Metafilozoficzne aspekty współczesnej myśli kosmologicznej

• Autorzy: Sławomir Leciejewski

Warianty tytułu

Metaphilosophical Aspects of Contemporary Cosmological Thought

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Próbę przezwyciężenia kryzysu, także pojęciowego, w filozofii, a w szczególności w filozofii uprawianej w kontekście nauki, mogłyby stanowić rozważania dotyczące jej statusu metodologicznego (Chybińska, 2021: 132). Jedną z tego typu prób byłoby przybliżenie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób filozofować w kontekście nauki, które stanowi uszczegółowienie jednego z ważnych pytań metafilozoficznych: w jaki sposób powinno się filozofować. Niewątpliwie bardzo ciekawą odpowiedź na to pytanie przedstawiono pod koniec XX w. w środowisku krakowskich filozofów przyrody i określono jako program badawczy "filozofii w nauce". Warto zatem przeanalizować, czy jest to nowatorska, i ewentualnie w jakim sensie, odpowiedź na postawione już wyżej ważne metafilozoficzne pytanie: w jaki sposób filozofować w kontekście nauki. Odpowiedzi na tak postawione pytanie poszukam w kontekście ustaleń z zakresu kosmologii, gdyż to właśnie "filozofia w kosmologii" była jedną z pierwszych odsłon programu badawczego "filozofii w nauce". Przed scharakteryzowaniem metafilozoficznych aspektów współczesnej myśli kosmologicznej przypomnę zatem podstawowe tezy i ustalenia metafilozoficzne związane z programem "filozofii w nauce". (fragment tekstu)

EN

The objective of this article is to provide an answer to the question as to how to philosophize within the context of science, which constitutes a more specific version of one of the essential metaphilosophical questions: how should one philosophize? A compelling answer to such inquiries was proposed at the end of the 20th century by the Cracow philosophers of nature and went under the name of "philosophy in science" research program. In this elaboration, on the basis of findings originating in the cosmological domain, I analyze to what extent this is indeed an innovative answer to the metaphilosophical question stated above - that is how to philosophize within the context of science.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia; Filozofia nauki; Metafizyka

EN

Philosophy; Philosophy of science; Metaphysics

• Czasopismo: Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych
• Rocznik: 2022
• Tom: 53 Paradygmaty metafilozofii
• Strony: 87--99

Twórcy

autor

Sławomir Leciejewski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Chybińska, A. (2021). Polska metafilozofia. Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria, 30(3/119), 131-139.
• Hawking, S., Mlodinow, L. (2007). Jeszcze krótsza historia czasu. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
• Heller, M. (1983). Genesis czasu. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, 5, 14-25.
• Heller, M. (1986). Jak możliwa jest "filozofia w nauce". Studia Philosophiae Christianae, 23(1), 7-19.
• Heller, M. (1992). Filozofia nauki. Wprowadzenie. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.
• Heller, M. (2005). Granice kosmosu i kosmologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Heller, M. (2012). Filozofia i wszechświat. Wybór pism. Kraków: Universitas.
• Heller, M. (2013). Filozofia kosmologii. Wprowadzenie. Kraków: Copernicus Center Press Sp. z o.o.
• Heller, M., Pabjan, T. (2007). Elementy filozofii przyrody. Tarnów: Wydawnictwo Biblos.
• Jusiak, J. (2006). Metafilozofia. Powszechna encyklopedia filozofii, t. 7. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
• Kleszcz, R. (2011). Problemy metafilozoficzne. W: M. Woźniczka (red.), Metafilozofia - nieporozumienie czy szansa filozofii? (ss. 31-44). Kraków: Wydawnictwo «scriptum».
• Leciejewski, S. (2007). Rola zasad antropicznych w rozwoju współczesnej kosmologii. Studium metodologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Leciejewski, S. (2021). Filozofia kosmologii antropicznej. Poznań: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
• Nowaczyk, A. (2011). Czym mogłaby być metafilozofia. W: M. Woźniczka (red.), Metafilozofia - nieporozumienie czy szansa filozofii? (ss. 69-76). Kraków: Wydawnictwo «scriptum».
• Such, J., Szcześniak, M., Szczuciński, A. (1998). Filozofia kosmologii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Trombik, K. (2021). Koncepcje filozofii przyrody w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie w latach 1978-1993. Studium historyczno-filozoficzne. Kraków: Wydawnictwo «scriptum».
• Woleński, J. (2011). Metafilozofia a filozofia. W: M. Woźniczka (red.), Metafilozofia - nieporozumienie czy szansa filozofii? (ss. 15-30). Kraków: Wydawnictwo «scriptum».

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/cis.2022.53.5