Modus operandi wybranych seryjnych sprawców zabójstw. Czynniki ryzyka i możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych i profilaktycznych

• Autorzy: Daniela Dzienniak-Pulina , Klaudia Wolska

Warianty tytułu

Modus operandi of Selected Perpetrators of Serial Homicide. Risk Factors and Possibilities of Rehabilitation and Prevention Interventions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule dokonano zoperacjonalizowania i odtworzenia profilu seryjnego mordercy na podstawie modus operandi sprawców; źródłem materiału jest studium wybranych przypadków. Na wstępie należy postawić tezę, że narodowość nie jest istotnym czynnikiem, gdy rozważamy kwestie związane z uwarunkowaniami, które przekształciły ofiary (z okresu dziecięcego) w seryjnych zabójców (w okresie dorosłości). Wybrano przedstawicieli różnych państw, aby udowodnić, że najważniejszym czynnikiem jest indywidualna osobowość człowieka, a nie narodowość. Zwrócono uwagę na predestynację wiktymologiczną seryjnych sprawców zabójstw, ponieważ biografie tych osób świadczą o tym, że większość z nich, nim stała się okrutnymi oprawcami, była skrzywdzona. W niniejszym artykule uwaga będzie skupiona szczególnie na analizie dzieciństwa oraz okresu młodzieńczego seryjnych zabójców, na ich sytuacji rodzinnej oraz środowisku rówieśniczym, w którym dorastali. (fragment tekstu)

EN

Artykuł ma charakter przeglądowy i jego celem jest poprzez zrekonstruowanie portretu seryjnego zabójcy wskazanie głównych czynników, które powodują, że dziecko w życiu dorosłym przekształca się w psychopatycznego mordercę. Nie wszystko zostało zbadane i udowodnione odnośnie czynnika, który powoduje, że niektórzy się nimi stają. Artykuł ten wskazuje na czynniki środowiskowe i wychowawcze, które zwiększają szansę na uruchomienie tego mechanizmu, które często doprowadzają do wybierania przez ludzi drogi zła i stawania poza społecznymi normami. Analiza wybranej w artykule literatury ukazała, że ani narodowość ani rasa nie są tutaj determinujące. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przestępczość; Psychologia osobowości; Choroby psychiczne; Resocjalizacja

EN

Crime; Personality psychology; Mental disorders; Resocialization

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2021
• Tom: 2(57) Oblicza człowieka - ekologia, kultura, społeczeństwo
• Strony: 1--21

Twórcy

autor

Daniela Dzienniak-Pulina

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

autor

Klaudia Wolska

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Aggrawal A.: Necrophilia. Forensic and Medico-legal Aspects. CRS Press, Boca Raton 2011.
• Bandura A.: Teoria społecznego uczenia się. [Przetłum. J. Kowalczewska, J. Radzicki. Red. nauk. wykonał i przedm. do pol. wyd. napisał M. Kofta]. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.
• Błachut J., Gaberle K., Krajewski K.: Kryminologia. Wydawnictwo Arche, Gdańsk 2004.
• Cader B. et al.: Anna. Cz. 1: Zabójstwo seksualne - problemy teoretyczne. Departament Szkolenia i Doskonalenia Zawodowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Warszawa 1980.
• Całkiewicz M.: Modus operandi sprawców zabójstw. Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2010.
• Czerwiński A., Gradoń K.: Seryjni mordercy. Muza, Warszawa 2001.
• Dreszer R.: Zarys psychiatrii sądowej dla medyków i prawników. Wyd. 2. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1964.
• Giannangelo S.J.: Psychopatologia seryjnego morderstwa. Teoria przemocy. Przekł. J. Groth. "Jeżeli P To Q" Wydawnictwo, Poznań 2007.
• Gierowski J.: Motywacja zabójstw. Akademia Medyczna im. Mikołaja Kopernika w Krakowie. 1989. Rozprawa habilitacyjna. Maszynopis.
• Gołębiowski J.: Profilowanie kryminalne. Wprowadzenie do sporządzania charakterystyki psychologicznej nieznanych sprawców przestępstw. Wyd. 2., poszerz. i popr. Centrum Psychologii Kryminalnej, Łomianki 2017.
• Gradoń K.: Zabójstwo wielokrotne. Profilowanie kryminalne. Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
• Hanausek T., Leszczyński J.: Kryminologiczne i kryminalistyczne problemy zabójstw z lubieżności. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1995.
• Hicks S.J., Sales B.D.: Profilowanie kryminalne. Przekł. A. Sawicka-Chrapkowicz. Red. nauk. polskiego wyd. B. Lach. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
• Holmes R.M., Holmes S.T.: Profiling Violent Crimes: An Investigative Tool. 4th ed. Sage Publications, Los Angeles 2008.
• Hołyst B.: Psychologia kryminalistyczna. LexisNexis, Warszawa 2004.
• Jastrzębski J.M.: Bestie. Zbrodnie i kary. Wyd. 2. Wydawnictwo Aktywa, Frampol 2017.
• Kępiński A.: Z psychopatologii życia seksualnego. Wyd. 2. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1982.
• Korzeniowski L., Pużyński S.: Encyklopedyczny słownik psychiatrii. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 1978.
• Kowalczyk M.H.: Przestępcy seksualni. Zabójcy, gwałciciele, pedofile i ich resocjalizacja. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2014.
• Kowalczyk M.H.: Zabójcy i mordercy. Czynniki ryzyka i możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2010.
• Kowalczyk-Jamnicka M.: Zabójcy seryjni i wielokrotni. Studium kryminologiczno-wiktymologiczne. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2021.
• Kubik A.: Specyficzne zaburzenia życia seksualnego. Wydawnictwo First Book, Warszawa 2011.
• Lach B.: Profilowanie kryminalistyczne. [Stan prawny na 1 grudnia 2013]. Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2014.
• Leistedt S. et al.: Psychopathologie du tueur en serie. "Annales Médico-psychologiques, revue psychiatrique" 2008, vol. 166 (8), s. 677-685. https://doi.org/10.1016/j.amp.2008.07.003.
• Leyton E.: Polowanie na ludzi. Przeł. M. Otto. "Al fine", Warszawa 1986.
• Levin L.: Serial Killers and Sadistic Murderers. Up Close and Personal. Prometheus Books, New York 2008.
• Lew-Starowicz Z.: Leczenie zaburzeń seksualnych. Wydawnictwa Lekarskie PZWL, Warszawa 1997.
• Lew-Starowicz Z.: Przemoc seksualna. Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza, Warszawa 1992.
• Lew-Starowicz Z.: Seksuologia sądowa. Wydawnictwo Prawnicze, Kraków 1988.
• Majchrzyk Z.: Zabójcy i zabójczynie. Osobowość, motywy, uwarunkowania sytuacyjne. Analiza z perspektywy psychologicznego orzecznictwa sądowego. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2008.
• Marcinek A.: Bite dzieci. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Tomaszowie Lubelskim. http://www.ppp-tomaszow.pl/page/293/bitedzieci.html [dostęp: 18.06.2022].
• Meyer M.: Hierarchie wartości jako wyznacznik zachowań sprzecznych z prawem. Polsko-niemieckie studium porównawcze. Impuls, Kraków 2003.
• Palicka I., Klecka M., Przybyło J.: Zaburzenia neurorozwojowe i ich wpływ na kształtowanie się przywiązania, na przykładzie dzieci z FAS/FASD - teoretyczne implikacje w praktyce klinicznej pracowników Fundacji Fastryga. W: Przywiązanie. Związki intymne, osobowość oraz problematyka kliniczno-terapeutyczna. Red. K. Lubiewska. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2017, s. 164-181. "Pedagogika Rodziny" 2012, nr 2 (3). Pobrano z: http://pedagogikarodziny.spoleczna.pl/attachments/article/PR_2_3.pdf [17.06.2022].
• Piwowarczyk M.: Kontrowersje wokół seryjnych morderców na przykładzie Zdzisława Marchwickiego. Prometeusz, [Zdzieszowice] 2010.
• Podstawy psychiatrii. Podręcznik dla studentów. Red. S. Cwynar, M. Jarosz. Wyd. 2. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1978.
• Podstawy psychologii sądowej. Red. M.J. Ackerman. Przekł. O. Waśkiewicz. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2005.
• Poppek A.: Seryjni mordercy. Prawdziwe historie XX wieku. G+J Gruner + Jahr Polska, Warszawa 2013.
• Pospiszyl K.: Psychopatia. Istota, przyczyny i sposoby resocjalizacji antysocjalności. Wyd. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
• Profilowanie kryminalne. Red. J. Konieczny, M. Szostak. Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2011.
• Seryjni mordercy - jaki wpływ na ich "karierę" ma dzieciństwo? Ośrodki Terapii. https://osrodkiterapii.pl/seryjni-mordercy-jaki-wplyw-naich-kariere-ma-dziecinstwo/ [dostęp: 18.06.2022].
• Siemienkowicz K.: Neurobiologiczne podłoże osobowości psychopatycznej. "Przegląd Policyjny" 2017, nr 3 (127), s. 154-166. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0013.6110.
• Stukan J.: Polscy seryjni mordercy. Prometeusz, Kraków 2009.
• Stukan J.: Seksualni seryjni mordercy. Psyche, [Opole] 2015.
• Stukan J.: Seryjni mordercy. Wyd. 3. popr. Wydawnictwo Aktywa, Frampol 2017.
• Szczęch U.: Seryjni mordercy. Suma wszystkich lęków. Wydawnictwo Psychoskok, Konin 2018.
• Szczęsny M.: Morderstwo a zabójstwo - czym się różnią? Kruczek. 30.08.2019. https://kruczek.pl/morderstwo-a-zabojstwo-roznice/[dostęp: 17.06.2022].
• Szmigielska J.: Wybrane zagadnienia z zakresu etiologii zjawiska seryjnych morderstw. I-BiS, Wrocław 2007.
• Uszkiewicz L.: Zarys psychiatrii sądowej. Wyd. 3. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1979.
• Wolska A.: Wybrane warunki socjalizacji zabójców. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1999.
• Wolska K.: Profil seryjnego mordercy. Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach. Katowice. 2019. Praca dyplomowa. Wydruk komputerowy.
• Wroński Ł.: Seryjni i wielokrotni mordercy. Profilowanie psychologiczne i psychogeograficzne. Wyd. 2. Centrum Psychologii Kryminalnej, Łomianki 2016.
• Zimbardo F.: Efekt Lucyfera Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło? Przeł. A. Cybulko et al. Red. nauk. M. Materska. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Identyfikatory

DOI

10.31261/CHOWANNA.2021.57.05