Społeczny wymiar zamkniętej przestrzeni rekreacyjnej - przykład cohousingu

• Autorzy: Ewa Markiewicz

Warianty tytułu

The Social Dimension of Recreational Enclosed Space: The Case of Cohousing

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest analiza społecznego wymiaru zamkniętej przestrzeni rekreacyjnej na przykładzie wspólnot cohousingowych, reprezentujących oddolną, nieinstytucjonalną formę mieszkalnictwa. Przedstawiony artykuł o charakterze teoretycznym opiera się na przeglądzie literatury dotyczącej kluczowych pojęć, tj. zamkniętej przestrzeni rekreacyjnej i cohousingu. Dotych-czasowe badania podkreślają korzyści społecznego wymiaru tego typu wspólnot dla mieszkańców. Stosunkowo niewiele publikacji porusza negatywne aspekty takich form socjalizacji. Dostrzegając podobieństwa między cohousingiem a osiedlami grodzonymi, tekst nawiązuje do tzw. ciemnej stro-ny kapitału społecznego, co w tym przypadku jest szczególnie widoczne ze względu na specyfikę omówionych w artykule sposobów socjalizacji. Sytuację tę można określić jako społeczny paradoks wspólnoty: czynniki sprzyjające integracji społecznej w zamkniętej przestrzeni rekreacyjnej mogą również nasilać poczucie izolacji społecznej. Artykuł proponuje uproszczony model społecznego wymiaru zamkniętej przestrzeni rekreacyjnej we wspólnotach cohousingowych i wskazuje potrzebę wprowadzenia pewnej gradacji w postrzeganiu zamkniętości. Stanowi kolejną część rozważań autorki na temat koncepcji trzecich miejsc w dobie globalizacji.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this article is to analyse the social dimension of enclosed recreational space as exemplified by cohousing communities, representing a bottom-up, non-institutional residential. This theoretical article is based on a review of the literature regarding the key concepts, i.e. enclosed recreational space and cohousing. Previous studies on the social dimension of cohousing empha-sise its benefits for residents. Relatively few publications address negative aspects of such forms of socialisation. Recognising similarities between cohousing and gated communities, the author makes a reference to the so-called dark side of social capital, which is particularly evident in this case owing to specific characteristics of the forms of socialisation discussed in the article. This situation can be described as the social paradox of community: factors capable of fostering social integration in enclosed recreational space can also intensify the sense of social isolation. The author proposes a simplified model of the social dimension of enclosed recreational space in cohousing communities and calls for a need to introduce a certain gradation in the perception of enclosedness. The article is another part of the author's considerations on the concept of third places in the era of globalization.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rekreacja; Społeczeństwo; Wspólnoty mieszkaniowe; Więzi społeczne; Kapitał społeczny

EN

Recreation; Society; Housing cooperative; Social bond; Social capital

• Czasopismo: Studia Periegetica
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 2(42)
• Strony: 51--74

Twórcy

autor

Ewa Markiewicz

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Bierwiaczonek, K. (2016). Społeczne znaczenie miejskich przestrzeni publicznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Blakely, E.J. i Snyder, M.G. (1997). Fortress America. Gated Communities in the United States. Brookings Institutions Press. https://doi.org/10.1002/j.2325-8012.1998.tb00142.x DOI: https://doi.org/10.1002/j.2325-8012.1998.tb00142.x
• Blandy, S., Lister, D., Atkinso, R. i Flint, J. (2003). Gated communities: A systematic review of the research evidence. CNR Paper. ESRC Center for Neighborhood Research.
• Bollens, J. i Schmandt, H. (1982). The Metropolis: Its People, Politics and Economic Life. Harper & Row.
• Boorstin, D.J. (1962). The Image: A Guide to Pseudo-Events in America. Harper & Row.
• Bott, E. (1968). Family and social network. Roles, norms and external relationships in ordinary urban families. Tavistock.
• Caldeira, T. (2001). City of Walls. Crime, Segregation, and Citizenship in Sao Paulo. University of California Press. https://doi.org/10.2747/0272-3638.24.2.183 DOI: https://doi.org/10.1525/9780520341593
• Cieśla, A. (2020). Alternatywne formy zamieszkania osób starszych w Niemczech. Ekspertyza. https://www.researchgate.net/publication/347697042_ALTERNATYWNE_FORMY_ZAMIESZKANIA_OSOB_STARSZYCH_W_NIEMCZECH_Dr_inz_arch_Agnieszka_Ciesla (15.10.2022).
• Cieślik, D. (2014). Ludzie Politechniki. Dobry czas dla cohousingu. http://www.pryzmat.pwr.edu.pl/ludzie-politechniki/91 (17.11.2022).
• Clark, M.S. i Mills, J.R. (1993). The difference between communal and exchange relationships: What it is and is not. Personality and Social Psychology Bulletin, 19, 684-691. http://dx.doi.org/10.1177/0146167293196003 DOI: https://doi.org/10.1177/0146167293196003
• Cudak, H. (2012). Zaburzenie struktury rodziny jako konsekwencja makrospołecznych uwarunkowań. Pedagogika Rodziny, 2(4), 7-17. DOI: https://doi.org/10.2478/fampe-2014-0012
• Czajkowski, K. (1979). Wychowanie do rekreacji. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Drzewiecki, M. (1992). Wiejska przestrzeń rekreacyjna. Instytut Turystyki.
• Durose, C., Greasley, S. i Richardson, L. (2009). Changing local governance, changing citizens. Policy Press. https://doi.org/10.56687/9781847422194 DOI: https://doi.org/10.46692/9781847422194
• Dymnicka, M. (2013). Przestrzeń publiczna a przemiany miast. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Edensor, T. (2001). Performing tourism, staging tourism: (Re)producing tourist space and practice. Tourist Studies, 1, 59-81. DOI: https://doi.org/10.1177/146879760100100104
• Encyklopedia PWN. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/integracja-spoleczna;3915018.html (15.10.2022).
• Fukuyama, F. (1997). Zaufanie. Kapitał społeczny jako droga do dobrobytu. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Fundacja Laboratorium Architektury 60+ (LAB 60+). (2018). Przegląd zagranicznych praktyk dotyczących organizowania społeczności lokalnej, budowania kontaktów, więzi sąsiedzkich, miksu społecznego, a także cohousingu. Rozwiązania wykorzystane w Niemczech, Szwajcarii, Danii, Szwecji, Austrii oraz w Stanach Zjednoczonych i we Włoszech. Raport z Zadania 1 realizowanego w ramach projektu "Świadczenie usług doradztwa eksperckiego w zakresie opracowania programu zasiedlenia i funkcjonowania Domu Wielopokoleniowego". http://centrumwiedzy.org/wp-content/uploads/2017/07/DW_Raport_Zadanie-1_Przegl d-zagranicznych-praktyk_FINALNY.pdf (15.10.2022).
• Gądecki, J. (2009). Za murami - osiedla grodzone w Polsce - analiza dyskursu. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Groves, J. (2006). All Together Now? An Empirical Study of the Voting Behaviors of Homeowner Association Members. W: St. Louis Count. Review of Policy Research, 23(6), 1199-1218. https://doi.org/10.1111/j.1541-1338.2006.00252.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1541-1338.2006.00252.x
• Homans, G.C. (1976). Social Behavior as Exchange. The American Journal of Sociology, 63, 6. University of Chicago Press. DOI: https://doi.org/10.1086/222355
• Jacher, W. (1976). Zagadnienia integracji systemu społecznego: studium z zakresu teorii socjologii. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jacher, W. (1987). Więź społeczna w teorii i praktyce. Uniwersytet Śląski.
• Jałowiecki, B. (2007). Fragmentacja i prywatyzacja przestrzeni. W: B. Jałowiecki i W. Łukowski (red.), Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Jałowiecki, B. (2009). Społeczne oblicza metropolii. Czy istnieje klasa metropolitalna? W: B. Jałowiecki (red.), Czy metropolia jest miastem? (s. 50-66). Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kasarda, J.D. i Janowitz, M. (1974). Community attachment in mass society. American Sociological Review, 39, 328-339. https://doi.org/10.2307/2094293 DOI: https://doi.org/10.2307/2094293
• Kiciński, A. (2005). Od blokowiska do archipelagu Gułag nad Wisłą. Referat wygłoszony na konferencji "Od osiedla społecznego do osiedla strzeżonego".
• Kiełbasiewicz-Drozdowska, I. (2001). Zarys rozwoju refleksji teoretycznej nad problematyką rekreacji. W: I. Kiełbasiewicz-Drozdowska i W. Siwiński (red.), Teoria i metodyka rekreacji. Zagadnienia podstawowe (s. 9-27). Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu.
• Kohn, M. (2004). Brave New Neighborhoods: The Privatization of Public Space. Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203495117
• Kotus, J. (2006). Terytorialne podsystemy społeczne o charakterze wspólnotowym w mieście. Przegląd Geograficzny, 78, 231-245.
• Kurnal, J. (red.). (1972). O sprawności i niesprawności organizacji. Szkice o biurokracji i biurokratyzmie. PWE.
• Kwilecka, M. i Brożek, Z. (2007). Bezpośrednie funkcje rekreacji. Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna.
• Kwilecki, K. (2011). Rozważania o czasie wolnym. Wybrane zagadnienia. Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciecha Korfantego.
• Lewicka, M. (2004). Kup Pan książkę... Mechanizmy aktywności obywatelskiej Polaków. Studia Psychologiczne, 4, 65-82.
• Lewicka, M. (2012). Psychologia miejsca. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Lewicka, M. i Zaborska, K. (2007). Osiedla zamknięte - czy istnieje alternatywa? Kolokwia Psychologiczne, 16, 135-152.
• Low, S.M. (2003). Behind the gates. Life, Security, and the Pursuit of Happiness in Fortress America. Routledge. https://doi.org/10.1080/14036090410014953 DOI: https://doi.org/10.1080/14036090410014953
• Markiewicz, E. i Niezgoda, A. (2017). Hotel jako wyreżyserowana przestrzeń turystyczna. Rola motywacji i doświadczeń turysty. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego (AE) we Wrocławiu, 473, 339-346. https://doi.org/10.15611/pn.2017.473.31 DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2017.473.31
• McCamant, K., Durrett, C. i Hertzman, E. (1994). Cohousing. A Contemporary Approach to Housing Ourselves (2nd ed.), Ten Speed Press.
• McKenzie, R.D. (1925). The ecological approach to the study of the human community. W: R.E. Park, E.W. Burgess i R.D. McKenzie (red.), The City (s. 63-79). University of Chicago Press.
• Mehta, V. (2013). The Street: A Quintessential Social Public Space. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203067635 DOI: https://doi.org/10.4324/9780203067635
• Mokras-Grabowska, J. (2018). New urban recreational spaces. Attractiveness, infrastructure arrangements, identity. The example of the city of Łódź. Miscellanea Geographica - Regional Studies on Development, 22(4), 219-224. https://doi.org/10.2478/mgrsd-2018-0017 DOI: https://doi.org/10.2478/mgrsd-2018-0017
• Munksoegaard. (2021). http://www.munksoegaard.dk/en/about.html (15.10.2022).
• Na miejscu. Fundacja na Rzecz Wspólnot Lokalnych. (2020). http://namiejscu.org/2020/09/30/cohousing-senioralny/ (15.10.2022).
• Park, R.E. (1929). The city as a social laboratory. W: T.V. Smith, L.D. White (red.), An experiment in social science research (s. 1-19). University of Chicago Press.
• Petriczko, A. (2020). Bezpieczne miejsce. http://namiejscu.org/wp-content/uploads/2020/10/19.--Lebensort-Vielfalt-_-Berlinpdf.pdf (15.10.2022).
• Podemski, K. (2013). Wyreżyserowana przestrzeń turystyczna. Post-turysta. http://post-turysta.pl/artykul/Wyrezyserowana-przestrzen-turystyczna (15.10.2022).
• Portes, A. (1998). Social Capital: Its Origins and Applications in Modern Sociolog. Annual Review of Sociology, 24, 1-24. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.soc.24.1.1
• Praktyki wspólnego mieszkania. Reportaże ze świata o cohousingu senioralnym. (2020). Zapis dyskusji, która odbyła się na żywo online 6 października 2020 roku. https://wwb12.artmuseum.pl/pl/dokumentacja/video-praktyki-wspolnego-mieszkania (15.10.2022).
• Putnam, R. (2000). Bowling Alone: Collapse and Revival of American Community. Simon & Schuster. https://doi.org/10.1145/358916.361990 DOI: https://doi.org/10.1145/358916.361990
• Rohrbach, K. (2012). Closing the Gates on Democracy? Private Urban Governance and its Socio-political consequences in Suburban Buenos Aires. London School of Economics and Political Science.
• Staniszkis, M. (2005). Prawo do przestrzeni publicznej. Czasopismo Techniczne, 102(9-A/2), 281-292.
• Starosta, P. (1995). Poza metropolią. Wiejskie i małomiasteczkowe zbiorowości lokalne a wzory porządku makrospołecznego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Starosta, P. (2022). Kapitał społeczny w kontekście współdziałania. W: A. Kacprzak, M. Gońda i I. Kudlińska-Chróścicka (red.), Problemy społeczne. Trwałość i zmienność w dynamicznej rzeczywistości. Księga jubileuszowa z okazji 45-lecia pracy naukowej i dydaktycznej Profesor Jolanty Grotowskiej-Leder (s. 93-120). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/8220-767-5.07 DOI: https://doi.org/10.18778/8220-767-5.07
• Stasiak, A. (2011). Współczesna przestrzeń turystyczna. W: M. Durydiwka i K. Duda-Gromada (red.), Przestrzeń turystyczna. Czynniki, różnorodność, zmiany (s. 39-52). Uniwersytet Warszawski.
• Suchecki, J. (2020). Co-housing jako forma wspierania opieki sąsiedzkiej. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz, 1, 45-54. https://doi.org/10.21008/j.2658-2619.2020.1.4
• Szczepańska, M. (2012). Osiedla grodzone: świadomościowe aspekty podziałów społeczno-przestrzennych i więź sąsiedzka. Przestrzeń Społeczna, 2/1(3), 102-125.
• Szczepańska, M. (2018). Lokalna aktywność obywatelska - czynniki, pułapki, zróżnicowanie. O wzorach zaangażowania charakterystycznych dla wspólnot mieszkaniowych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 64, 105-119. https://doi.org/10.18778/0208-600X.64.07 DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.64.07
• Turski, R. (1961). Dynamika przemian społecznych w Polsce. Wiedza Powszechna.
• Twardoch, A. (2017). Oddolne budownictwo mieszkaniowe: potencjał i perspektywy. W: B. Audycka i M. Ruszkowska-Cieślak, Mieszkalnictwo w Polsce. Dobre praktyki (s. 61-82). Habitat for Humanity Poland. https://habitat.pl/wp-content/uploads/2018/01/Mieszkalnictwo-w-Polsce-Dobre--praktyki.pdf (15.10.2022).
• Wallis, A. (1990). Socjologia przestrzeni. Niezależna Oficyna Wydawnicza.
• Warszyńska, J. i Jackowski, A. (1979). Podstawy geografii turyzmu. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wieczorkiewicz, A. (2012). Apetyt turysty. O doświadczaniu świata w podróży. Wydawnictwo TAiWPN Universitas.
• Włodarczyk, B. (2009). Przestrzeń turystyczna - istota, koncepcje, determinanty rozwój. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Włodarczyk, B. (2014). Przestrzeń w turystyce, turystyka w przestrzeni - o potrzebie definicji, delimitacji i klasyfikacji. Turyzm, 24(1), 25-35. https://doi.org/ 10.2478/tour-2014-0003 DOI: https://doi.org/10.18778/0867-5856.24.1.03
• Zbroja, A. (2020). Potrzebna wioska. http://namiejscu.org/wp-content/uploads/2020/10/1.-Charles.Durrett.pdf (15.10.2022).
• Zięba, M. (2015). Zrównoważone osiedla mieszkaniowe w formule cohousing'u. Świat Nieruchomości, 2(92), 13-20.
• Znaniecki, F. (1938). Socjologiczne podstawy ekologii ludzkiej.

Identyfikatory

DOI

10.58683/sp.381