The Scope of Just Compensation for Compulsory Acquisition of Real Property Ownership

• Autorzy: Zbigniew Czarnik

Warianty tytułu

Zakres słusznego odszkodowania za przymusowe przejęcie własności nieruchomości

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Expropriation of real estate is connected with the necessity to pay compensation. Such a necessity results directly from Article 21 para. 1 of the Constitution of the Republic of Poland, which stipulates that expropriation may be allowed solely for public purposes and for just compensation. The concept of just compensation has not been normatively defined. The binding regulations stipulate the rules and procedure of determining compensation. In its basic scope, it is a solution adopted in law before the changes of the social and political system took place after 1989, i.e. before the Constitution of the Republic of Poland entered into force. In this context, there are many theoretical and practical problems connected with defining the amount of compensation, and first of all, its scope. In other words, legal regulations do not explicitly resolve the issue whether just compensation is only the one which covers the actual, real loss, thus a market value of the real estate, or the one which includes lost profits, i.e. the profits that the property title would gain in future if it was within the area of the influence of the given entity. In jurisprudence and jurisdiction no clear solution to this problem was offered, thus the article deals with this aspect, indicating the imperfections and insufficiency of the existing special regulation evaluated from the perspective of the principles defined in the Constitution. The basic assumption presented on the basis of the considerations of the law in force is that just compensation as a condition for expropriation should also take into account the right level of protection of the real estate ownership, which can take place only if such ownership has actual economic significance.(original abstract)

Wywłaszczenie nieruchomości wiąże się z koniecznością wypłaty odszkodowania. Taki obowiązek wynika wprost z art. 21 ust. 1 Konstytucji RP, który stanowi, że wywłaszczenie jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy dokonywane jest na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Pojęcie słusznego odszkodowania nie zostało normatywnie określone. Obowiązujące przepisy przewidują zasady i tryb ustalania odszkodowania. W swoim zasadniczym ujęciu jest to rozwiązanie przyjęte w prawie jeszcze przed zmianą systemu społeczno-politycznego, jaka dokonała się po 1989 roku, a więc przed wejściem w życie Konstytucji RP. Na tym tle rodzi się wiele problemów teoretycznych i praktycznych związanych z określeniem wysokości odszkodowania, a przede wszystkim z jego zakresem. Inaczej rzecz ujmując, przepisy prawa nie rozstrzygają jednoznacznie, czy słuszne odszkodowanie to tylko takie, które obejmuje faktyczną, rzeczywistą stratę, zatem wartość rynkową nieruchomości, czy też takie, w którego skład powinny wchodzić utracone korzyści, a więc zyski, jakie przyniosłoby prawo własności w przyszłości, gdyby było w sferze oddziaływania podmiotu. W nauce i orzecznictwie ten problem nie znalazł jednoznacznego rozwiązania, a zatem artykuł podejmuje te zagadnienia, wskazując na ułomność i niedostatek istniejącej regulacji szczególnej, ocenianej z perspektywy zasad określonych w Konstytucji. Podstawowym założeniem prezentowanym na kanwie rozważań nad obowiązującym prawem jest to, że słuszne odszkodowanie jako warunek wywłaszczenia powinno uwzględniać również wartość utraconych korzyści, gdyż jedynie przy takim założeniu można osiągnąć należyty poziom ochrony własności nieruchomości, co może nastąpić tylko wtedy, gdy ta własność będzie miała rzeczywiste ekonomiczne znaczenie. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Real estate; Expropriation; Compensation; Legal regulations; Constitutional law

PL

Nieruchomości; Wywłaszczenie; Odszkodowania; Regulacje prawne; Prawo konstytucyjne

• Czasopismo: Ius Novum
• Rocznik: 2019
• Tom: 13
• Numer: nr 2
• Strony: 207--224

Twórcy

autor

Zbigniew Czarnik

• WSPiA University of Rzeszow, Poland

Bibliografia

• Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warsaw 1994.
• Czarnik Z., Sprawiedliwe odszkodowanie za przymusowe przejęcie własności nieruchomości, Administracja. Teoria, Dydaktyka, Praktyka No. 1, 2013.
• Eckhardt K., Stan nadzwyczajny jako instytucja polskiego prawa konstytucyjnego, Przemyśl- Rzeszów 2012.
• Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warsaw 2008.
• Kołakowski L., Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania, Kraków 2009.
• Kremis J., Skutki prawne w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej państwa na tle wyroku Trybunału Konstytucyjnego, Państwo i Prawo No. 6, 2002.
• Łętowska E., Charakter odpowiedzialności za szkody wyrządzone przy wykonywaniu funkcji publicznych i jej stosunek do odszkodowawczej odpowiedzialności kodeksowej, [in:] Z. Radwański (ed.), Studia z prawa zobowiązań, Warsaw-Poznań 1979.
• Parchomiuk J., Odpowiedzialność odszkodowawcza za legalne działania administracji publicznej, Warsaw 2007.
• Pipes R., Własność a wolność, Warsaw 2000.
• Pipes R., Własność jako instytucja, [in:] L. Balcerowicz (ed.), Odkrywając wolność. Przeciw zniewoleniu umysłów, Poznań 2012.
• Shleifer A., Własność państwowa a własność prywatna, [in:] L. Balcerowicz (ed.), Odkrywając wolność. Przeciw zniewoleniu umysłów, Poznań 2012.
• Stelmasiak J., [in:] R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (eds), System Prawa Administracyjnego, Vol. 7: Prawo administracyjne materialne, Warsaw 2017.
• Wiśniewski T., [in:] G. Bieniek (ed.), Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia: Zobowiązania, Vol. 1, Warsaw 2002.
• Woś T., Wywłaszczenie nieruchomości i ich zwrot, Warsaw 2007.
• Act of 2 April 1997: Constitution of the Republic of Poland, Journal of Laws [Dz.U.] of 1997, No. 78, item 483, as amended.
• Act of 29 April 1985 on land management and expropriation of real property, Journal of Laws [Dz.U.] of 1991, No. 30, item 127, as amended.
• Act of 21 August 1997 on real property management, Journal of Laws [Dz.U.] of 2018, item 121, as amended.
• Act of 18 April 2002 on the state of natural disaster, Journal of Laws [Dz.U.] of 2017 item 1897.
• Act of 21 June 2002 on the state of emergency, Journal of Laws [Dz.U.] of 2017, item 1928.
• Act of 21 June 2002 on martial law, Journal of Laws [Dz.U.] of 2017, item 1932.
• Act of 22 November 2002 on compensating tangible assets loss resulting from the limitation of human and civil freedoms and rights in the period of the extraordinary state, Journal of Laws [Dz.U.] of 2002, No. 233, item 1955, as amended.
• Act of 10 April 2003 on special rules of preparing and implementing investment in the area of public roads, Journal of Laws [Dz.U.] of 2018, item 1474.
• Act of 23 July 2003 on the protection of antiquities and taking care of them, Journal of Laws [Dz.U.] of 2017, item 2187, as amended.
• Act of 29 June 2011 on preparation and implementation of investment in nuclear power plants and accompanying investments, Journal of Laws [Dz.U.] of 2018, item 1537.
• Judgment of 8 May 1990, K 1/90, OTK 1990, No. 1, item 2.
• Judgment of 19 June 1990, K 2/90, OTK 1990, No. 1, item 3.
• Judgment of 8 April 1998, K 10/97, OTK 1998 No. 3, item 29.
• Justification for the judgment of 23 September 2003, K 20/02, OTK-A 2003, No. 7, item 76.

Identyfikatory

DOI

10.26399/iusnovum.v13.2.2019.23/z.czarnik