll A. (ed.) Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Vol. 2: Komentarz do art. 117-211a, Warsaw 2017.
• Zbiór ustaw dla Galicyi Zachodniej, drukiem Józefa Hraszańskiego, C.K. Niemieckiego i Polskiego nadwornego Topografa i Bibliopoli, Vienna 1796.
• Statut Wielkiego Księstwa Litewskiego, Vilnius 1786.
• Statut Wielkiego Księstwa Litewskiego z dołączeniem treści konstytucji przyzwoitych, Part II, Chapters seven to the end, Sankt Petersburg 1811.
• Volumina legum. Prawa konstytucye i przywileje Królestwa Polskiego, Wielkiego Xięstwa Litewskiego y wszystkich prowincyi należących, Volumen secundum, tertium, Petersburg 1859.
• Volumina Constitutionum Vol. I, Volumen 1, prepared for print by S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warsaw 1996.
• Volumina Constitutionum Vol. I, Volumen 2, prepared for publication by W. Uruszczak, S. Grodziski, I. Dwornicka, Warsaw 2000.
• Volumina Constitutionum Vol. II, Volumen 1, prepared for publication by S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warsaw 2005.
• Volumina Constitutionum Vol. II, Volumen 2, prepared for publication by S. Grodziski, Warsaw 2008.
• Volumina Constitutionum Vol. III, Volumen 1, prepared for publication by S. Grodziski, M. Kwiecień, A. Karabowicz, Warsaw 2010.
• Volumina Constitutionum Vol. IV, Volumen 2, prepared for publication by S. Grodziski, M. Kwiecień, K. Fokt, Warsaw 2017.
• 13th century German municipal laws: Lübeck law, Magdeburg law.
• Theresiana of 1768, criminal codification of the Habsburg Monarchy.
• Josephina of 1787, Austrian General code on crimes and punishments of Emperor Joseph II.
• Landrecht of 1794, General State Laws for the Prussian States.
• West Galician criminal law statute of 1796.
• Franciscana of 1803, Austrian national criminal code.
• Penal Code of the Kingdom of Poland of 1818, Kodeks karzący Królestwa Polskiego z 1818 roku, Prawo Kodeksu karzącego dla Królestwa Polskiego z 14 kwietnia 1818 r., Dziennik Praw Królestwa Polskiego Vol. V.
• Code of main and corrective penalties of 1847 of the Kingdom of Poland, Kodex kar głównych i poprawczych, Warszawa w Drukarni Kommissyi Rządowej Sprawiedliwości 1847.
• Austrian criminal code of 1852.
• Russian criminal code of 1866.
• German criminal code of 1871.
• Tagantsev's code of 1903, Russian criminal code.
• Criminal Code Bill, Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej, Sekcja Prawa Karnego, Projekt kodeksu karnego, Vol. 5, No. 4, Warsaw 1930.
• Criminal Code of 11 July 1932, Journal of Laws [Dz.U.] of 1932, No. 60, item 571.
• Criminal Code Bills of 1956, of 1963, of 1966, of 1968.
• Act of 19 June 1969: Criminal Code, Journal of Laws [Dz.U.] of 1969, No. 13, item 94.
• Social project to amend the criminal code, Wstępny społeczny projekt nowelizacji ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny. Opracowanie Komisji Kodyfikacyjnej powołanej przez I Ogólnopolskie Forum Pracowników Wymiaru Sprawiedliwości NSZZ "Solidarność", Kraków January- May 1981, Obywatelskie inicjatywy ustawodawcze Solidarności 1980-1990, Wydawnictwo Sejmowe, Warsaw 2001.
• Project to amend the criminal code, developed by the Committee for amending criminal law of August 1981, Projekt zmian przepisów kodeksu karnego, Wydawnictwo Prawnicze, Warsaw August 1981.
• Criminal Code Bill of 5 March 1990, Komisja do spraw reformy prawa karnego, Zespół prawa karnego materialnego i wojskowego, Projekt kodeksu karnego (przeznaczony do dyskusji środowiskowej), version of 5 March 1990, Warsaw 1990.
• Act of 6 June 1997: Criminal Code of 1997, Journal of Laws [Dz.U.] of 1997, No. 88, item 553, currently binding.
• Kodeksy karne z 1997 r. z uzasadnieniami, I. Fredrich-Michalska, B. Stachurska-Marcińczak (eds), Warsaw 1997.
• Act of 6 April 1990 on the Police, Journal of Laws [Dz.U.] of 2017, item 2067, consolidated text.
• Act of 28 September 1991 on forests, Journal of Laws [Dz.U.] of 2017, item 788, consolidated text.
• Act of 13 October 1995: Hunting law, Journal of Laws [Dz.U.] of 2017, item 1295, consolidated text.
• Act of 24 May 2002 on the Internal Security Agency and the Intelligence Agency, Journal of Laws [Dz.U.] of 2017, item 1920, consolidated text.
• Act of 5 November 2009 amending the Act: Criminal Code, the Act: Criminal Procedure Code, the Act: Penalty Execution Code, the Act: Fiscal Penal Code and some other acts, Journal of Laws [Dz.U.] No. 206, item 1589, as amended.
• Act of 17 December 2009 amending the Act: Criminal Code and the Act: Criminal Procedure Code, Journal of Laws [Dz.U.] of 2010, No. 7, item 46.
• Act of 20 May 2010 amending the Act: Criminal Code, the Act on the Police, the Act: Provisions implementing the Criminal Code and the Act: Criminal Procedure Code, Journal of Laws [Dz.U.] No. 98, item 626.
• Act of 25 February 2011 amending the Act: Criminal Code, Journal of Laws [Dz.U.] No. 72, item 381.
• Act of 10 September 2015 amending the Act: Criminal Code, the Act: Construction law and the Act: Misdemeanour Procedure Code, Journal of Laws [Dz.U.] of 2015, item 1549.
• Act of 16 November 2016 on the National Revenue Administration, Journal of Laws [Dz.U.] of 2016, item 1947.
• Act of 23 March 2017 amending the Act: Criminal Code, the Act on the procedure concerning juveniles and the Act: Criminal Procedure Code (Journal of Laws [Dz.U.] of 2017, item 773.
• Judgment of 15 April 1935, III K 196/35, OSN/K 1935, No. 12, item 500.
• Resolution (of seven judges) of 13 March 1990, V KZP 33/89, OSNKW 1990, No. 7-12, item 23.
• Judgment of 14 August 2001, V KKN 338/98, LEX No. 52067.
• Ruling of 3 February 2011, V KK 415/10, OSNKW 2011, No. 5, item 42.
• Ruling of 21 July 2011, I KZP 5/11, OSNKW 2011, No. 8, item 65.
• Judgment of 7 May 2013, III KK 388/12, LEX No. 1319262.
• Ruling of 15 April 2015, IV KK 409/14, OSNKW 2015, No. 9, item 78.
• Judgment of 3 February 2016, III KK 347/15, LEX No. 1976247.

Identyfikatory

DOI

10.26399/iusnovum.v13.2.2019.17/m.mozgawa/a.wrzyszcz