Metafilozofia, czyli o filozofii po filozofii (choć nadal z jej wnętrza) - na przykładzie refleksji historycznofilozoficznej Hegla i Heideggera

• Autorzy: Cyprian Gawlik

Warianty tytułu

Metaphilosophy, or on Philosophy after Philosophy (Though Still from Within it)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym artykule przedstawię pewien alternatywny sposób rozumienia metafilozofii, zgodnie z którym stanowi ona nie tyle jakąś subdyscyplinę filozofii bądź też zewnętrzną refleksję czyniącą ją swoim tematem, co paradygmat dzisiejszej filozofii w ogóle. Przez "paradygmat" rozumiem w tym kontekście - za Herbertem Schnädelbachem - ogólną koncepcję filozofii, która kształtuje w swoisty dla danego okresu sposób obraz jej przedmiotu, problematyki oraz procedury badawczej. Twierdzę bowiem, że współczesna myśl filozoficzna ma na wskroś metafilozoficzny charakter2, który przejawia się m.in. w jej skrajnej autotematyczności, porzuceniu przekonania o samowystarczalności gwarantowanej skutecznością jej metod, a także w poczuciu wyczerpania stawiającym pod znakiem zapytania przyszłość tej dyscypliny. (fragment tekstu)

EN

The main purpose of the paper is to characterize the metaphilosophical paradigm of today's philosophy. The author argues that contemporary philosophical thought is thoroughly - and in a complex sense - metaphilosophical in nature. Namely, it takes the form of philosophy's reflection on itself practiced after its end, but still from within philosophy. Understood in this way, metaphilosophy unifies the formal-spatial and temporal meanings of the prefix "meta-" as well as the two corresponding specific paradigms of metaphilosophy: philosophy of philosophy and post-philosophy. In order to substantiate this hypothesis, (1) the Hegelian historical-philosophical position, which marks the final moment of classical philosophy, is first presented, and on its basis the situation of contemporary thought, which is determined by the problem of the future of philosophy, is outlined. (2) Then the "early" and "late" philosophy of Martin Heidegger, which belongs to the metaphilosophical epoch of post-classical philosophy, is discussed. (3) This ultimately allows the author not only to draw conclusions about the condition of philosophy today, but also to outline an original context for a potentially fruitful confrontation between these two authors, which is the second aim of the paper.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia; Historia filozofii; Metafilozofia

EN

Philosophy; History of philosophy; Metaphilosophy

• Czasopismo: Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych
• Rocznik: 2022
• Tom: 53 Paradygmaty metafilozofii
• Strony: 153--170

Twórcy

autor

Cyprian Gawlik

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Abramowiczówna, Z. (red.). (1958). Słownik grecko-polski, t. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Arystoteles (1990). Dzieła wszystkie, t. 2, tłum. K. Leśniak, A. Paciorek, L. Regner, P. Siwek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Cieszkowski, A. (1972). Prolegomena do historiozofii, Bóg i palingeneza oraz mniejsze pisma filozoficzne z lat 1838-1842. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Gadamer, H.G. (2007). Prawda i metoda, tłum. B. Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hegel, G.W.F. (1964). Wykłady o estetyce, t. 1, tłum. J. Grabowski, A. Landman. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Hegel, G.W.F. (1967). Nauka logiki, t. 1, tłum. A. Landman. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Hegel, G.W.F. (1990). Encyklopedia nauk filozoficznych, tłum. Ś.F. Nowicki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Hegel, G.W.F. (1994). Wykłady z historii filozofii, t. 1, tłum. Ś.F. Nowicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hegel, G.W.F. (1996). Wykłady z historii filozofii, t. 2, tłum. Ś.F. Nowicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hegel, G.W.F. (2002). Wykłady z historii filozofii, t. 3, tłum. Ś.F. Nowicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Heidegger, M. (1994). Bycie i czas, tłum. B. Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Heidegger, M. (1995). Znaki drogi, tłum. S. Blandzi, J. Filek, J. Mizera i in. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Heidegger, M. (1996). Przyczynki do filozofii (Z wydarzania), tłum. B. Baran, J. Mizera. Kraków: Baran i Suszczyński.
• Heidegger, M. (1999a). Ku rzeczy myślenia, tłum. K. Michalski, J. Mizera, C. Wodziński. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Heidegger, M. (1999b). Nietzsche, t. 2, tłum. zbiorowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Heidegger, M. (2002). Grundbegriffe der aristotelischen Philosophie, GA 18. Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (2005). Phänomenologische Interpretationen ausgewählter Abhandlungen des Aristoteles zur Ontologie und Logik, GA 62. Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (2007a). Odczyty i rozprawy, tłum. J. Mizera. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Heidegger, M. (2007b). Ontologia (Hermeneutyka faktyczności), tłum. J. Duraj, M. Bonecki. Złotoria: Wydawnictwo Rolewski.
• Heidegger, M. (2009). Podstawowe problemy fenomenologii, tłum. B. Baran. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Heidegger, M. (2010). Identyczność i różnica, tłum. J. Mizera. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Leško, V. (2017). Filozofia dziejów filozofii. Silne i słabe modele, tłum. B. Szubert, D. Bęben. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Martens, E., Schnädelbach, H. (red.). (1995). Filozofia. Podstawowe pytania, tłum. K. Krzemieniowa. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Sarnowski, M., Korzeniowska, M., Chlewicki, M. (2007). O metafilozofii jako filozofii filozofii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Stępień, A.B., Szubka, T. (red.). (1993). Studia metafilozoficzne, t. 1: Dyscypliny i metody filozofii. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Woźniczka, M. (red.). (2011). Metafilozofia - nieporozumienie czy szansa filozofii? Kraków: Wydawnictwo «scriptum».

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/cis.2022.53.9