Kilka uwag o prerogatywie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do nadawania orderów i odznaczeń

• Autorzy: Oskar Kubacki

Warianty tytułu

Some Remarks on the Prerogative of the President of the Republic of Poland to Award the Orders and Decorations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiot badań: Problematyka nadawania orderów i odznaczeń przez Prezydenta RP nie cieszyła się do tej pory szerokim zainteresowaniem polskiej opinii publicznej. Ostatnimi dniami jednak ten stan rzeczy uległ chwilowej zmianie. Obecnie urzędujący prezydent odznaczył bowiem Orderem Orła Białego posła sprawującego mandat. Fakt ten wywołał szerszą dyskusję na temat sposobu wykonywania prezydenckiej prerogatywy w zakresie nadawania orderów i odznaczeń. Cel badawczy: Głównym celem artykułu było udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy nadając ordery i odznaczenia prezydent jest związany przepisami ustawy o orderach i odznaczeniach, czy też może nadawać je zupełnie swobodnie, niezależnie od kryteriów wskazanych w ustawie. W tym kontekście autor artykułu szczególną uwagą obdarzył art. 3 ustawy o orderach i odznaczeniach, zgodnie z którym nie można wnioskować o nadanie wyżej wymienionych wyróżnień wobec aktualnie urzędujących posłów i senatorów. W dalszej części artykułu autor rozważył czy prezydent może wręczyć wyżej wskazanym politykom odznaczenia wówczas, gdy działa z urzędu. Drugim głównym celem pracy było wyjaśnienie, czy naruszenie przez prezydenta przepisów ustawy może skutkować pozbawieniem osoby odznaczonej przyznanego jej orderu lub odznaczenia. Metoda badawcza: W artykule wykorzystano metodę dogmatyczno-prawną. Oparto się przy tym zarówno na analizie tekstów aktów prawnych, jak i opracowaniach naukowych oraz dorobku judykatury. Wyniki: Na skutek przeprowadzonych badań ustalono, że prezydent posiada swobodę w nadawaniu orderów i odznaczeń. W ramach tej prerogatywy prezydent nie jest związany wolą żadnego innego organu. Prezydent musi jednak przestrzegać przepisów ustawy o orderach i odznaczeniach. Nie może on także nadać orderu lub odznaczenia urzędującemu posłowi lub senatorowi. Nadanie przez prezydenta orderu lub odznaczenia z naruszeniem przepisów ustawy nie daje jednak podstaw do odebrania tego wyróżnienia osobie odznaczonej.(abstrakt oryginalny)

EN

Background: The issue of the awarding of orders and decorations by the President of the Republic of Poland has so far not received little from the Polish public. In recent days, however, this state of affairs has changed. The current President awarded the Order of the White Eagle to a Member of Parliament. This fact has sparked a broader debate on how the presidential prerogative of award orders and decorations is exercised. Research purpose: The main aim of the article was to answer the question whether, when awarding orders and decorations, the President is bound by the provisions of the Act on Orders and Decorations or whether he can award them completely independently of the criteria specified in the la. In this regard, the author of the article paid special attention to Article 3 of the Act on Orders and Decorations, according to which the awarding of the aforementioned distinctions cannot be requested to be bestowed upon currently serving MPs and senators. In the following part of the paper, the author addressed the question of whether the President can award the abovementioned honours to politicians when acting ex officio. The second main objective of the paper was to clarify whether a breach by the President of the provisions of the Act could result in the honoured person being deprived of the order or decorations bestowed upon them. Methods: The dogmatic-legal method was used in the article. The author is based on the analysis of the legal text, research works and jurisprudence. Conclusions: As a result of the conducted research, it was found that the President has discretionary powers when awarding orders and decorations. In this prerogative, the President is not bound by the will of any other authority. However, the President must comply with the provisions of the Act on Orders and Decorations. Nor may he award any order or decoration on any incumbent MP or Senator. The awarding of an order or decoration by the President in contravention of the provisions of the Act does not, however, give rise to the withdrawal of that award from the person awarded it.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prezydent; Naruszenie przepisów prawa

EN

President; Violation of the law

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2023
• Tom: 126
• Strony: 49--67

Twórcy

autor

Oskar Kubacki

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• Balicki R., Komentarz do art. 138 Konstytucji RP, w: M. Haczkowska (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2014.
• Banaszak B., Kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej dotyczące orderów i odznaczeń, Przegląd Sejmowy 2002/4 (51), s. 27-39.
• Banaszak B., Prawo konstytucyjne, C.H. Beck, Warszawa 2017.
• Budyn-Kulik M., Środek karny pozbawienia praw publicznych. Analiza dogmatyczna i praktyka orzecznicza, Prawo w Działaniu 2015/23, s. 104-160.
• Ciapała J., Kompetencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie powoływania sędziów. Refleksje krytyczne, Gdańskie Studia Prawnicze 2018/2, s. 493-505.
• Ciapała J., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (pozycja konstytucyjna oraz wybrane zagadnienia z praktyki instytucjonalnej), Państwo i Prawo 2022/10, s. 232-253.
• Czarny P., Komentarz do art. 138 Konstytucji RP, w: P. Tuleja (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LEX/el., Warszawa 2021.
• Florczak-Wątor M., O legitymacji prezydenta do inicjowania procedury zmiany Konstytucji, w: Ł. Bojarski, K. Grajewski, J. Kremer, G. Ott, W. Żurek (red.), Konstytucja. Praworządność. Władza Sądownicza. Aktualne problemy trzeciej władzy w Polsce, Wolters Kluwer, Warszawa 2019, s. 15-34.
• Kozłowski K., Komentarz do art. 138 Konstytucji RP, w: M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Komentarz. Tom II, C.H. Beck, Warszawa 2016, s. 672-679.
• Opaliński B., Kontrasygnata aktów głowy państwa w polskim konstytucjonalizmie. Część II, Ius Novum 2011/3, s. 131-155.
• Radajewski M., O karach orzekanych przez Trybunał Stanu za delikty konstytucyjne, Przegląd Sejmowy 2016/3, s. 203-219.
• Sarnecki P., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz do przepisów, Zakamycze, Kraków 2000.
• Skrzydło W., Komentarz do art. 7 Konstytucji RP, w: W. Skrzydło, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LEX 2013.
• Sokolewicz W., Wojtyczek K., Komentarz do art. 60 Konstytucji RP, w: L. Garlicki, M. Zubik (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom II, wyd. II, LEX/el., Warszawa 2016.
• Stefański R.A., Środek karny pozbawienia praw publicznych, Ius Novum 2009/3, s. 7-66.
• Sutor J., Etykieta dyplomatyczna z elementami protokółu i ceremoniałów, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
• Tabaszewski R.K., Jakubowski P., Ustawa o orderach i odznaczeniach. Komentarz, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2013.
• Tuleja P., Komentarz do art. 7 Konstytucji RP, w: M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Komentarz. Tom I, C.H. Beck, Warszawa 2016, s. 301-307.
• Wiszowaty M.M., Prawo łaski Prezydenta III RP jako realizacja funkcji przedstawiciela suwerennego narodu oraz strażnika bezpieczeństwa państwa. Uwagi po uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2017 r. (sygn. akt I KZP 4/17), Gdańskie Studia Prawnicze 2018/XL, s. 507-524.
• Wiszowaty M.M., Zasada monarchiczna i jej przejawy we współczesnych ustrojach europejskich i pozaeuropejskich monarchii mieszanych. Studium z zakresu prawa konstytucyjnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2015.
• Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 czerwca 2015 r., II SA/Wa 421/15, LEX nr 1762892.
• Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 sierpnia 2016 r., IV SAB/Wa 29/16, LEX nr 2228837.
• Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 sierpnia 2017 r., IV SAB/Wa 195/17, LEX nr 2359616.
• Antoni Macierewicz odznaczony Orderem Orła Białego, Onet Wiadomości, 23 września 2022 r., https://wiadomosci.onet.pl/kraj/antoni-macierewicz-odznaczony-orderem-orla-bialego/ k0z2syg; stan na 8.10.2022 r.
• Domagalski M., Macierewicz z Orderem w szczególnym trybie, Rzeczpospolita, 23 września 2022 r., https://www.rp.pl/opinie-prawne/art37109081-macierewicz-z-orderem-w-szczegolnymtrybie; stan na 17.10.2022 r.
• Politycy o orderze dla Antoniego Macierewicza. "Jest jeden zasadniczy powód, dla którego Kaczyński kazał to zrobić Dudzie", TVN24, 25 września 2022 r., https://tvn24.pl/polska/antonimacierewicz-dostal-order-orla-bialego-dyskusja-politykow-w-kawie-na-lawe-6128863; stan na 17.10.2022 r.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2023/126/3