Wyobrażenia parlamentaryzmu : między dekoracją a realną władzą

• Autorzy: Michał Śliwa

Warianty tytułu

Visions of Parliamentarism : between Decoration and Real Power

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Co prawda mija już osiemset lat od pojawienia się terminu "parlament", oznaczającego przez wiele następnych stuleci jedynie nazwę własną brytyjskiego organu przedstawicielskiego, a nie ustroju reprezentacyjnego. Na to trzeba było jeszcze czekać aż do przełomu dwóch poprzednich wieków, by ostatecznie ugruntowało się wyobrażenie parlamentaryzmu bądź też systemu parlamentarnego względnie rządów parlamentarnych albo także demokracji parlamentarnej jako ustroju, w którym organ przedstawicielski - parlament pochodzi z demokratycznych wyborów i zajmuje nadrzędną pozycję w systemie organów państwowych, w tym w stosunku do władzy wykonawczej. Dokonało się to w wyniku długiego procesu historycznego. (fragment tekstu)

EN

The analysis deals with the constant presence of parliamentary ideas in Polish political thought of the 19th and 20th century. In the post-uprising reality it was the socialists that presented the advantages of democracy and parliamentary representation. They also tried to convince others of the possibility of building a new and just socio-political order on the basis of the already existing state institutions. Independence provided the opportunity for institutionalizing democratic and parliamentary values, however, soon after the March Constitution was adopted this type of state organization became denied. The reasons for such an aggressive criticism of the parliamentary system expressed by various political environments stemmed from the socio-political and economic phenomena of the interwar period. The clashing political movements of National Democracy and Sanation preferred a centralized model of power. The process of restoring parliamentary democracy in Central-East Europe countries (i.e. those under the political influence of the USSR) after World War II was affected by different kind of difficulties and obstacles. Following the Soviet mode, traditional parliamentarism was rejected as bourgeois and substituted with representational system based on soviets and with no division of power. In Poland those solutions were not consequently implemented and the strive for the revival of parliamentarism was visible in the years of crisis, i.e. 1956, 1970, 1980, when discussions on the need for strengthening and reinforcing the activity of Sejm sparked again and again. The claim for the revival of parliamentarism came true only after the decline of real socialism. Nowadays the functioning of parliamentary democracy and its institutions is a topic for populist criticism. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Demokracja parlamentarna; Kultura polityczna; Władza

EN

Parliamentary democracy; Culture of politics; Power

• Czasopismo: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica.
• Rocznik: 2016
• Tom: 16
• Numer: nr 213
• Strony: 21--32

Twórcy

autor

Michał Śliwa

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Bibliografia

• [Abramowski Edward]. 1892. Sprawa robotnicza. O tym, co każdy robotnik wiedzieć i pamiętać powinien. Londyn: [Al. Dębski].
• [Abramowski Edward]. 1896. Czego chcą socyaliści? [Londyn]: Al. Dębski, (Londyn: w drukarni Związku Zagranicznego Socyalistów Polskich).
• BAJ [Jędrzejewski Bolesław Antoni]. 1905. Powszechne głosowanie. Bezpośrednie prawodawstwo ludowe. Kraków.
• Biskupski Kazimierz. 1968. Problemy ustrojoznawstwa. Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Czerski Franciszek [Czaki Franciszek]. 1900. Czerwony katechizm. [Kraków: Nakł. "Prawa Ludu" itd.].
• Daszyński Ignacy. 1899. Szlachetczyzna a odrodzenie Galicji. Lwów: Nakł. autora [Lwów: Druk. Artura Goldmana].
• Daszyński Ignacy. 1902. O formach rządu. Szkic socyologiczny. Kraków: nakładem Towarzystwa "Uniwersytet Ludowy" [Kraków: Drukarnia Związkowa pod zarządem A. Szyjewskiego].
• Daszyński Ignacy. 1906. Pogadanka o socyalizmie. [Warszawa]: Nakł. Towarzystwa Wydawnictw Ludowych.
• Kelles-Krauz Kazimierz. 1906. Demokracja w nowoczesnym ustroju państwowym. Warszawa: Księgarnia Naukowa.
• Kłuszyńska Dora. 1912. Dlaczego kobiety walczą o prawa polityczne. Kraków: Nakł. Zygmunta Klemensiewicza, [ca 1911].
• Limanowski Bolesław. 1901. Historia demokracji polskiej w epoce porozbiorowej. Zurych: "Ogniwo" Towarzystwo Młodzieży Polskiej.
• Limanowski Bolesław. 1903. Demokracja w Polsce. Kraków.
• Niedziałkowski Mieczysław. 1930. Demokracja parlamentarna w Polsce. Warszawa: Nakł. "Księgarni Robotniczej".
• Polskie programy socjalistyczne 1878-1918. 1975. Feliks Tych (zebr. i opatrzył komentarzem). Warszawa: Książka i Wiedza.
• Posner Stanisław. 1907. Deklaracja praw człowieka i obywatela. Warszawa: skład główny w Księgarni Naukowej.
• Res [Perl Feliks]. 1913. Jak odpowiadać na zarzuty przeciwników? Warszawa: Nakł. Wydawnictwa "Życie".
• Wasilewski Leon. 1905. Współczesne państwo konstytucyjne. Kraków: Spółka Nakładowa "Książka"; Warszawa: G. Centnerszwer i Ska.